Алматы №1 (135) 2012

Вестник КазНУ. Серия филологическая, №1(135).2012 341 
болуы мемлекеттік тілді жоғары деңгейде 
білуімен де терең сабақтасады. 
Соңғы жылдары әдіскер-ғалымдар қазақ 
тілін қарым-қатынас құралы ретінде меңгер-
тумен қатар, студенттердің кәсіптік маманды-
ғын ескере отырып игертудің тиімді жақтарын 
қарастыруда. Ғалымдардың еңбектеріне, өз 
тәжірибемізге с‰йене отырып, тілді маман-
дыққа қатысты оқытудың ұтымды жақтары
қатарына мыналарды айтар едік: 
мамандық мәтіндерінің мазмұнын әңгіме-
лету студенттердің қазақша сөйлеу дағдыла-
рын қалыптастырады; 
мамандық мәтіндері арқылы студенттерге
мазмұндама, шығарма т.б. жаздыру олардың 
жазбаша сауатын жетілдіреді; 
кәсібіне байланысты жинаған сөздік қоры 
жұмыс орнында пайдаланып, өз мамандығына 
қатысты ой-пікірлерін нақты, анық жеткізу 
дағдысын қалыптастырады; 
к‰нделікті қызмет бабында ресми-іскери 
сөйлесуге тән тұлғаларды меңгеріп, маман-
дыққа қатысты ісқағаздарды жазуды ‰йренеді; 
болашақ маманның тұлға ретінде қалып-
тасуына, өсуіне және дамуына, өз маманды-
ғын саналы сезінуіне м‰мкіндік туады. 
лексикалық минимумды танымдық-бағ-
дарлы оқыту, грамматикалық минимумды
мамандыққа сай мәтіндер мен жаттығулар
арқылы оқыту студенттердің сөздік қорын 
көбейтеді. 
Мамандығына қатысты мәтіннің қызметін 
анықтай келе, студенттердің өз мамандығы 
бойынша қазақ тілінде қарым-қатынас құзы-
рын қалыптастыруда тілдік материал тұтас 
ж‰йелі т‰рде берілу керек. 
Яғни, мамандыққа байланысты мәтінмен 
жұмыстар, дәрісханалық және СӨЖ жұмыс-
тарын ұйымдастыру барысында әрт‰рлі тіл 
дамыту тапсырмаларын, жаттығуларын қазақ-
ша оқып жазу, сөйлеу дағдыларын қалыптас-
тырады, мамандық бойынша білім сапасын 
көтереді; студенттердің болашақ мамандығы-
на бағдар береді. 
Соңғы жылдары қазақ тілін мамандыққа
байланыстырып қатысымдық тұрғыдан оқыту 
әдістемесіне байланысты ғылыми зерттеулер 
ж‰ргізіліп, ол зерттеулердің нәтижесінде кан-
дидаттық, докторлық диссертациялар қорғалды.
Қазақ тілін мамандыққа сай оқытудың 
басты ерекшеліктерін анықтауда, тиімді әдіс-
темесін ұсынуда әдіскер-ғалым, педагогика ғы-
лымдарының докторы, профессор Ф.Ш. Ораз-
баеваның б‰гінгі к‰нде ‰лкен бір ғылыми-
әдістемелік мектебі қалыптасқан. 
Г.Т.Алдамбергенова “Кәсіптік мектептер-
дің орыс бөлімі оқушыларының қазақша сөй-
леу тілін құрылысшы мамандығына сәйкес 
мәтіндер арқылы дамыту” деген тақырыпта 
кандидаттық диссертация қорғады. Автордың 
айтуынша, мәтін арқылы тілді оқыту төмен-
дегі міндеттердің ж‰зеге асуына көмегін тигізеді: 
тұрмыста, өндірісте, әлеуметтік ортада қа-
зақша тілдік қатынасты игеру; 
қазақ тілінде мәдени-ресми, кәсіби қаты-
насқа дайындық; 
өз мамандығы бойынша сұрақтарға жауап 
бере білу, осы тақырып төңірегінде ойын айта 
білу дағдыларын меңгерту; 
кәсіби бағыттағы қарым-қатынастық мә-
тін-дерді аудармасыз т‰сінуге ұмтылу; 
оқушылардың сөздік қорын молайтуда 
аударма, т‰сіндірме және кәсіби сөздіктерді 
пайдалана білу; 
қазақша ойлауға, қазақша сөйлеу әуезді-
лігіне жету, ‰лгісіз, жетексіз өз бетінше сөй-
леуге, жазуға дағдылану, игеру [1,77]. 
Мамандығына сай сұрыпталып алынған 
мәтін студентке болашақ мамандығы бойын-
ша өте қажетті, пайдалы мағлұмат бере алады. 
Ол студент білімін, білігін, танымын толық-
тырады. Сондықтан студент ондай мәтінді 
қызыға оқиды.
Қ. Қадашева “Жаңаша жаңғыртып оқы-
тудың ғылыми әдістемелік негіздері: өзгетілді 
дәрісханалардағы қазақ тілі” деген докторлық 
диссертациясында мамандық тіліне бейімдеп 
оқытуда жаңаша жаңғыртып оқыту әдісте-
месінің әдіс-тәсілдерін ұтымды пайдалануға 
болатындығын, тіл ‰йренушілердің өз сала-
сында тілді қолдану қызметінде лексикалық 
минимумды анықтау қатысымдық қажетті-
лікті қамтамасыз ететін ерекшелік екендігін 
көрсетті. /2.103/. 
Студенттердің мемлекеттік тілді тиімді 
игеруінің басты факторы – оқу бағдарлама-
лары мен оқулық, оқу-әдістемелік материал-
дарды модульдік оқу ж‰йесімен беру және 
модульдік ж‰йеге негізделген электрондық 
оқулықтар дың болуы студенттердің өз беті-
мен жұмыс істеуіне м‰мкіндік береді.
Қазіргі ғылым мен техниканың дамыған 
заманында қазақ тілінің лексикасы жаңа сөз-
дермен толығып отырады. Әсіресе, біз нысан 
етіп отырған техника саласына қатысты тер-
миндер жаңадан жасалып, к‰нделікті қолда-

жүктеу/скачать 4,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: