Алматыкiтап баспасы
жүктеу/скачать 50,27 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақ оронимдерінің қалыптасу тәсілі Топонимдердің қалыптасу тәсілі (оронимдердің) Мысалдар Сын есім + зат есім
| Оронимдердің қалыптасуы.
Қазақ оронимдері ұлттық геогра- фия лық терминдерге индикатор сөздерді жалғау арқылы пайда бола- ды (5-кесте) . Термин нысанның түрін, сипатын анықтайды, мысалы, тау, белес, жазық, ойпат, шоқы, т.б. Индикатор болса, нысанның елеу- лі белгілерін анықтайды. Өте сирек жағдайларда атаулар тек қана тер- миндерден тұрады, мұндай оронимдер аппелятивтер деп аталады. Мысалы, тау, төбе, жота, т.б. 4-кестенің жалғасы 67 Ал ма ты к i та п ба сп ас ы 5-кесте Қазақ оронимдерінің қалыптасу тәсілі Топонимдердің қалыптасу тәсілі (оронимдердің) Мысалдар Сын есім + зат есім Сын есім түрі Ақ + жар (топырақты немесе ақшыл түсті жар), Сын есім сапасы Салқын + төбе (климаттық ерекшеліктері) Сын есім пішіні және бағыты Айыр + тау (ұшы айыр тау), Жалпақ + ой (тегіс ойпаң) Зат есім + зат есім (сонымен қатар, сандық мөлшерді біл- діретін сын есім) Ағаш + оба (ағаш немесе ағаш көгі бар шоқы тау), Айғыр + жал (басқаларымен салыстырған- да ауқымдылығы жағынан біршама ірі тау тіз- бегі, «айғыр» сөзі оның ауқымын білдіреді), Тай + төбе (тай және төбе) кішігірім төбелер дегенді білдіреді Сан есім + зат есім (соның ішінде, санды білдіретін сын есімдер) Бес + тау (жалғасқан бес тау) , Жалғыз + төбе (жеке тұрған төбе) , Егіз + төбе (бір-біріне өте жақын орналасқан екі тау) , Жүз + адыр (шоқы- лар жиынтығы) , Қос + қорған (қатарлас орна- ласқан шоқылар) Сын есім + сын есім Қара + ала, Жуан + сары Сан есім + сын есім Егіз + қара, Үш + қызыл Зат есім + етістік Бата + оқы, Қой + бақ, Тірел + сай Үстеу+ зат есім Бөлек + тау, Көлденең + сай Қосарланған күрделі аттар Жаркент + арасан, Шу + Іле, Іле + Алатау Оронимдер төмендегі себептерге байланысты қалыптасқаны жо- рамалданады. жүктеу/скачать 50,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|