Алматы мектегь 1989
жүктеу/скачать 4,18 Mb. Pdf көрінісі
|
| а л а қ у , а л а ң м а қ
етістігі « д ү р л і к т і р у ( п р и в е с т и в с м я т е н и е ) » д е і е н д і б і л д і р г е н . Ө т к е н г а с ы р д а т ү р к і т і л д е р і н з е р т т е г е н ғ а л ы м д а р д ы ң бірі Л . Б \ - д а г о в а л а у сөзі ш а г а т а й т і лі н д е « т а л а у , т а л а н - т а р а ж г а с а л у , б үл- ді ру» д ег ен м а ғ ы п а н ы б і л д і р г е н д ейді . Д е м е к , алсіу с ө з і ні ц түбі - рі нде с о ң ғ ы к ө р с е т і л г е н с е м а н т и к а б о л г а н ы л ^ у с ы з . С о п д ы қ т а и а л а м а н с ө з і н і ң де т ү б і р і « т а л а у , т о н а у » мәиі нд ег і а л а сөзі д еп т а н у ғ а б о л а д ы , өйт ке н і кө п т е г е н т ү р к і т і л д е р і н д е а л а м а н сөзі, б і рі нші деи, « т а л а у , т о н а у м а қ с а т ы м е н ж и н а л г а н топ, о т р я д » дегенді б і л д і рс е , е кі н ш і д е и, « б е й б е р е к е т ж а с а л ғ а н ш а б у ы л , д ү р - л і кт і рге н ш а б у ы л » д е г е н ді б і л д і р е д і . Ал қ а з а қ т і лі п д е а л а м а н сөзі, бір ж а г ы и а п , « с а р б а з , ш а и қ ы н ш ы , қ ол », екінніі ж а г ы н а н , 2—9532 ,7 « к ө п ші л і к , қ а у ы м » д е г е н ұ ғ ы м д ы қ а м т и д ы . Тегі, қ а з а қ т і л і н д е де а л а м а н с ө з і н і ң о б а с т а ғ ы мәні « ш а б у ы л ш ы л а р » д ег е н б о л у к е р е к , о д а п б а р ы п « с а р б а з д а р , қол, о с ке р» м а г ы н а с ы и а , с о ң г ы д а н «көп- ш і л і к , қ а у ы м » м а ғ ы н а с ы н а а у ы с қ а н ғ а ұ қ с а й д ы . Л л а м а н сө- зін М а х а м б е т те: А л а м а н ғ а ж е л б ер д і к , Ас а ж ұ р т т ы м е ц г е р д і к — деп, « кө п ші л і к , б ү қ а р а » ( д ә л і р е к а й т с а қ , « қ а р у л ы к ә п ш і л і к , с а р б а з д а р » ) д ег е н м а г ы н а д а қ о л д а н а д ы . Сөйт і п, а л а у л а у сөзі — « ж а л ы н д а у , к ү й і п - ж а н у » емес, «со- гысу, ш а б у ы л ғ а шы ғ у » , ал д ә л М а х а м б е т к о н те к с і н д е « д ү р л і к т і - ру, а й б ы н ы м е н ы қ т ы р у » д ег е н м а ғ ы н а д а қ о л д а н ы л ғ а н сәз. А л а т ү б і р і н е н ж а с а л ғ а н а л а ш сөзі д е М а х а м б е т т е к с т е р і н д е « кө п ші л і к , қ а у ы м » ү ғ ы м ы н д а к е рі н е д і . « Ту ғ а н ұ л д а н не п а й д а ? » д еге н ө л е ң і н д е : А л а і и т ы ң б а н л ы ғ ы н а н не пайда. . . Т а р ы ғ ы п кел- ген е рл е р г е , Қ а й ы р ы о н ы ц б о л м а с а деііді. Б а й м а ғ а м б е т с у л т а н ғ а а й т қ а н с әз і н д е : Б і р е н е д е н бес едік, Б е с е у і м і з ж ү р г е н д е , А л а ш қ а б о л м а н д е у ш і е ді к — ден ж ы р л а ғ а н д а д а , а л а і и сәзі « к ө п ш і л і к , қ а у ы м » д ег ен ж а л г і ы ұ ғ ы м д ы б і л д і р е ді . Б ұ л сөз қ а з а қ п о э з и я - с ы н д а ж е к е келі н те, алты а л а ш , алты сан а л а ш с и я қ т ы т і р к е с т ү р і н д е ке лі п те « қ а у ы м , к е п ш і л і к ж ұ р т » , к е й д е тіпті « қ а з а қ қ а у ы м ы » д ег ен ү ғ ы м д а қ о л д а н ы л а т ы н п о э т и з м г е а й н а л ғ а н ы б ап- қ а л а д ы . Ж а л п ы әр а л у а н м а қ с а т кө з д е й , х а л ы қ , қ а у ы м , к өп ші - л і к ж а й ы н д а сә з қ о з ғ а ғ а н а қ ы н - ж ы р а у л а р осы ү ғ ы м д ы б і л д і р у д е б і р н е ш е ж е к е с ө з д е р мен т і р к е с т е р д і кәнігі п о э т н з м г е а й н а л д ы - р ып а л ғ а н д а р ы қ а з а қ п о э з и я с ы т а р и х ы н ы ң ү з ы н - ы р ғ а с ы н д а көз- ге түседі . М ы с а л ы , М а х а м б е т т е к с т е р і н д е к е з д е с е т і н жүктеу/скачать 4,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|