Алматы энергетика және байланыс унивеситеті

жүктеу/скачать 158,3 Kb.

бет	7/9
Дата	08.09.2023
өлшемі	158,3 Kb.
	#106647
түрі	Нұсқаулар

1 2 3 4 5 6 7 8 9

А қосымшасы
Б қосымшасы

IRR = r, бұл мезетте NPV (f (r)) = 0. (37)
Сонымен қатар ішкі табыс мөлшері жобаға қаржыландыруға керекті ақша қаражаттының ең жоғарғы құнын (несие алу пайызының мөлшерлеме шамасы, айналысқа ақша салу акциясынан дивиденд алу мөлшері) көрсетеді.

Егер қаржыландыру көздерінің құны, ішкі пайдалылық мөлшерінен асып кетсе, жоба шығынды болады, ал керісінше, егер ішкі пайдалылық мөлшері қаржыландыру көздерінің құнынан асып кетсе, жоба тиімді болады.

^IRR-ді^{есептеу кезінде дисконттау коэффициентіні}^ң^{екі м}^ә^нін^r12 ^{былайша}^алу^керек^(r,^r2⁾^аралы^ғ^ында^NPV⁼^f(r)^{функциясы}^{теріс м}^ә^ннен^о^ң^м^ә^нге^{айналуы}^қ^ажет.

^{Формула}^{бойынша}^{есептеу}^д^ә^лдігі⁽^r1^,^r2⁾^аралы^қ^ұ^зынды^ғ^ына^{кері пропорциялы.}

IRR-ді базалық пайыздың базалық мөлшерлемесі r-мен салыстырған жөн, өйткені ол инвестиция құнының ең кіші мәнін немесе баламалы қаражат салу варианттарының құнын (мысалы, қаражаттау мөлшерлемесі) сипаттайды. Пайыздың базалық мөлшерлемесі ретінде қазіргі жобаның дисконттау мөлшерлемесі r-ді алуға болады.

Егер күрделі қаржы салымы тек қана қаржыны несиеге алу арқасында, және де несие i мөлшерлемесімен алынса, онда (IRR – i) айырмашылығы инвестицияны іске асыру әсерін көрсетеді. IRR болғанда қаржы салымның қайтарылуы мүмкін емес.

кесте – Жоба туралы IRR және r мәндеріне байланысты шешім қабылдау

Көрсеткіш мәні
варианттары

Жоба
сипаттамасы

Шешу жолдары

IRR < r

Жоба шығынды

Жобадан бас тарту керек немесе жобаның параметрлерін өзгертіп есепті қайта жүргізу керек

IRR = r

Жоба шығынды
болуға таяу

IRR > r

Жоба пайда
әкеледі

Жобаны қабылдау керек, жоба бағасын және
талдауды жалғастыру керек

Дисконттау мөлшері бір шамадағы жобаларда IRR-і үлкеніне артық көңіл бөлінеді. Егер r жобаларда әр түрлі болса, онда қай жобаның IRR – r айырмашылығы көп болса соған көңіл бөлінеді, сол тиімді деп саналады.

Күрделі қаржы салымының тиімділігін көрсететін динамикалық көрсеткіштер нәтижелерін 17-кестеге толтырыңыздар.

Өтелу мерзімі – инвестициялық жобаның бастапқы салымдары мен басқа да шығындарының, жобаны жүзеге асырудан кейінгі нәтижелері өтегендегі мерзімді айтады, бұл аймен, кварталмен, жылмен есептеленеді.

Жалпы DPP формуласы келесі түрде көрсетіледі:

^DPР⁼^t^,^б^ұ^{л мезетте}^Pt ^{> I}^{, (38)}

^м^ұ^нда^ғ^ы^Pt ^–^таза^а^қ^ша^табыс^а^ғ^ыны.

Көрсеткіштер атауы

Жылдар

1

2

3

4

5

1 Шартты пайда, мың теңге

2 Пайдаға салық (1 қатар 0,2), мың теңге

3 Таза пайда – салықтан кейінгі пайда, (1 қатар – 2 қатар), мың теңге

кесте – Күрделі қаржы салымының тиімділігін көрсететін динамикалық көрсеткіштер

4 Өсіп отырғандағы таза пайда жиыны, мың теңге

5 Келтіру коэффициенті, Кк

6 Келтірілген таза пайда, (4 қатар 5 қатар), мың теңге

7 Келтірілген өсіп отырғандағы таза пайда жиыны, мың теңге

8 Күрделі қаржы салымы, мың теңге

9 Келтірілген таза түсімдер (7 қатар – 8 қатар), мың теңге

Жобаның өтелу мерзімін графикалық түрле анықтауға болады, ол күрделі қаржым шығындары мен табыстылық ауытқымасының қиылысу нүктесінде (1 - ші суретке қара).

1 сурет – Жобаның өтелу мерзімі

Жұмыстың қорытынды бөлімінде жобаны жүзеге асырудың экономикалық тиімділігі көрсеткіштерінің жиынтығын 18 – кестеде беріп, оны енгізудің пайдалылығын негіздеп беріңіздер.

18 кесте – Бағдарлама өнімін әзірлеуінің және енгізуінің экономикалық пайдалылығының көрсеткіштері

Есептеу көрсеткіштері

Шартты нұсқаулар

Мәні

Жүйені әзірлеуге және енгізуге деген шығындар, мың
теңге

К

Дисконталған таза табыс, мың теңге

NPV

Табыс индексі

PI

Дисконталған өтелу мерзімі, жыл

DPР

Ішкі табыс мөлшері, %

IRR

А қосымшасы

Бірыңғай тарифтік сеткадан көшірме (БТС)

Еңбек ақы
разряды

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Тарифтік
коэффициент

1,0

1,07

1,15

1,24

1,33

1,43

1,54

1,66

1,78

1,91

2,05

2,25

А.1 кесте – Бірыңғай тарифтік сеткадан көшірме (БТС)

А.1 кестенің жалғасы

Еңбек ақы
разряды

19

20

21

Тарифтік
коэффициент

3,67

3,94

4,24

Б қосымшасы

Ақпараттық технологиялар әзірлеудің және енгізудің экономикалық пайдалылық есебінің мысалы

Дайындалатын жоба үшін экономикалық тиімділік келесі шарттарға байланысты:

^{автоматты}^қ^ж^ү^йелер^{енгізуге}^{дейінгі}^жылды^қ^шы^ғ^{ындар, С}1 ⁼^{35829,74 мы}^ң^те^ң^ге;

^{автоматты}^қ^ж^ү^йелер^{енгізуден}^{кейінгі}^жылды^қ^шы^ғ^ындар,^С2 ⁼^10599,93^мы^ң^те^ң^ге;

^есеп^шегі,^ж^ү^йені^{пайдалану}^{мерзімінен алынады,}^Т⁼^Тн ⁼³^жыл;

есепке алу аралығы бір жыл, t = 1 год;

күрделі қаржы салымдары жүйені жасауға кететін шығындарға тең, К = 29796,25 мың теңге;

дисконттау мөлшері капиталдан табыс мөлшеріне тең, Е = 12%.

Жүйе енгізудегі шартты-жылдық үнемдеудің болжалды мәні келесі формуламен есептеледі:
,

^м^ұ^нда^ғ^ы^Эуг ^–^ү^нем^{шамасы,}^мы^ң^те^ң^ге;

^С1 ^–^{автоматты}^қ^ж^ү^{йелер енгізуге}^{дейінгі}^жылды^қ^шы^ғ^ындар,^мы^ң^те^ң^ге;

^С2 ^–^{автоматты}^қ^ж^ү^йелер^{енгізуден}^{кейінгі}^жылды^қ^шы^ғ^ындар,^мы^ң^те^ң^ге;

^∑Эi ^–^ә^р^т^ү^{рлі факторлардан}^{келетін}^қ^осымша^болжам^ә^сері,^мы^ң^те^ң^ге.

Бағдарлама өнімін енгізудің экономикалық тиімділігін есептегенде оған көп ықпал жасайтын көрсеткіш, тест қорытындыларын өңдеуге кететін уақыттың азаюы ^бол^ғ^анды^қ^тан,^қ^осымша^ә^сер^есепке^{алынбайды,}^сонды^қ^тан^∑Эi ^{= 0.}

Атап өткен формулаға мәндерін қойғаннан кейін:

мың теңге,
^м^ұ^нда^ғ^ы^Эуг ^–^{шартты-жылды}^қ^ү^{немдеуді}^ң^{болжалды}^м^ә^ні,^мы^ң^те^ң^ге.

Ақпараттық жүйелерді енгізуден келген жылдық экономикалық әсер келесі формуламен есептеледі:

,

^м^ұ^нда^ғ^ы^Эг ^–^жылды^қ^{экономикалы}^қ^ә^серіні^ң^{болжалды}^м^ә^{ні, мы}^ң^те^ң^ге;

^Эуг ^–^{шартты-жылды}^қ^ү^{немдеуді}^ң^{болжалды м}^ә^{ні, мы}^ң^те^ң^ге;

К – күрделі қаржы салымы (бағдарлама өнімді алуға кететін бір жолғы шығындар), мың теңге;

^Ен ^{– нормативтік к}^ү^рделі^қ^{аржы салымыны}^ң^{экономикалы}^қ^{тиімділігіні}^ң^{коэффициенті.}Атап өткен формулаға мәндерін қойғаннан кейін:
^Эг ^=25229,81^–^29796,25^{0,33 =}^15297,73^мы^ң^те^ң^ге.

Нормативтік күрделі қаржы салымының экономикалық тиімділігінің коэффициенті:

,

^м^ұ^нда^ғ^ы^Тн ^–^{нормативтік}^к^ү^рделі^қ^аржы^{салымын}^ө^телу^{мерзімі,}^жыл.

Есептік күрделі қаржы салымының экономикалық тиімділігінің коэффициенті:

,

^м^ұ^нда^ғ^ы^Ер ^–^{есептік к}^ү^рделі^қ^аржы^{салымыны}^ң^{экономикалы}^қ^{тиімділігі;}

К – жүйеге күрделі қаржы салымы, мың теңге;

^Эуг ^{– шартты-жылды}^{қ ү}^{немдеуді}^ң^{болжалды м}^ә^{ні, мы}^ң^те^ң^ге.Атап өткен формулаға мәндерін қойғаннан кейін:
.

Есептік күрделі қаржы салымын өтелу мерзімі:

,
^м^ұ^нда^ғ^ы^Ер ^{– есептік к}^ү^рделі^қ^{аржы салымыны}^ң^{экономикалы}^қ^{тиімділігі.}Атап өткен формулаға мәндерін қойғаннан кейін:

жыл.

Дисконтты есептемегенде өтелу мерзімі 1 жыл 2 ай.

Таза дисконттық табыс (ЧДД) қазіргі ағымдағы пайда шамасының бүкіл есептеу мерзіміндегі сомаларын бастапқы қадамға келтіруі бойынша анықталады, немесе интегралдық нәтижелердің, интегралдық шығыннан асқан шаманы айтады. Егер есеп беру мерзімінде бағаға құнсыздану болмаса, немесе есептеу базалық бағамен есептелсе, онда ЧДД дисконттау мөлшері тұрақты және де келесі формуламен есептеледі:

^м^ұ^нда^ғ^ы^Рt ^–^ұ^сыныл^ғ^ан^а^қ^{паратты}^қ^ж^ү^{йелерді}^{енгізудегі болжамды}^н^ә^тиже,^тенге;

^Зt ^{– а}^қ^{паратты}^қ^ж^ү^{йелерді жасау}^ғ^{а ж}^ә^{не пайдалану}^ғ^{а керекті болжамды шы}^ғ^{ындар, тенге;}^Эt ⁼^(Рt ^–³t⁾^–^t-аралы^қ^{ты есептеуде}^жеткен^ә^сер;
К – күрделі қаржы салымы;

t – есептеу аралығының нөмірі (t = 0,1,2,...Т);

Т – есеп шегі;

E – тұрақты дисконт мөлшері, %.

^Эt ⁼^(Рt ^–³t^{)= Э}уг ⁼^25229,81^мы^ң^те^ң^ге.

^Егер^барлы^қ^қ^олдану^{мерзімінде}^а^ғ^ымда^ғ^ы^шы^ғ^ындар⁽³t⁾^н^ө^лге^те^ң^болса.

t = 1, 2, 3 жыл, өйткені ақпараттық жүйелерді енгізуден келген нәтиже дәл сол ақпараттық жүйелерді енгізген жылдан бастап есептеледі.

Егер инвестициялық жобадан таза дисконттық табыс (ЧДД) оң болса, жоба тиімді (берілген дисконттау мөлшерінде).

Онда барлық есеп шегін ескергендегі таза дисконттық табыс сомасы:

;
мың теңге.
Таза дисконттық табыстың оң мәні ЧДД > 0, инвестицияның тиімділігін көрсетеді, ақпараттық жүйелер керекті көлемде пайда алып келеді.

Табыстық индексі (ИД) келтірілген әсерлердің сомасының күрделі қаржы салымына

қатынасы. Ол келесі формуламен есептеледі:

мұндағы К – күрделі қаржы салымы немесе инвестицияның құны.

.

Инвестиция тиімді деп есептеледі, егер табыстық индексі бірден көп болса, ИД >1, онда ақпараттық жүйелерге деген инвестиция тиімді.

Ішкі табыстық мөлшері (ВНД):

^егер^Е1 ^→^ЧДД1 ^>^0;^Е2 ^→^ЧДД2 ^<^0;
;

^егер^Е1 ^→^ЧДД1 ^>^0,^Е2 ^→^ЧДД2 ^>^0,
;

^Е1⁼^0,10.

;

^Е2^=0,13.

;

^Е1 ^→^ЧДД1 ^{> 0;}^Е2 ^→^ЧДД2 ^>^0;
.

Сонымен, дисконттау мөлшері келесі аралықта 10 %….11,6 %.

Бағдарлама өнімін әзірлеуінің және енгізуінің экономикалық пайдалылығының көрсеткіштері нәтижелі Б.1-кестесіне кіргізілді.

Б.1 кесте – Бағдарлама өнімін әзірлеуінің және енгізуінің экономикалық пайдалылығының көрсеткіштері

Көрсеткіштер атауы

Мәні

Бағдарлама өнімін әзірлеуге және енгізуге шығын, мың теңге

29796

Бағдарлама өнімін енгізгеннен кейінгі болжалды үнем, мың теңге

25230

Таза дисконттық табыс, мың теңге

30802

Табыстық индекс

2,03

Ішкі табыстық мөлшері

0,125

Дисконталған өтелу мерзімі, жыл

1,18

Моральдық ескіру мерзімі, жыл

3

Есептеп шығарылған көрсеткіштер бағдарлама өнімін енгізудің экономикалық тиімді екнін көрсетеді, тест қорытындыларын өңдеуге кететін уақыттың азаюы жылдық шығындар 25230 мың теңгеге азайатынын дәлелдейді. Сондықтан бағдарлама өнімін әзірлеу және енгізу өте экономикалық негізделеді және пайдалы.

жүктеу/скачать 158,3 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9