Қаржылық қорытынды есептің сапалық принциптері

 
 3. кесте Бухгалтерлік және қаржылық қорытынды есеп принциптері 
Базистік (әдіснамалық) 
принциптер
1 
Сапалық принциптер 
Талап-принциптері 
1.
 
Екіжақтылық 
2.
 
Ақшалай ӛлшеу 
3.
 
Дербестік  немесе  мүліктік 
жекелік  
4.
 
Үздіксіздік 
5.
 
Ӛзіндік құн 
6.
 
Сақтық пен ықтыймалдық 
7.
 
Материалдық 
8.
 
Сату немесе есептеу әдісі 
9.
 
Сәйкестік 
1.
 
Түсініктілік 
2.
 
Орнықтылық 
3.
 
Сенімділік 
4.
 
Салыстырмалық 
1.
 
Толықтылық 
2.
 
Мәнділік 
3.
 
Шындық 
4.
 
Нысаннан 
мәнділіктің 
артықшылығы 
5.
 
Бейтараптылық 
6.
 
Сақтық 
7.
 
Деркезділік 
8.
 
Ұтымдылық  пен  жұмсалған 
шығындар арасындағы теңдік 
9.
 
Сапалы  сипаттар  арасының 
теңдігі 
10.
 
Анық объективтікпен даярлау 
 
Жоғарыда айтылған жекелеген әрбір принцип қаржылық қорытындының мақсаты мен 
мазмұнын  терең  түсінуге,  мұның  сапасын  сипаттауға,  қорытынды  есеп  ақпараттарының 
пайдалылығын  анықтауға,  қаржылық  қорытынды  есеп  элементтерін  ӛлшеу  мен  тану 
тәртібіне,  капитал  ұғымы  мен  мұны  тұрақтандыру  мәселелерін  ашып  кӛрсетуге  арналған. 
Айта кететін мәселе–қаржылық қорытынды есеп принциптері бухгалтерлік есеп жүргізудегі 
стандарттарға  жатпайды  және  ешбір  нақтылы  қолданбалы  стандарттарды  алмастырмайды. 
Қаржылық қорытынды есепке тән принциптер ХҚЕСның құрамдас бӛлігіне жатады, сондай-
ақ бұлар қаржылық қорытынды есеп дайындау мен тапсыру  
 
3. Қаржылық қортынды есеп элементтерін бағалау. 
Барлық  ұлттық  және  экономикалық  жүйедегі    бухгалтерлік  есепке  тән  объектілердің 
барлығы  да  бағаланады.  Ұйымдар  мен  т.б.  құрылымдар  меншігіндегі  активтердің  барлық 
түрлерін  бағалау,  сондай-ақ  капитал  мен  міндеттемелер  қозғалысын  тура  кӛрсету,  бұларды 
бағалау  үшін  бағалаудың  әр  түрлі  әдістерін  қолданады.  Ӛз  кезегінде  тура  қолданылған 
бағалау әдісі табыстарды, шығындарды және пайданы анықтауға тікелей әсер етеді. 
Ұлттық  және  халықаралық  бухгалтерлік  есеп  стандарттарының  барлығы  да  бір 
нүктеге–пайда  түсіру  мақсатына  бағытталған.  Алайда  түскен  пайданы  бағалау  әр  елде  әр 
түрлі  әдістермен  іске  асырылады.  Пайданың  мӛлшерін  активтерді  бағалау  және  бұлардың 
құнын есептеу арқылы анықталады.  
Ӛнім ӛндіру процесі, айналыс сыртындағы активтерді сатып алу мен құрау, ӛндірістік 
босалқылар,  ӛнім  ӛндірудегі  ӛндірістік  шығындар  мен  қызмет  кӛрсету  шығындары, 
ӛндірілген  ӛнімдердің  құны,  тауарлар,  жұмыстар  және  қызметтер  сатудан  түскен  табыс, 
осының барлығына жұмсалған шығындар құндық бағалау арқылы есепке алынады. Бағалау 
процесінің  негізділігіне  және  дәлдігіне  байланысты    қаржылық  қортындының  шындығы 
немесе тұнықтығы есептеленіп шығарылады. 
Активтерді, меншікті капитал және міндеттемелерді,  қаржылық қортындының басқа да 
элементтерін  бағалау  ақшалай  ӛлшеммен  ӛлшенетіндігін  есте  сақтаған  жӛн.  Жоғарыда 
кӛрсетілген   қаржылық  қортынды  есеп  элементтерін  бағалау  мүмкіндігі,  бұлардың  базалық 
бастапқы  құны  дәлме-дәл  қойылған  жағдайда  ғана  дұрыс  анықталып  отырады.  Біздер 
қаржылық  есепке  тән  барлық  объектілер  әр  түрлі  дәрежеде  және  әр  түрлі  ауыстыруларға 
(комбинация)  байланысты  бағалаудың  бірнеше  әдістерін:  бастапқы,  қалдық,  ағымдағы 
немесе  әділетті,  нарықтық  (келісім-шарт),  келтірілген  (дисконттелеген),  сату  құны  сияқты 
әдістерді қолданатындығымызды білгеніміз жӛн. 

Ендігі  жерде  жоғары  да  айтылған  бағалау  әдістерінің  әрқайсысына  жеке-жеке 
тоқталып, бұлардың маңызын ашу керектігі туындайды. 
Бастапқы  құн  деп  тарихи  немесе  нақтылы  ӛзіндік  құнды  айтамыз.  Активтерді  немесе 
осы және басқа да есеп объектілерін бағалаудағы нақтылы бағадағы ӛзіндік құнды бастапқы 
құн деп атаймыз.  
Бастапқы  құн  объективті  құн.  Мұның  ӛзі  бірдей  құқықтағы  серіктестіктердің  немесе 
бәсекеге  қатысушы  жақтардың  «сатушылар  мен  сатып  алушылардың»  ӛзара  келіскен 
әрекетінің негізінде туындайды. Сатушы жақ сатуға түскен объектіге жұмсаған шығынының 
орнын толтырып, ең тӛмен сомада болсын пайда табуды мақсат тұтады.  
Активтерді  бастапқы  құнмен  бағалау,  бұлардың  ұйымдарға  қандай  жолдармен 
түскендігіне  байланысты  болады.  Бухгалтерлік  есеп  тәжірбиесінде  активтерді  кіріске  алу 
әдістері тӛмендегіше ажыратылған: 
-
 
ақшаға сатып алу; 
-
 
ұйымдардың ӛзінде дайындау; 
-
 
ӛсім малдарын негізгі табынға кӛшіру; 
-
 
жарғылық капиталға үлес қосу есебінен; 
-
 
сыйға тарту келісіміне сай ақша алмай беру. 
Ақша  бірлігінің  сатып  алу  қасиеті  ӛзгермейтін  тұрақты  жағдайда  активтерді  сатып 
алудағы бастапқы құн-есеп ақпараттарын пайдаланушылар кӛзқарасы тұрғысынан қарағанда 
бағалаудың ең сенімді әдісі болып табылады.  
Бұл  жерде  айта  кететін  мәселе  –  ол  ұйымдардың  үздіксіздік  қызмет  атқару  принципі 
активтер мен міндеттемелерді  бағалаудың жалпы ережелерінің туындауын қамтамасыз етіп 
отырады. 
Ұйымдардың активтері жалпы ережеге байланысты екі рет бағаланады: 
 -активтерді кіріске алған сәтте;  
 -бұларды есептен шығарған кезде. 
 Осы айтылғандарға сәйкес ұйымдар меншігіндегі активтер сатылып алынған және осы 
ұйымда  құрылған  кездегі  бұлардың  тарихи  құнымен,  яғни  бастапқыдағы  сатып  алу  немесе 
нақтылы ӛзіндік құнымен бағаланады. 
Тарихи құн  бухгалтерлік бағалаудың негізі сипатында басқада бағалауларға қарағанда 
сенімді дәрежені кӛрсетеді. 
  Бухгалтерлік  есеп  ӛрісіндегі  ӛзіндік  құн  принципінің  талабына  сай  ӛзіндік  құнды 
анықтау мейілінші объективтілікті, ал нарықтық құнмен бағалау субъективтілікті кӛрсетеді. 
Сондықтан  объективтік    тұрғыдағы  нарықтық  құн  немесе  нарықтық  бағаны  қолдану 
активтерді сату процесінде жиі қолданылады. 
Міндеттемелерді  бағалаудың  жалпы  ережесі  де  үздіксіздік  принципке  негізделген. 
Міндеттемелер  кӛздері  де  активті  қаражаттарға  айырбасталған  (айналған)  кезде  тарихи 
бағамен бағаланады. Айырбастау процесінде қолданылған тарихи баға қатысушы жақтардың 
келісіміне  сай  белгіленеді.  Мысалға,  құны  келісім  шартта  кӛрсетілген  тауарлы-материалды 
босалқыларды  алған  кезде  алушы  ұйым  тауарлы-материалды  босалқылар  құнын  тӛлеу 
жӛнінде  құндылықтар  қоюшы  (беруші)  ұйым  алдында  міндеттеме  қабылдайды.  Осы 
операцияның негізінде қабылданған міндеттеменің мӛлшері алынған ТМҚ сомасымен бірдей 
дәрежеде болады. 
Сондықтан  ұйымға  түскен  активтер  және  міндеттемелердің  сомасына  сай  тарихи  құн 
қалыптасады.  Яғни  сатып  алудағы  нақтылы  ӛзіндік  құн  сомасы  активтер  мен 
міндеттемелердің «тарихи» құнының бастапқы негізін құрайды. 
Бастапқы құнмен (тарихи) бағалау әдісі кӛпшілік жағдайда басқа да бағалау әдістерімен 
қисынды түрде ұштастырылып қолданылады. Мысалға, ұзақ мерзімді сипаттағы активтер ӛз 
құнын  амортизация  есептеу  арқылы  тӛмендетіп  (жойып)  отырады.  Амортизацияланған 
активтер  (материалды  емес  активтер,  негізгі  құралдар)    бухгалтерлік  баланста  қалдық 
құнымен,  яғни  бұлардың  бастапқы  құнынан  есептелінген  амортизациялық  соманы 
шегергендегі қалған сомамен кӛрсетіледі. 

Қалпына  келтіру  құн.  Активтер  жұмсалған  ақша  қаражаты  сомасы  немесе  бұлардың 
эквивалентімен  есепке  алынып  бағаланады.    Бухгалтерлік  есеп    тәжірибесінде    негізгі 
құралдарды  қайта  бағалау  нәтижесінде  қалпына  келтіру  құны  (термині)  қолданылынып, 
пайдаланудағы  негізгі  құралдар  қалпына  келтіру  құнымен  қайта  бағаланып  кӛрсетіледі. 
(Мысалы,  ӛндірістік  процесте  А  және  Б  станогы  пайдаланылуда  делік.  Қазіргі  уақыттағы 
бұлардың  қалыпына  келтіру  құны  тиісінше  450  және  500  мың  тенге.  Ұйым  жаңа  типтегі 
басқа станокті 850 мың теңгеге сатып алып, бұған С-17 мүліктік нӛмер берді. Ұйымның ӛнім 
ӛндіру кӛлемі ӛзгеріссіз жағдайда. Екі  станоктың баланстық құны  950 мың теңгені құраса, 
бұл  сома ӛнім ӛндіру  мақсатында жаңадан алынған станок құнынан 100 мың тенге жоғары 
екендігін  кӛруге  болады.  Яғни  А  және  Б  станогының  қалпына  келтіру  құнына  ешбір  ӛнім 
ӛндірудің  технологиялық факторларының әсер етпегендігін кӛруге болады. Бұдан қалпына 
келтіру  және  орнын  толтыру  құнының  айырымы  бірдей  номиналдықтағы  активтердің 
ӛндіргіштік қасиеті әр түрлі жағдайда болғанда ғана анықталатындығын зерделеуге болады. 
Яғни  қалпына  келтіру  құнына  ӛнім  ӛндірудің  технологиялық  және  операциялық 
тиімділік факторлары әсер етеді. Сондықтан, бизнестің әр түрлі салаларында, сонай-ақ, ұзақ 
мерзім аралығындағы барлық жағдайларда активтерді дәлме-дәл физикалық тұрғыда басқада 
активтерге  айырбастау  мүмкін  емес.  Номиналдық  тұрғыдағы  бірдей  активтерді 
пайдаланғанның ӛзінде әр түрлі активтердің ӛндіргіштік дәрежесі әр түрлі деңгейде болады. 
 Бухгалтерлік  есеп  ережесіне  тән  қайта  бағалаланғандағы  негізгі  құралдар 
объектілерінің құнына қосымша қосылған сомалар ұйым активтерінің құрамында кӛрсетіліп 
жазылады,  ал  негізгі  құралдар  объектілерінің  бастапқы  құны    тӛмендетілген  жағдайдағы 
сомалар  шығындар  счетына  жазылады.    Міндеттемелерді  бағалау,  бұларды  қабылдап  алу 
кезіндегі  уақытта  жарияланған  Қазақстан  Республикасы  Ұлттық  банкісінің  валюталық 
курсына сай бағаланады. 
Сатудағы мүмкін болатын баға немесе сатудың құны. Қалыпты жағдайда және қазіргі 
уақытта  активтерді  сатудан  түсетін  түсімдер  ақшалай  ӛлшеммен  немесе  бұлардың 
эквиваленттерінің  сомасымен  бағаланып,  активтер  құрамында  кӛрсетіледі.  Сатудың  құны 
терминин  қолдану,  арқылы  орын  алған  ұтымдылықтың  дәрежесін  (егер  кӛрсетілген  объект 
сатылмай  қалғанда)  анықтауға  да  болады.  Сатудың  құнын  анықтайтын  сома  материалды 
объектілерді  жоюдың  мерзімі  келген  кезде  де  анықталады.  Басқаша  айтқанда  активтерді 
мүмкіндігінше  сатуда  ұтымды  бағамен  сатқан  кездегі  түсетін  соманы  айтуға  болады.  Сату 
нәтижесіндегі  таза  сату  құн  (жоюдағы  құн)  барлық  сатуға  байланысты  жұмсалған 
шығындарды  бастапқы  құн  сомасынан  шегергендегі  қалған  сома  сатылған  құн  деп  
аталынады. 
Нарықтық құн  деп базарлы саудаға түскен активтерді сату нәтижесінде алынған ақша 
қаражаттарының сомасын айтамыз. Бірқатар активтер мен міндеттемелер нарықтық бағамен 
немесе тарихи бағаның ең тӛменгі дәрежесімен және ағымдағы нарықтық бағамен бағалануы 
мүмкін.  Нарықтық  құн  немесе  осы  кездегі  базарлы  саудаға  түскен  физикалық  және 
технологиялық  бірдей қасиеттегі ұқсас мүліктердің құны арнайы құжаттар рәсімдеу арқылы 
немесе сараптаушы эксперттердің бағалануымен анықталып бекітіледі. 
Әділеттілік құн. Бұл термин ХҚЕС бір-біріне тәуелді емес, бірінің қаржылық жағдайын 
бірі  жақсы  түсінетін  танымал  жақтардың  әрекетке  түсуінің  нәтижесінде  қолданылады. 
Тұрақты  рынок  жағдайында  әділеттілік  құнмен  активтер  сатып  алған  кезде  қолданылатын 
бағалаудың бұл түрін нарықтық құнмен ауыстыруға болады. 
Айта  кететін  мәселе  –  орыс  тіліне  аударылған  оқулықтар  мен  оқу  құралдарында 
бағалаудың  бұл  түрі  анық  немесе  шын  қойылған  баға  (достоверная  стоимость)  деп 
аталынған.  Қалай  аталынғанына  қарамастан  әділеттілік  құнды  қолдану  арқылы  әрекетке 
түсуші  жақтар  ақша  қаражаттарын  немесе  бұлардың  эквиваленттерінің  активтерге 
айналдырып, бағалап отыруына болады. 
Әділеттілік  құн  тек  қана  ұйымдардың  үздіксіздік  принципі  жағдайында  ғана 
қолданылады.  Яғни  ұйымдар  банкротқа  ұшырап  жойылмауы  және  ӛз  қызметінің  кӛлемін 
қысқартпауы керек. 

Активтердің  әрқайсысын  бағалау.  Ең  әуелі  активтер  ағымдағы  (ӛтеушілігі  жоғары) 
және  ұзақ  мерзімді  (ӛтеушілігі  тӛмендеу)  болып  бӛлінеді.    Ӛтеушілігі  жоғары  активтерге 
ақшалар,  нарықтық  құнды  қағаздар,  депозиттер,  алдағы  кезең  шығындары  (мысалға  жал 
тӛлемі),  тӛленбеген  счет-фактуралар,  дайын  ӛнімдер,  аяқталмаған  ӛндіріс,  шикізаттар  мен 
басқада материалды қаражаттар жатады. Есеп тәжірбиесінде ұйымның ақшалары валютаның 
ағымдағы  құнымен  бағаланады,  нарықтық  құнды  қағаздар-бастапқы  құнымен  немесе  сату 
бағасынан  тӛмен,  бағамен,  депозиттер  және  алдағы  кезең  шығындары-бастапқы  құнымен, 
тӛленбеген  счеттардағы  сомалар  күмәнды  қағаздар  резервін  шегергеннен  кейін  қалған 
құнымен,  дайын  ӛнімдер  мен  аяқталмаған  ӛндіріс  табиғи  жағдайдан  пайда  болған  кем 
шыққан  сомаларды  шегергенннен  кейін  қалған  құн  бойынша  және  ағымдағы  нарықтық 
құнның тӛменгі дәрежесімен бағаланады.  
Ӛтеушілігі  тӛмендеу  активтерге  ғимараттар,  құрылғылар  мен  жабдықтар,  аспаптар, 
орнатылған  жабдықтар,  тасымалдау  құралдары  т.б.  ұзақ  мерзімді  активтер  жатады. 
Ӛтеушілігі  тӛмендеу  активтер  бұларға  есептелінген  амортизациялық  тозу  сомасын 
шегергеннен кейін қалған бастапқы құнымен бағаланады. 
Біздер    активтерге  тән  бірнеше  типтік  баптарды  қарастырдық.    Ендігі  жерде 
пассивтерге  тән  жекеленген  баптарды  бағалауға  тоқталамыз.  Ӛз  қызметі  үшін  ұйымдар 
қаржыландыру кӛздерін кӛбейтуді мақсат тұтатыны белгілі. Қаржы кӛздері негізгі құралдар 
алуды,  құрылыс  салуды,  басқа  да  ұзақ  мерзімді  активтер  алу  мүмкіндігін,  сондай-ақ 
шикізаттар және материалды құндылықтар мен басқа да ағымдағы активтер алу мүмкіндігін 
қамтамасыз етуі керек. Біздер қаржы кӛздері (пассивтер), меншікті капитал, ұзақ және қысқа 
мерзімді міндеттемелерден тұратындығын білеміз. Меншікті капитал деп осы ұйымға заңды 
және құқылы тұлғалардың салған ақшасын  айтамыз. Меншікті капитал үшін салынған ақша 
түптің  түбінде  акция  ұстаушыларға  дивидент  түрінде  қайтарылады.  Ал  меншікті  капитал 
ұйымның алған жалпы міндеттемесінің белгілі бір бӛлігі болып есептелінеді. Ұзақ мерзімге 
есептелініп  алынған  міндеттемелер  ұзақ  мерзімділік  болып  танылған.  Қысқа  мерзімді 
міндеттемелер  есеп  жүргізу  ережесіне  сәйкес  бір  ішінде  жабылады.  Бухгалтерлік  баланста 
сырттан  алынған  міндеттемелердің    кӛлемі    жеке  кӛрсетеді.  Ұйым  қызметінің  жақсы 
жағдайда ӛрістеуіне байланысты  бухгалтерлік баланс мәліметтері негізінде ұйымның нетто-
активтер құнын есептеп шығаруға да болады. 
Жоғарыда  айтылғандарды  қорытындылай  келе,  біздер  үздіксіздік  принципіне  тән 
активтер  мен  міндеттемелерді  бағалаудың  негізгі  әдісі-тарихи құнмен  бағалау  екендігін,  ал 
бағалаудың  басқа  да  әдістері  қосымша,  кӛмекші  әдістер  екендігін  және  бұл  әдістер 
ұйымдардың  қаржылық  қызметі  жӛніндегі  ақпараттарды  анық  алып  пайдалануды 
қамтамасыз ететіндігін түсіндік. 
 
Ӛзін-ӛзі бақылау сұрақтары: 
1.  Концептуалды негіз қаржылық қорытынды есеп құру мен мұның мазмұнын тану. 
2.  Қаржылық қорытынды есептің сапалық принциптері. 
3. Бағалау процесінің негізділігіне және дәлдігіне байланысты  қаржылық қортындының 
шындығы. 
 
Ұсынылатын әдебиеттер: 
1.
 Бастапқы құжаттардың типтік үлгілері ҚТ Қаржы министірлігінің 19наурыз  
2004ж. №128ші бұйрығы.
 
2. Әбдіманапов Ә. Бухгалтерлік есеп жүйесін жетілдіру және бухгалтерлер 
қауымдастығы // Бухгалтерлік есеп және аудит. -199 9. - №2 .  
3. «Бухгалтерлік есеп стандарттары» Аламаты, 2000. 
4. Кеулімжаев Қ.К. "Қаржылық есеп" Алматы, 2001. 
Алматы экономика және статистика академиясы 
 
 «Есеп және аудит» кафедрасы 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ТӘЖІРИБЕ (СЕМИНАР) САБАҚТАРЫН ОРЫНДАУ БОЙЫНША  
ӘДІСТЕМЕЛІК НҦСҚАУ 
 
 
«Бухгалтерлік есеп » пәні бойынша 
10FNSK0101 «Қаржы мамандығы 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Алматы, 2012 ж. 
Тәжірибе (семинар)
 
сабақтарының тақырыптарының атауы 
 
1. Басқару жүйесіндегі бухгалтерлік есеп. 

2. Бухгалтерлік есептің концептуалды негізі. 
3. Қаржылық есеп берудің элементтері, бухгалтерлік есептің объектілері. 
4. Бухгалтерлік баланстың құрылымы мен мазмұны. 
5. Бухгалтерлік балансқа шаруашылық операцияларының әсері. 
6. Бухгалтерлік есеп шоттары және екі жақты жазу жүйесі. 
7. Шоттарға операцияларды жазу тәртібі, шоттар корреспонденциясы. 
8.  Бухгалтерлік  есеп  шоттарының  Үлгі  жоспары  және  оның  негізгі  бӛлімдерінің  қысқаша 
сипаттамасы.  
9. Есеп саясаты. 
 10. Құжаттау. Түгендеу. Есеп регистрлері. 
 11. Бухгалтерлік жазудағы қателерді түзету тәсілдері. 
 12. Есептік цикл. 
 13. Кассадағы қолма-қол ақшаның есебі. 
 14. Қолма-қолсыз есеп айырысудың нысандары мен олардың сипаттамасы. 
 15. Банктегі шоттар бойынша операциялардың есебі. 
 16. Дебиторлық борыштардың түрлері және есебі. 
 17. Сатып алушылар және тапсырыс берушілермен есеп айырысу. 
 18. Басқадай дебиторлық борыштардың есебі. 
 19.Тауарлы-материалдық қорларды бағалау әдістері, олардың салыстырмалы сипат-тамасы. 
 20. Тауарлы-материалдық қорлардың қоймадағы және бухгалтериядағы есебі. 
 21. Материалдық емес активтердің және олардың амортизациясының есебі. 
22. Негізгі құралдарды бағалау және олардың қозғалысының есебі. 
 23. Негізгі құралдардың тозуының есебі. 
 24.Ұйымның міндеттемелері бойынша есеп айырысу түрлері. 
 25. Заимдар сеебі. 
 26. Бюджетпен есеп айырысу операцияларының есебі. 
 27. Еңбек ақы тӛлеу ойынша жұмысшы қызметкерлермен есеп айырысудың есебі. 
 28. Басқадай кредиторлық борыштардың есебі. 
 29.  Негізгі  қызметтерден  түскен  табыстардың  есебі.  Негізгі  емес  қызметтерден  түскен 
табыстардың есебі. 
30. Сатылған тауарлардың, жұмыс пен қызметтің ӛзіндік құнынң есебі. 
  31. Негізгі емес қызмет шығыстарының есебі. 
 32. Жарғылық капиталдың есебі. 
 33. Тӛленбеген капиталдың, резервтік капиталдың есебі. 
 34. Есепті кезеңнің және ӛткен кезеңдердің бӛлінбеген табысының (жабылмаған зиянының) 
есебі. 
 35. Қаржылық есеп берудің негізгі нысандары және олардың мазмұны мен құрылымы. 
 

Тәжірибе (семинар)
 
сабақтарының тапсырмалары 
 
1.  Берілген  мәліметтер  негізінде  кәсіпорын  мүліктерін  құрамы  және  фунционалды 
рӛлдері бойынша топтастырыңыздар.  
Тапсырманы орындауға қажетті мәліметтер: 
Кәсіпорын мүліктерінің құрамы 
 
№ 
Кәсіпорын қҧралдарының атаулары 
1 
Шикізат және материалдар 
2 
Материалдық емес активтер 
3 
Қосалқы бӛлшектер 
4 
Дайын ӛнім 
5 
Цех жабдықтары 
6 
Инвестициялар 
7 
Аяқталмаған ӛндіріс 
8 
Құрылыстар  
9 
Ыдыстық материалдар 
10  Дебиторлық қарыздар 
11  Валюталық шоттағы нақты ақша қаражаттары 
12  Ӛндірістік ғимарат 
13  Кассадағы нақты ақша қаражаттары 
14  Ӛз ӛндірісінің жартылай фабрикаттары 
 
 
2.  Берілген  мәліметтер  негізінде  қабылданған  жіктеу  түріне  сәйкес  кәсіпорын 
мүліктеріне топтастыру жүргізіңіздер.  
Тапсырманы орындауға қажетті мәліметтер:  
Кәсіпорын мүліктерінің құрылу қайнар кӛздерінің құрамы.  
 
№ 
Кәсіпорын қҧралдарының атаулары 
1 
Берілген несиелер бойынша банк ұйымдарымен есеп айырысу 
2 
Жарғылық капитал 
3 
Қосымша тӛленбеген капитал 
4 
Еңбекақы бойынша қызметкерлерге берешек 
5 
Алынған капитал 
6 
ҚҚС бойынша бюджетпен есеп айырысу 
7 
Бӛлінбеген табыс 
8 
Ұзақ мерзімді банк несиелері 
9 
Ұзақ мерзімді заимдар 
10  Әлеуметтік салық бойынша бюджетке тӛленетін қарыздар 
11  Жинақтаушы зейнетақы қорларына тӛленетін жарналар бойынша есеп айырысу 
12  Резервтік капитал 
13  Мердігермен және жабдықтаушылармен есеп айырысу 
 
3.Қабылданған жіктеу түріне сәйкес кәсіпорын мүліктеріне топтастыру жүргізіңіздер. 
Тапсырманы орындауға қажетті мәліметтер: 
Кәсіпорын мүліктерінің құрамы.  
 

жүктеу/скачать 1,42 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: