Алматы 2013 Рецензенттер: Алибеков С. Т
Қазақстан Республикасы азаматтарының шетелдегі мұрагерлік құқығы
жүктеу/скачать 2,59 Mb.
|
Халықаралық жеке құқық лекция
| Қазақстан Республикасы азаматтарының шетелдегі мұрагерлік құқығы
Миграциялық іс жүргізу бүгінгі күні Қазақстандықтар үшін аса маңызды мәселенің бірі екені белгілей өткеніміз жөн. Мысалға айта кететін болсақ орыстардың Ресейге оралуы, немістердің Германияға оралуы, Моңғолиядан қазақтардың Қазақстан Республикасына оралулары нәтижесінен қайтыс болуы, мұра қалдыруы, шетелдіктермен мұрагерлік қатынасы туғызуы мүмкін. Ертеректе белгіленгендей шетел элементтерімен мұрагерлік құқық – мемлекеттің ішкі заң шығарушылық коллизиясының нормаларымен немесе халықаралық ережелерімен реттеледі. Тағы да ескере кететін бір жайт ол – Қазақстан Республикасы өзге мемлекеттермен құқықтық көмек шартын есепке алады. Қазақстан Республикасымен Литва Республикасының арасындағы азаматтық, отбасылық және қылмыстық істер жөніндегі 1994 жылдың 19 тамызында жасалған құқықтық көмек және құқықтық қатынас туралы шартында тең қағида белгіленген. Келісілетін тараптың азаматтары өздерінің құқықтары жағынан өсиетті жасау және өсиеттен бастарту бойынша өзінің аумақтық жатқан басқакелісуші тараптардың құқықтарымен теңестіріледі. Жылжитын мүлікке мұрагерлік құқық келісілген мемлекеттің заң шығарушы органдарымен белгіленеді яғни, мирас қалтырушының соңғы тұрғылықты жерімен анықталады, жылжымайтын мүлікке мұрагерлік құқықтар мен міндеттер, мүліктің орналасқан жер заңымен анықталады. Кейбір құқықтық көмек жөніндегі бөлек шарттарда жылжитын мүлікке мирас қалдырушының құқықтық қағидалары есепке алынады. Заң шығару актісінде өзгеше көзделмесе жылжитын мүліктерге тіркеу талап етілмейді. Мұра қалдырушының өсиеті жасалған жерінің заңымен анықталады. Өсиет жасалған аймақтың келісуші мемлекеттің заң шығарушы органдарының қадағалауы жеткілікті негіз болып келеді, бұл негіз өсиеттің тоқтауы кезінде де әсер етеді. Мұрагерлік мәселесі тәжірибеде аса маңызды болып келеді. Қазақстан Республикасымен Литва арасындағы құқықтық көмек шартының қабылдануында жылжитын мүлікке мұрагерлік ісі бойынша мұра қалдырушының соңғы тұрғылықты жерінде тараптардың мекемелері жүргізеді. Жоғарыда айтылып өткен құқықтардан келесідей қорытынды шығаруға болады ол яғни, барлық жылжитын мұрагерлік мүлік келісуші жақтардың аумағында орналасса, мұра қалдырушының соңғы тұрғылықты жері болмаса, онда – осы негіздермен мұрагерлердің барлығы бір ауыздан келіссе мұрагердің арызы бойынша мүліктің мұрагерлікті келісілген тараптардың мекемелері жүргізеді.Жылжымайтын мүлікке мұрагерлік ісі, мүліктің орналасқан жері бойынша келісілген мекемелер жүргізеді. Қазақстан Республикасының азаматтарының шетелдегі мұрагерлік құқығы Республиканың өзге елдермен жасаған консулдық конвенциясында көрініс табады. Қазақстан елімен Венгр Республикасы арасында жасалған 1995 жылғы 9 наурыздағы консулдық конвенциясында көрсетілгендей мүліктік мұрагерлікке міндетті тұлғаны халықаралық келісімдермен анықтайды. Мекендік мемлекеттің құзыреті биліктері консулдық лауазымды тұлғаға оның өкіл болып отырған мемлекеттің азаматының өкілі жөнінде дереу хабарлайды және оған қайтыс болғаны туралы куәлікті және басқада өлімге қатысты құжаттарды жібереді. Мекен мемлекеттің құзыреті биліктері консулдық лауазымды тұлғаға егер мұрагер немесе өсиет бойынша өзіне мұра қалдырылған тұлға ол өкіл болып отырған мемлекеттің азаматы болып табылса мекен мемлекетте мұралық мүліктің ашылуы жөнінде мәліметтер алған жағдайда дереу хабарлайды. Бұл мекен мемлекеттің құзыретті биліктері өкіл жіберген мемлекеттің азаматы пайдасы үшінші мемлекеттің аумағында мұрагерлік мүлік ашылуы жөнінде мәліметтер алған жағдайларға да таралады. Шетелде ашылған мұраны Қазақстан азаматы иелене алады. Шетел заңымен мұрагерлік құқық мәселесі Қазақстан Республикасының заңымен салыстырма түрде қарастырсақ, онда бұл елдің заңдары толығымен тең болып танылады. Иесіз қалған мүлік мәселесінің тәжірибелік маңызы зор және ол халықаралық жеке құқық теориясы саласында біршама қиындықтартуғызады. Ең алдымен иесіз қалған мүлік ол – тұлға қайтыс болған соң оның мұрагерлік болмаған жағдайда қалатын мүлік жөніндегі ережелер Қазақстан Республикасының өзге мемлекеттермен азаматтық және қылмыстық істер бойынша құқықтық көмек туралы шарттарында көрсетілген. Жеке алғанда Қазақстан мен Литва арасындағы құқықтық көмек жөніндегі шарттың 42 бабында келесі ережелер бекітілген: егер шарт жасаушы тараптардың заңнамасы бойынша мұрагерлік мүлік иесіз мүлік ретінде де мемлекетке заң бойынша мұра болып өтетін жылжитын мүлік мұра қалдырушы қайтыс болуға дейін азаматы болып танылған, мүлік орналасқан аумағының мемлекетінің меншігіне өтеді.Сонымен иесіз қалған мүлік жөніндегі шарттардың ережелері екі жағдайда қатысты ұқсас болуда: біріншіден, олар иесіз мүлік мемлекетке өтеді дегеннен шығады. Бұл мәселеде олар Қазақстанның ішкі заңына сүйенетін көзқарсты көрсетеді. Жеке алғанда Республика ережелері бойынша бұл жағдайларда қайтыс болған тұлғаның мүлкін мұраға алу құқығы бойынша мемлекетке өтеді. Екіншіден олар мүліктің жылжитын, жылжымайтын деп бөлінуі негізінде құрылады. Егер мемлекет мұрагер болып табылса, ол мұра қалдырушының мүлігін оның қайда орналасқанына қарамай талап ете алады. Егер мемлекет мұрагерлік мүлікті егемендік биліктің үстемдігі арқылы алса, ол өз егемендігін қайтыс болған адамның азаматтығына тәелсіз, тек өз аумағында орналасқан мүлікке тарата алады. жүктеу/скачать 2,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|