№6 модуль бойынша қорытынды

 

19 

 

Студеттердің білімдерін бағалау 

Баға 

Әріптік эквивалент 

Процентпен % 

берілуі 

Баллмен берілуі 

Ӛте жақсы 

А 

95-100 

4 

А- 

90-94 

3,67 

Жақсы 

В+ 

85-89 

3,33 

В 

80-84 

3,0 

В- 

75-79 

2,67 

Қанағаттанарлық 

С+ 

70-74 

2,33 

С 

65-69 

2,0 

С- 

60-64 

1,67 

D+ 

55-59 

1,33 

D 

50-54 

1,0 

Қанағаттанарлық емес 

F 

0-49 

0 

 

2ПӘННІҢ МАЗМҦНЫ 

Информатика  пәнін  оқып  үйрену  міндетті  дәріс  (2  кредит)  және  лабораториялық 

жұмыс (1 кредит), сонымен қатар студенттің ӛзіндік жұмысы (СОӚЖ және СӚЖ). Мұндай 

комплекстік  сабақтар  студенттің  ақпараттық  технологиядан  фундаментальді  білім  алуына, 

сонымен пән курсын жақсы меңгеруді қамтамасыз етеді.   

 

Лабораториялық жҧмыстарға арналған типтік  тапсырмалар мен есептер 

 

Лабораториялық жұмыс №1. WINDOWS  операциялық жүйесiмен жұмыс.  Windows–

тiң негiзгi тәсiлдерiн мазмұндау, Windows  ортасында бағдарлауды үйрену, ұғымдар кiргiзу: 

Жұмыс  столы,  Тапсырмалар  панелi,  Бас  меню,  «Тышқан  »  түрi  бар  манипулятор,  Менiң 

компьютерiм. 

Тапсырма 

1 – вариант 

1.  Менің  компьютерім  программасын  іске  қосыңыз.«С:»  дискін  активтендіріңіз. 

Windows  жүйелік  папкасын  ашыңыз.CALC  қосымшасын  іске  қосыңыз.  Калькуляторды 

келесі амалдарды орындаңыздар 

а)125.26*63.65  б)456.36/(377-2.58)  в)(456.25  –  35.35  )*(3.658-45.254)    Нәтижесін 

жазыңыз. 

Калькулятор терезесін жинау.SOL қосымшасын  іске қосыңыз – ―Косынка‖ пасьянсы. 

2. Меню арқылы  ‖Анықтаманы‖  шақырыңыз: 

а)  Мазмұны  вкладкасында  ойын  жолын  таңдау;  б)  ойын  ережелерін  оқу;в)  кӛмек 

терезесін  жабу;г)  кӛрсетілген  уақытта  ереже  бойынша  ойнау;д)  Пасьянсы  ―Косынка‖ 

терезесін жыймалау.  

3.Windows  терезесін  жабу.Калькулятор    терезесін  ӛрбітіп,  45.6

2

+32

3

,  амалын  орындау, 

жауабын жазу.Калькулятор  терезесін жабу, ары қарай тізбек бойында «С:»  диск терезесін 

және Менің компьютерім. 

2  –  вариант.1.Менің  компьютерім  программасын  іске  қосу.  Анықтама  меню  арқылы 

(тiлсызықпен ? таңбасын басу және тыщқанмен анықтаманы шақыру): шақыру. 

a)  орыс  әрiптерiн  теру  режимiне  ӛту;  б)  Предметный  указатель  ӛрісінде  Алғашқы 

әрiптердi  кiргiзiңiз.в)  Выберите  термин  или  фразу  ӛрiсiнде    тышқанмен  Окна  сообщений, 

изменение  вида  таңдаңыз;  г)  Шығару  батырмасын  басыңыз  ;д)  шығарылған  мәтiндi  оқып, 

 

20 

терезенi  жабу.Менiң  компьютерiм  терезесiнде  Басқару  панелi  жолында  тышқанмен  екi  рет 

шерту. Басқару панелi терезесiiшiнен экранды таңдау және тышқанмен екi рет шерту. 

2. Қасиет диалог терезесiнде Хаттау Оформление вкладкасын Экраннан таңдау. 

3. Терезенiң iшiнде  

 батырмасын басып Түсі (цвет) сӛзi арқылы түсiн ӛзгерту. 

4. ОК батырмасын басыңыз.Менің компьютерім терезелерiн жабу. 

3 – вариант 

1. Жұмыс столында тышқанмен бос орынды кӛрсетiңiз және тышқанның оң батырмасын 

басыңыз. Динамикалық меню пайда болады, Свойства жолын таңдаңыз. 

2. Свойства  диалог терезесiнiң iшiнен:Экран  Оформление  вкладкасын таңдаңыз. 

3. Оқытушы сiлтеген экранның түсiн, Түсі  сӛзiнiң алдындағы  

батырмасын басу 

арқылы таңдаңыз. ОК  батырмасын басыңыз. 

Лабораториялық  жұмыс  №2-3.  Word  мәтіндік  редакторы.  Cӛздерді  тасымалдау 

режимін  енгізу  керек.  Сурет,  символ,  объект  кірістіру.  Диаграмма  .  багандарга  болу. 

Құжатты  құру  және  форматтау  (пішімдеу).  Word  мәтіндік  редакторы.  Іскерлік  қайталап 

жазуды ұйымдастыру. 

1.

 

Cӛздерді тасымалдау режимін енгізу керек. 

2.

 

Парақ шеттерінен 2 см-ден ӛріс (поля) қалдыру қажет. 

3.

 

Азат жолды 1,5 см етіп, жол мәтіндерін ені бойынша (выравнивание по ширине) туралаңыздар. 

4.

 

Тӛменде кӛрсетілген орыс тіліндегі мәтінді теріп енгізіңіздер (Word редакторының кӛптеген 

нұсқаларында әлі қазақ сӛздерін түзету мүмкіндігі кіргізілген жоқ). 

5.

 

Жіберілген қателерді (қызылмен асты сызылған сӛздер) автоматты түрде және әрбір сӛздің 

қатесін жеке-жеке түзетіңіздер.  

6.

 

«Всегдаң сӛзін белгілеп алып (мәтіннің бірінші жолындағы), оны ӛшіру керек. Осы 

сӛйлемдегі «с созданием» сӛзінен соң «больших»сӛзін енгізіңіздер. 

7.

 

Екінші абзацты екіге бӛліңіздер. Үшінші абзац «Кроме того...» сӛздерінен басталуы тиіс. 

8.

 

Екінші абзацты буферге қиып алыңыздар да, оны қайта қалпына келтіріңіздер. 

9.

 

Екінші абзацты үшінші абзацпен тышқан тетігі кӛмегімен алмастырыңыздар. 

10.

 

Бірінші абзацты мәтіннің ең соңына ауыстырыңыздар. 

11.

 

Ең соңғы абзацты команда арқылы (Вставка – Разрыв …) келесі бетке жылжытыңыздар. 

Беттерді нӛмірлеңіздер, нӛмір парақтың жоғарғы жағындағы жолдың ортасында тұратын 

болсын.  

12.

 

Мәтінді С:  дискісіндегі Менің құжаттарым бумасына ӛз атыңызбен жазып сақтау 

керек. 

13.

 

Құжатты жауып тастаңыз. 

14.

 

Құжатты қайтадан ашыңыз. 

15.

 

Тӛменгі колонтитул жолына ӛз фамилияңызды, атыңызды және бүгінгі күн-ай 

мерзімін жазып орналастырыңыз. 

16.

 

Мәтінді алдын ала кӛру режимі (предварительный просмотр) арқылы қарап шығыңыз. 

17.

 

«Текст»  сӛзін (түбірін) мағынасына қарай кей жерлерде «документ» сӛзіне 

ауыстырыңыз. 

18.

 

Жаңа құжат ашып, оған терілген мәтіннің ең соңғы абзацын кӛшіріңіздер. 

19.

 

Алғашқы файлдағы ӛзгерістерді қайта дискіде сақтап Word редакторынан 

шығыңыздар.  

 

Лабораториялық  жұмыс  №4.  Excel  программасында  функция  мәндерін  кесте  түрінде 

шығару.  Excel  программасындағы  функциялар.  Сандардың  форматтары.  Кестедегі 

мәліметтерді ӛзгертуден қорғау. 

Лабораториялық жұмыс №5.Excel программасында функция мәндерін кесте түрінде 

шығару. Excel программасындағы функциялар. Сандардың форматтары. Кестедегі 

мәліметтерді ӛзгертуден қорғау. 

 

21 

Лабораториялық жұмыс №6.  Excel программасы. Консолидация, мәліметтерді 

реттестіру, бірнеше таблицадан жиын таблицасын жасау. 

Лабораториялық  жұмыс  №7.  Жұмыс  мақсаты:  И,  ИЛИ,  НЕ,  ЕСЛИ  логикалық 

функцияларымен және логикалық айнымалылармен жұмыс істеп үйрену. 

Лабораториялық жұмыс №8. Жұмыс мақсаты: кесте бойынша диаграммалар тұрғызып 

және оны редакциялап үйрену. Диаграмманы болжау есептерінде пайдалану. 

Лабораториялық  жұмыс  №9.  Лабораториялық  жұмыс.  Расторлық  және  векторлық 

бейне-кӛріністерді құру. Coreldraw 9 векторлық редакторы. 

Лабораториялық жұмыс №10. PowerPoint редакторы. Презентацияны құру және ӛңдеу.  

Лабораториялық  жұмыс  №11.  Access  реляциялық  деректер  қоры.  Деректер  ұйымдастыру 

принципі.  

 Лабораториялық  жұмыс  №12.Access  реляциялық  деректер  қоры.  Кесте  құру  және 

деректер енгізу‖ Сұрату және таңдама. Есеп беру арқылы деректерді ӛңдеу. 

Лабораториялық  жұмыс  №13.  Access  реляциялық  деректер  қоры.  Кесте  құру  және 

деректер енгізу‖ Форма мен басылымдар элементтерін құру. 

Лабораториялық  жұмыс  №14.  Интернет.  Іздеу  жүйелері.  Интернеттегі  іздеуді 

ұйымдастыру. 

Лабораториялық жұмыс №15. Электрондық үкімет және   электрондық қызметтер 

 

СОӚЖ мазмҧны   

9.Windows операциялық  ортасында файлдар жүйесін ұйымдастыру 

10.

 

Windows операциялық  жүйесі. Блокнот және  WordPad 

11.

 

Word-та мәтіндік редактормен жұмыс істеу 

12.

 

Word мәтіндік редактор. Кестелер құру және ӛңдеу. 

13.

 

Word. Мәтінге енгізілген графикалық және дыбыстық объектілерді ӛңдеу.  

14.

 

Word – та құжаттарды баспаға шығару 

15.

 

Excel- де кесте жасау, толтыру, редакциялау және форматтау. 

16.

 

Excel. Формулалар және жиымдар (массивтер) жұмыс істеу. 

9.И,  ИЛИ,  НЕ,  ЕСЛИ  логикалық  функцияларымен  және  логикалық  айнымалылармен 

жұмыс. 

10.Excel.  Календарлық  және  мәтіндік  функцияларды  пайдалану.  Мәндер  жиынынан 

белгілі бір мәндерді таңдау. 

11.Excel. Тізімдер. Тізім жасау ережелері. Тізімдерді сұрыптау. Жазбаларды автосүзбе 

және кеңейтілген сүзбеден ӛткізу 

12.Excel. Жұмыс кестелерін біріктіру. 

13.Excel. Толық кестелер. 

14.Диск  беттерін  қадағалау  және  дискідегі  бӛлінген  мәліметтерді  қалпына  келтіру 

программалары 

15.Ақпаратты сығу 

 

СӚЖ мазмҧны  

1. Санау жүйелері  

2.  Сандарды  бүтін  (бӛлшек)  бір  санау  жүйесінен  екінші  санау  жүйесіне  q



p

k

  

жағдайында ауыстыру.  

3. Санның бӛлшек бӛлігін бір санау жүйесіне екінші санау жүйесіне ауыстыру 

4. Ондық сандарды кодпен жазу. 

5. Ақпараттарды ЭЕМ-де бейнелеу. 

6. MSDOS-тың  принциптері  

7. MS DOS-тың  құрылымың  жұмысы. 

 

22 

8. MS  Файлдық құрылымы. 

9. MSDOS - тың негізгі командалары.Файлдармен жұмыс істеуге арналған командалар.   

E)

 

10. WINDOWS  операциялық 

жүйесі 

F)

 

11.  WINDOWS    операциялық 

жүйесінің стандартты программалары. Графикалық редактор  

G)

 

12. Word мәтіндік 

редакторында құжаттарды форматтау мүмкіндіктері  

H)

 

13.  Word  редакторында  мәтін 

мазмұны,  сілтемесі,  бетбелгісін  пайдалану  және  аспаптар  тақтасын  және 

стильді ӛзгерту 

14. Файлдарды тығыздап қысу, архиваторлармен жұмыс істеу 

15.  HTML  тілінің  негіздері.    Web  парақтар  жасау,  оларды  құру  және  пайдалану 

тәсілдері. 

 

3. Пәнді оқу-әдістемелік жағынан қамтамасыз ететін әдебиеттер 

3.1. Негізгі оқу-әдістемелік әдебиеттер 

3.

 

Информатика.  Базовый  курс.  Учебник  для  ВУЗов.Под  ред.С.В.  Симоновича.-

СПб.:Питер, 2002-638 с. 

4.

 

Коцюбинский А.О., Грошев С.В. Практическая информатика. –М.:ТЕХНОЛОДЖИ-

3000, 2002 – 432с. 

3.Нортон П. Программно-аппаратная организация компьютера IBM-PC. Киев, 1997 г. 

4.Фигурнов В.Э. IBM-PC для пользователей. М.: Финансы и статистика, 1997 

5.АлексеевА.П.. Информатика 2002. Москва 2002г. 

6.Айтхожаева Е.Ж.  Информатика. - Алматы:  КазНТУ, 1998 г. 

7.Симонович  С:В:,  Евсеев  Г.А.,  Мураховский  В.И.,  Мураховский  В.И.,  Бобровский 

С.И. Информатика. Базовый курс. Санкт-Петербург: Питер, 1999. 

8. Стивен В. Сагман (Stephen W. Sagman). Эффективнаяработас Microsoft PowerPoint 

2000 (Running Microsoft PowerPoint 2000) ISBN: 1-57231-971-0 

9. Online Press,  Inc. Краткий курс Microsoft PowerPoint 2000 (Quick Course in Microsoft 

PowerPoint 2000) ISBN: 1-57231-983-6 

10. Касперский Е.В. Компьютерные вирусы. Что это такое и как с ними бороться. – М.: 

СК ПРЕСС, 1998 г.   

11. Реrspection, Inc. Microsoft PowerPoint 2000: шагзашагом (Microsoft PowerPoint 2000 

Step by Step) ISBN: 1-57231-972-0 

 

3.3.Қосымша оқу-әдістемелік қҧралдар 

12.Левин И.Н. ПК для пользователей. Киев: Диалектика, 2000 г. 

13. Д.Лоу   Секреты WORD для WINDOWS‘ 95. Киев: Диалектика, 1999 

14.MicrosoftExcel 97. Шаг за шагом: пер. с анг. – М.: Эконом,1998 г. 

15.Лавренов С.М. Excel. Сборник примеров и задач. М: Финансы и статистика,2001 г. 

16.Золотова С.И. Практикум по Access, М.: Финансы и статистика, 2001 г. 

17.Олифер. «Компьютерны сети», М: Финансы и статистика, 2001 г. 

18.Биллинг  В.А.  VBA    и  Office  97.Офисное  программирование  .  М.:‖Channel  Trading 

Ltd», 1999 г. 

19 С.Спейнаур, В.Куэрсия. Справочник Web-мастера. – Киев, BNV, 1998 г. 

20.С.Пек, С.Арратс. Web – сервер WebSite. Киев, BNV, 1998 г. 

21.К.Джамса, К.Коуп. Программирование для Internet в среде Windows. – Питер, 1996 г. 

22.Httl: //www. Piter – press.ru. 

23.HTML с самого начала. – Питер, 1998 г.  

 

23 

24.Под редакцией С.В. Симоновича ИНФОРМАТИКА Базовый  курс. Питер 2001 

25.В.А.Острейковский. Информатика «Высшая школа» 1999. М. 

26.Автоматизированные  тесты  по  темам:  Операционная  система  MS-DOS,  NC, 

архиваторы, компьютерные вирусы. АОС 

27. Симонович С. WINDOWS 98. Учебный курс. – Санкт – Петербург: Питер, 1999 г.  

28. П. Нортон. Персональный компьютер фирмы IBMи операционная система 

MSDOS.- М: Радио и связь, 1991 г.  

29. Тынымбаев С.Т. Вычислительные машины, системы, комплексы и сети. – Алма-ата: 

Рауан, 1997, 1996, 1995 гг. 

30. А. Гук. Процессоры фирмы Intelот 8086 до PENTIUMII. – Санкт- Петербург: Питер 

– Пресс, 1998 г.  

31. Балафанов Е.К. және т.б. Информатикадан 30 сабақ. – Алматы: Шартарап, 2001 ж.  

32.  Microsoft Press. C чегоначинаетсяMicrosoft Office 2000 (Microsoft Office 2000 Starts 

Here) ISBN: 1-7356-0506-8 

33. МайклХалворсониМайклЯнг (Michael Halvorson и Michael Young). 

Эффективнаяработас Microsoft Office 2000, стандартныйипрофессиональныйвыпуски 

(Running Microsoft Office 2000 Standard and Professional) ISBN: 1-57231-936-4 

34. Реrspection, Inc. Microsoft PowerPoint 2000: наглядно и конкретно (Microsoft 

PowerPoint 2000at  a Glance)  ISBN: 1-57231-944-5 

     35. ―Студент‖ - операционная система MS-DOS 

   36.АОС ―Архиваторы‖,  АОС « Компьютерные вирусы» 

   37. Электронный учебник «База данных Access» 

   38. Электронный учебник «Excel», « Разработка Web- страниц» 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматинская академия экономики и статистики 

 

 

Кафедра «Информатика» 

 

 

 

 

 

24 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ДӘРІСТЕР КЕШЕНІ 

 

 

«Информатика»  пәні бойынша 

 

" 5В050800 - Есеп және аудит ", " 5В050900 - Қаржы ", " 5В050600 - Экономика", 

"5ВО90800 - Бағалау ",  "5В070300 - Ақпараттық жҥйелер "         мамандықтары ҥшін 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматы, 2012 

 

 

№1 дәріс.Информация және информатика.Информатика ҧғымы. 

Информатиканың негізгі бағыттары. Информация мен мәліметтер (данные). 

Информация тҥрлері. Информацияны тасымалдау (передача). Информация мӛлшерін 

ӛлшеу. Хартли және Шеннон формулалары. Информацияны ӛңдеу 

 

 

 

25 

"Информатика" (франц. informatique) термині француздардыңinformation (информация) 

жәнеautomatique  (автоматика)  сӛздерінен  шыққан,  оның  мағынасы-"информациялық 

автоматика". 

Ағылшын тілді елдерде оның орнына  — "Сomputer science― термині кең қолданылады, 

сӛзбе-сӛз аудармасы"Компьютерлік ғылым".  

Информатика – компьютерді қолдануға негізделген, информация құрылымы мен оның 

жалпы  қасиеттерін  қарастырып,  мәліметтерді  дайындау,  сақтау,  іздеу,  түрлендіру,  жеткізу 

және  оны  әр  түрлі  қызмет  баптарында  пайдалану  зандылықтары  мен  тәсілдерін  зерттейтін 

жаңа ғылыми пән.  

Информатиканың негізгі қолданылу бағыттары : 



 

есептеу жүйелері мен программалық жабдықтама-ларды жасау, даярлау;  



 

мәліметтерді  тасымалдау,  қабылдау,  түрлендіру  және  сақтау  процестерін  зерттейтін 

информация теориясы; 

·    адамның  интеллектуалдық  еңбегін  керек  ететін  ес-ептердің  программаларын 

дайындауға  арналған   жасанды интеллект тәсілдері  (логикалық  қорытын-ды, оқыту, сӛзді 

түсіну, бейнені қабылдау, ойындар);  

·    адамның  интеллектуалдық  еңбегін  керек  ететін  есептердің  программаларын 

дайындауға  арналған    жасанды  интеллект  тәсілдері  (логикалық  қорытынды,  оқыту,  сӛзді 

түсіну, бейнені қабылдау, ойындар, т.б.); 



 

жобаланатын  жүйелер  қызметін  талдауға  бағытталған  және  оған  қойылатын 

талаптарды қарастыратын жүйелік анализ;  



 

 · машиналық графика тәсілдері, анимация, муль-тимедиа құралдары;  



 

·  телекоммуникация 

құралдары, 

оның 

ішіндегі 

бүкіл 

әлемді 

бірыңғай 

информациялық қоғам-дастыққа біріктіретін ауқымды компьютерлік желілер (глобальные 

компьютерные сети);  



 

 · ӛндірісті,  ғылымды,  білімді,  медицинаны,  сауда-ны,  ауыл  шаруашылығын,  т.б. 

қоғамдық  және  шаруашылық  қызметтер  түрлерін  қамтитын  әр  түрлі  салалардағы 

жұмыстар.   

Информатика ҥш бӛліктен тҧрады: 



 

техникалық құралдар - компьютер аппаратурасы - Hardware (қатты бұйымы, сүйегі); 



 

программалық  құралдар  –  мәліметтер  мен  программалар  Software  (жұмсақ  бұйымы, 

еті). 



 

алгоритмдік  құралдар  –    алгоритмдер  мен  оларды  құрастыру  тәсілдері  brain-ware 

(brain — зерде, интеллект). 

Информация мен мәліметтер 

Табиғаттағы  информация  араласатын  әрбір  процесс  сигналдар  алмасуы  арқылы 

қалыптасып,  мәлімет  түрінде  бейнеленеді.  Тіркелген  сигнал-дар  мәлімет  құрайды. 

Мәліметтер  әртүрлi  тәсiл-дер  кӛмегiмен  ӛңделеді,  түрлендіріледi,  тасымал-данады  және 

пайдаланылады.  Мәліметтер    мен  оларға  сәйкес  тәсiлдер  арасындағы  ӛзара  байла-ныс 

информация түсінігін құрайды. 

"Информация" термині латынның түсіндіру, баяндау, білу деген ұғымдарды білдіретін 

іnformatio сӛзінен шыққан.  

Информацияның әр тҥрлі салалардағы мағыналары  

Информация  (материалистік  философия  бойынша)  –  нақты  дүние  бейнесінің  мәліметтер, 

хабарлар арқылы айтылуы.  

Информация  –  қоршаған  ортаның  объектілері  мен  құбылыстары,  олардың  параметрлері, 

қасиеттері  және  қалып-күйлері  жӛніндегі  мәліметтер  жиыны.  Олар  біздерді  қоршаған 

объектілер  туралы  толық  хабардар  етіп,  солар  туралы  мәлімсіздік,  белгісіздік  деңгейін 

азайтады. 

 

26 

Америка  ғалымы  –Клод  Шеннон  информацияны  белгілі  бір  нәрсе  туралы  біздің 

біліміміздің айқындылығын арттыру (анық еместігін жою) деп санайды. 

Информацияның қазіргі ғылыми мағынасын дәлірек анықтаған кибернетика "атасы" –   

Норберт Винер болып саналады:  

Информация — сыртқы ортадан сезімдеріміз бен оған бейімделуіміз арқасында алынған 

түсініктерді белгілеу. 

Адамдар  бір-бірімен  хабарлар  түріндегі  информациямен  алмасады.  Хабарлар  – 

информацияның тіл, мәтін, цифрлық мәліметтер, график, кесте түрінде бейнелену түрі.  

Бір информациялық хабар әр түрлі адамдар үшін әр түрлі мӛлшерде мәлімет береді – ол 

адамдардың бұрынғы біліміне байланысты болады, олардың түсіну деңгейлері немесе осы 

мәліметке деген қызығушылығы бірдей емес.  

Информация тҥрлері 



 

мәтін, сурет, сызба, график, фотография;  



 

жарық немесе дыбыс сигналдары;  



 

радиотолқындар; 



 

электр және нерв импульстері;  



 

магниттік жазбалар;  



 

ымдау, қимылдау түрлері;  



 

иіс және дәм сезімдері;  



 

организм  қасиеттері  мен  белгілерін  есте  сақтап,  ұрпақ  бойынша  таратып 

отыратын хромосомдар, т.б.  

Информацияны тасымалдау 

Информация  хабарлар  түрінде  ӛзінің  шыққан  кӛзінен  оны  қабылдаушыға  байланыс 

арнасы  арқылы  жеткізіледі,  яғни  тасымалданады.  Осылай  бір  жерден  алынған  хабар 

кодтарға  түрлендіріліп,  тасымалдауға  ыңғайлы  сигналдар  түріне  келтіріледі.  Сигнал 

байланыс  арнасы  арқылы  оны  қабылдаушыға  жеткізіледі  де,  кодтар  қайта  хабарға 

айналдырылады (декодируется).   

Информация кӛлемін ӛлшеу 

Қазіргі  кезде    хабар  ішіндегі  "информация  мӛлшері"  (саны,  кӛлемі)  түсінігін  анықтау 

үшін, оның жаңа немесе ӛзекті екендігіне онша кӛңіл бӛлмей, объектіліер жайында біздің 

білім деңгейімізді толықтыратын теориялық кӛзқарастарды негізге алу қалыптасты.  

Хартли және Шеннон формулалары  

(Информация мӛлшерін анықтау жолы) 

Америкаинженері  Р.  Хартли  1928  ж.  информация  алу  процесін    алдын  ала  берілген 

ықтималдықтары  бірдей  N  шектеулі  хабарлар  ішінен  бірін  таңдау  арқылы  қарастыруды 

ұсынды.  Ал  таңдап  алынған  хабар  ішіндегі    I  –  информация  мӛлшерін  N  санының  екілік 

логарифмі ретінде анықтау керек деп тапты.  

   Хартли формуласы:   I = log

жүктеу/скачать 4,41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: