An introduction to educational research methods. Введение в образовательные исследовательские методы Білім беру-зерттеу әдістеріне кіріспе
жүктеу/скачать 32,4 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ұзақ мерзімді қатысу
- Бұл не үшін қажет
- Джейннің зерттеу жұмысына қатысты жарамдылық қаупін қалай азайтуға болады
Сапалық талдау дегеніміз не? Сапалық талдауға анықтама беру оның шын мәнісіндегі түріне қарағанда күрделірек, өйткені бұл термин әдістемелік және эпистемологиялық парадигмалардың кең ауқымын қамтиды. Алайда, ғылыми-педагогикалық зерттеуде осы зерттеу жұмыстарындағы ерекше назар адами сендіру, жіберулер, түсіну, пікірлер, іс-әрекеттер, өзара байланыстар мен зерттеу немесе оқыту үдерісінің дәлелдемелерінің басқа да әлеуетті көздері сияқты құбылыстарды терең зерттеуге жасалады. Одан бөлек, бұл құбылыстар өзінен- өзі орын алатын жайттар ретінде емес (яғни олар айқындалғанға дейін күтілетін әрекет етуші реалийлер ретінде есептелмейді), оның орнына зерттеу жұмысының барысында пайдаланылатын түсіндіру үдерісіне байланысты күрделі, дамушы, көп жақты, интермәтінді түсіндіруді білдіреді. Сондықтан сапалы әдістемені талқылауды оның негізінде жатқан эпистемологиялық жіберулерден айыруға болмайды. Сапалық талдау негізделген эпистемологиялық парадигма білім туралы жағымды пікірді кері қайтарып отыр, және оның орнына «көптеген құрылымдалған шынайылықтар» өнімі ретінде эмпирикалық мәліметтерді қарастырады (Lincoln and Guba, 1985: 295). Сондықтан сандық және сапалық талдау жобалары мен сандық және сапалық талдау әдістерін айыру аса маңызды, өйткені сапалық талдау үшін сауалнамалар немесе тестілер сияқты «сандық құралдарды» пайдалануға әбден болады, алайда оларды пайдаланудың негізгі мақсаты – белгілі бір құрылымдарды, сендірулерді және зерттелетін субъектілерді түсіну болып табылады. Тиісті сапалы мәліметтерді алу үшін, сұхбат (түрлі мақсаттарға қызмет ететін бірнеше түрлі), сабақтарды бақылау барысындағы ескертулер және жазбалар, күнделіктер (немесе басқа жазба айту үлгілері), сонымен қатар ауызша емес тәсілмен алынған ақпарат пайдаланылады.
Бөлшектерге деген осындай назарға қарамастан, «құрылымдалған» және мәнмәтін-шартталған сапалық педагогикадағы талдау білім беру үдерісінің аспектілерін жүйелі түрде түсінуге мүмкіндік беретін білімді, болжамдарды немесе пәндік зерттеулерді өңдеуге талпынады.
Жоғарыда аталған жайттардан мынадай қорытынды жасауға болады, яғни сапалық талдауды екі үлкен санатқа бөлуге болады: бақылаушы және интроспективті. Бақылаушы перспективалар зерттеу жұмысының жобасында «табиғи» жағдайларда туындайтын құбылыстарды зерттеуді қамтиды, мәселен, сабақтарда топтық тапсырмалардың орындалуымен жұмыс істейтін өзара әрекет қарқынының аспектілерін зерттейтін мұғалім жағдайындағы мысалды келтіруге болады. Арнайы құрастырылған шарттар мен салыстыруға арналған бақылау тобын қамтитын экспериментальды зерттеу талаптарынан бөлек, сапалық тәсіл, ережеге сәйкес, табиғи жолмен сабақтарда туындайтын құбылысты зерттейді. Сондықтан «сапалық талдау» термині «натуралистік зерттеу» терминімен бірдей пайдаланылады. Интроспективті зерттеуге назар аудару, ең жиі сұхбат негізінде, жеке тұлғалар немесе топтар оқытумен және оқумен байланысты құбылыстарды түсініп немесе елестете алады. Бұл жағдайда зерттеуші екі қабатты дәлелдемелерге қатысты болуы мүмкін: ақпарат берушінің ауызша өзіндік талдауы мен құбылыстар.
Өз мансабының ерте кезеңінде мұғалім жүргізген сапалық талдаудың екі болжамдық мысалын қарастырып шығайық: біреуін бақылаушылық және біреуін интроспективті зерттеу әдісімен. Бір зерттеу жұмысының аясында бақылаушы және Reliability And Validity In Qualitative Research By Teacher Researchers 364
интроспективті стратегияларды біріктіруге ұсынатынын айтып өткен жөн, өйткені екі бірдей дереккөзден алынған мәліметтер бір-бірін толықтырып отырады, алайда дегенмен, мұғалімнің зерттеуі үшін қандай перспектива оның зерттеу жұмысына негізделгенін нақты анықтау үшін маңызды. Мысал A Джон Смит – орта мектепте география пәнін оқытуға маманданған PGCE педагог студент, аралас жалпы білім беретін мектепте негізгі кәсіби қызметті жүзеге асыруды бастады. Өз оқуының аясында Джон өзінің мектептегі тәжірибесінің кейбір сипаттамаларын тереңдетіп пәндік зерттеуі тиіс. Тағайындалымы бойынша нұсқаулық үш мақсатқа сәйкес келетін зерттеу жұмысын жүргізуді талап етеді: педагогикалық, зияткерлік және дамушы. Бұл таңдап алған саладағы оқытуды жетілдіруге жасалған салымның пайдалы екендігін білдіреді; педагогикалық және/немесе пәндік әдебиетте басқаларымен талқыланған негізделген тақырып болуы тиіс; және зерттеу тәжірибесі жасанды толықтыру болып қана қоймай, дамытушы оқытудың бөлігі болуы тиіс. Сапалық талдау қалайша осы мақсаттарға қызмет етуі мүмкін? Университеттегі жетекшісімен және мектептегі ақылшысымен талқылаудан кейін Джон географияны оқыту мен оқуға қатысты 2/3 негізгі кезеңдер арасында 7 сынып мұғалімдері мен оқушыларының қабылдауын зерттеуге шешті.
Бірнеше апта бойы Джон факультет басшысымен және өз мектебіндегі екі басқа география пәнінің мұғалімдерімен бірге жеке әңгімелер жүргізді. Ол сонымен бірге бес жетінші сынып оқушылары мен басқа алты адамнан тұратын жетінші сынып оқушыларын жеке сұрап шықты. Ол сонымен бірге 7 сыныпта география пәнінің мұғалімі болып жұмыс істейді және оқыту барысында туындайтын тиісті мәліметтерді жазып отырады.
Джейн Коллинз екінші жыл 11-18 жастағы балаларға француз және испан тілін мамандандырылған тіл колледжінде оқытады. Ол жергілікті университеттегі зерттеу мұғалімдер үшін енгізілген магистратураға түсіп, өзінің ағымдағы тәжірибесінің кейбір аспектілеріне негізделген эмпирикалық зерттеу жұмысының жобасын түзуі тиіс. Тақырыпты таңдау үшін негіздеме ретінде тиісті әдебиетте көтерілген мәселенің тиісті зияткерлік зерттелуі және мұғалімнің кәсіби жұмысының кейбір аспектілерінің ақпараттанған дамуына салым жасау болуы тиіс. Сондықтан тақырыпты таңдау, ережеге сәйкес, мұғалім өз сыныбында немесе өз мектебіндегі басқа жұмыс саласында беттесіп отыратын мәселемен немесе сұрақпен байланысты. Тілді оқыту барысында Джейн нысаналы тілдік қарым-қатынастың сыныптағы мұғалім режимінде орын алатынын айқындады. Топтық немесе жұптық жұмыс оның кәдімгі жұмыс кестесіне кірмейді, алайда ол қалыпты жағдайда оқушылардың дайындық белгілерін анықтап, тиісті қолдау көрсету кезінде үйренетін тілде өзара қарым-қатынас жасауға мүмкіндік береді. Сондықтан қажетті дайындық жүргізе отырып және тапсырма жобасын түзе отырып, Джейн француз тілін үйренетін оныншы сынып оқушыларымен бірнеше апта жұмыс істеу үшін өз сыныбындағы оқушылардың кішкене тобына мүмкіндік берді.
Reliability And Validity In Qualitative Research By Teacher Researchers 365
Оны қызықтырған жайт – оқыту мақсатында топта балалар бір-бірімен қалай өзара әрекет ететіні, меңгерілген француз тілінің сапасы, сонымен қатар оқушылар қашан және қалайша француз тілінен ағылшын тіліне және керісінше ауысып отыратыны. Әр топтағы өзара әрекеттер бекітіліп отырады да, талдаулар үш негізгі саладағы кодтау ұстанымдарына негізделген.
Осы сапалық талдаудың екі мысалы оны жүзеге асырушы мұғалімдерге құнды ақпаратты және жүйелі зерттеу мысалы ретінде зерттеу сапасына қарамастан пікірді ұсынуы мүмкін. Алайда бұл құндылық, ережеге сәйкес, кездейсоқ сипатқа ие және пән бойынша білімге әдетте пайдалы салым жасамайды. Зерттеуші педагогта зерттеу сапасын өлшеу үшін екі критерий бар: шынайылық пен жарамдылық. Олар кейбір деңгейде концептуалды затбелгі ретінде екендігін атап өту қажет, олардың әрқайсысы көптеген түрлі өлшем түрлерін қамтиды, алайда олардың барлығы сапалық мәнмәтінде қолданылмайды. Осы мәнмәтінде қолданылған түрлерді сипаттау жүреді және олардың құндылығы жоғарыдағы екі мысалға қатысты сілтемелермен көрсетілген болады. . Шынайылық Шынайылық ұғымы мұқияттылыққа, реттілікке және, ең алдымен, зерттеудегі адалдыққа қатысты. Бұл мағынада адалдық «жарамдылық алғышарты» болып табылады (Lincoln and Guba, 1985: 292). Егер зерттеу шынайы болмаса, онда оны жарамды деп атауға болмайды, егер соңғысының астарында зерттеу ол нені өлшеуі тиіс екендігін өлшейтінін түсінеміз (біз келесі тарауда түсінетіндей). Алайда кейінгі растама дұрыс емес: шынайы зерттеу жарамсыз болуы мүмкін, алайда мұқият және адал зерттеу тәсілі жағдайында, мәлімденген сұрақтарға жауап бермейді.
Осы құрылымның маңыздылығын есепке ала отырып, зерттеу жұмысының шынайы екендігін біз қалай анықтай аламыз? Denscombe (2010: 213) жұмысына сәйкес, сапалық талдау жағдайында бұл әдетте талдау туралы келесі сұраққа жауап беру арқылы жүзеге асырылады: «Егер зерттеу жұмысын басқа біреу жүргізген болса, онда ол дәл сондай нәтижелерге қол жеткізді ме және дәл сондай қорытындыға келді ме?» Бұл операция тұрақты айнымалы мен зерттеушіні алмастыруды қабылдауды білдіреді, өйткені бұл нәтижелер дәл осындай болса, онда біз зерттеушінің сыңаржақтығының арқасында шынайылық емес мүмкіндігін жоя аламыз. Атап айтқанда, шынайылыққа тексерудің екі тәсілі бар. Егер «кімде-кім» (Nunan (1992: 17 жұмысында жақсы сипатталған) «тәуелсіз зерттеуші ретінде» болса, өйткені бұл адам дос немесе әріптес болатын болса, онда алғашқы сыңаржақтық сақталуы мүмкін еді) дәл сондай немесе басқа мәнмәтінде ұқсас зерттеу жүргізсе, онда бұл бастапқы зерттеудің «сыртқы шынайылығын» растар еді. Егер тәуелсіз зерттеуші бастапқы зерттеу мәліметтерін қайта талдап, дәл сондай қорытындыға келген болса, онда бұл талдаудың «ішкі шынайылығының» көрсеткіші болар еді.
Алайда дегенмен бұл операциялар сандық талдау мәнмәтінінде жүзеге асырылатындай болғанымен, оларды сандық талдауға қолдану күрделірек болар еді. Дегенмен ішкі шынайылықты тексеру үдеріс ретінде жүзеге асырылатын болса, Reliability And Validity In Qualitative Research By Teacher Researchers 366
сандық талдау мәнмәтінінде ол шектелген болады. Қайта талдау дәлелдемесіне қатысты талқылау туралы мәліметтер тек алынған мәліметтерге ғана назар аударып, осындай нәтижеге келген барлық жайтты назардан тыс қалдырар еді. Өзіміз көріп отырғанымыздай, сандық талдаудағы үдеріс пен нәтиже күрделі өзара байланысқа ие және соңғысын бағалау алғашқысын есепке алмастан мүмкін емес. Басқа жағынан алғанда, сыртқы шынайылықты анықтау мәселе тудырады. Сандық талдаудың тәуелсіз зерттеушімен дәл сол мәнмәтінде дәл сондай ақпарат берушілерді пайдалана отырып қайта жүргізілуі мүмкін екендігі туралы мүмкіндік белгілі немесе, жоқ десек те болады, өйткені сандық талдаудың мәнмәтіндік талаптары тұрақты түрде өзгеріп отырады: уақыт өтеді, жағдайлар өзгеріп отырады, оқушылар жаңа білім мен тәжірибе алады және т.б. Сондықтан растау үшін талап етілетін дәл қайталау мүмкін болмай отыр. Қайталау басқа мәнмәтінге, басқа оқушыларға негізделген, өйткені олар нәтижеге әлеуетті түрде әсер ететін жаңа бөгде факторларды енгізеді.
Басқа мәселе сандық талдаудың (әсіресе мұғаліммен жүргізілген этнографиялық зерттеу жағдайында) талдауда зерттеуші рөлін есепке алу тиіс екендігі туралы дерекпен байланысты: бұл рөл тек құралды немесе үдерістік сипатқа ғана ие емес, алайда ол сонымен қатар нәтижелердің де ажырамас бөлігі болып табылады, өйткені зерттеуші мен зерттеу нысанының арасындағы өзара байланыс «білімді өңдеудің белгілі бір бөлігі» ретінде қарастырылады (Flick, 2002: 6). Мұғалім тарапынан жүргізілетін экспериментальды зерттеу жағдайында мүмкін болады, алайда зерттелетін оқушылардың жауаптары мен мінез-құлқы (немесе бұл жағдайда әріптестердің) сұхбат немесе бақылауды жүргізетін тұлғаның өз мұғалімі (немесе әріптесі) болып табылу дерегіне саналы немесе санасыз түрде байланысты екендігі әбден мүмкін.
Сондықтан осы жағдайда сандық талдаудың шынайылықты өлшеу критериі ретінде жаңғыртылуы, ережеге сәйкес, виртуалды немесе гипотетикалық саламен шектеледі. Сондықтан критерий маңыздылығы өз зерттеуін гипотетикалық жаңғыруды қамтамасыз ету үшін зерттеушімен пайдаланылатын стратегиялар мен үдерістер жағына қарай орнынан ауысады.
Джонның жағдайында басқалар (теориялық тұрғыда) оның тәжірибесін қайталай алуы үшін өз үдерістерін түсіндірудің үш негізгі түрі бар.
Біріншіден, зерттеу жұмысын әрекет етуші мейлінше кең ауқымды зияткерлік және кәсіби дау мәнмәтінінде орналастыру маңызды. Джонға өз талдауының мақсаттары мен міндеттерін нақты анықтап алу қажет. Оларды тек тізіп қана қоймай, олардың негіздемесін беріп, әдебиетте сипатталған алдыңғы талқылаумен байланыстыру қажет. Соңғы тармақ шынайылық тұрғысынан алғанда аса маңызды, өйткені зерттеушіге басқа мамандардың ойларымен, дәлелдерімен, теорияларымен және зерттеулерімен байланыс орнатуға және өзіндік зерттеу үшін негіздеме немесе жөнелту нүктесі ретінде осы жалпы ресурс пен жалпы түсініктің аспектілерін пайдалануға мүмкіндік береді. Осылайша, ең кем дегенде, мейлінше жалпы және «шынайы» деңгейдегі мақсаттар мен міндеттерді зерттеуге болады. Бұл байланысты түрлі тәсілдермен орнатуға болады, оның ішінде, мәселен, тиісті педагогикалық саясат бойынша әдебиетке жасалған сілтемелер, Офстедтің (2003) пікірі орта мектептер «бастауыш мектепте меңгерілген база негізінде оқушыларды оқытуды» Reliability And Validity In Qualitative Research By Teacher Researchers 367
қамтамасыз етпейді. Одан бөлек, Джонның мақсаттары мен міндеттері негізгі 2 және 3 кезеңдерде география пәнін оқу туралы оқушылардың пікірлерін алдыңғы талдаумен байланысты болуы мүмкін (KS2 және KS3).
Екіншіден, зерттеу шынайылығы таңдау құрамын анықтайтын негіздемелер мен шешімдердің айқындылық деңгейіне байланысты болады. Джонға оның талдауы қалай жүргізілгенін түсіндіру қажет. Бұл ақпарат оқушылар топтарын таңдауға, сонымен бірге қатысушылардың білім деңгейлеріне қатысты. Осындай таңдау үшін негіздеме ұсыну қажет: неге бір 7 сынып балалары таңдап алынған еді? түрлі бастауыш мектеп сыныптарына барған оқушылар топқа кірді ме? Неге бұл маңызды болды: бір бастауыш сыныпты аяқтаған оқушыларды таңдау қажет болды? Сұхбаттасу үшін дәл осы мұғалімдер қандай негізде таңдап алынды?
Ең соңында, шынайылық мәліметтерді жинау мен талдау үдерісінің қол жетімділігіне байланысты. Бұл сұхбаттардың жазылуын сақтауды және сабақтар мен басқа да алқаптық жұмысты бақылау жазбаларын қамтиды. Сұхбатта қойылған сұрақтарды нақты талдау мақсатына қатысты негіздеу қажет. Бұл маңызды, дегенмен балалардан сауалнама алуды қамтитын сандық талдауда жартылай құрылымдалған сұхбат қолданылады; ол икемділігімен ерекшеленеді және жеке сұралушыларға жеке ойлау ретіне мойынсұнуға, алайда жабық құрылымдалған сұрақтармен шектелместен, мүмкіндік береді.
Жарамдылық ғылыми-педагогикалық зерттеуге қатысты түрлі сапаларды өзіне қамтитын жалпы термин болып табылады. Шынайылықты түсіну жағдайында, талдау шынайылығы келесі екі еселенген қарама-қайшылық арқылы анықталады: сыртқы жарамдылық пен ішкі жарамдылық.
Сыртқы жарамдылық – бұл зерттеу жобасы «зерттеу нысанын мейлінше кең тұрғындар қабатына таратуға» мүмкіндік беретін жоба болып табылады (Nunan, 1992: 17). Басқаша айтқанда, сыртқы жарамдылық – талдау нәтижелерін жалпылау немесе «тарату» мүмкіндігінің көрсеткіші болып табылады (Miles and Huberman, 1994: 279). Сандық талдауда зерттеушілер өз нәтижелерінің жалпы сипатын растау үшін белгілі бір тұрғындар арасынан кездейсоқ таңдау жүргізеді. Алайда сапалы зерттеу жұмысы, ережеге сәйкес, мәнмәтіндік және этнографиялық сипатқа ие болатынын есепке ала отырып, сыртқы жарамдылық белсенді емес болып есептеледі, өйткені бұл тәсілдің эпистемиологиялық және әдістемелік перспективаларына қайшы келеді. Алайда Lincoln and Guba (1985: 301) жұмысында «қаныққан сипаттама» қажет болатын ұсыныс жасалған, ол «осындай ауысуды жүзеге асатындай етіп санауға болатындығы туралы қорытындыға келуді қалайтындарға мүмкіндік береді». Философ Гилберт Райлдан алынған антрополог Клиффорд Гирцтің «толық сипаттама» термині оқиғалар мен әлеуметтік мінез-құлыққа тиесілі жан-жақты аналитикалық сипаттама мен «маңыздылық құрылымы» түсініктемесіне қатысты болады (Geertz, 1973: 9).
Ішкі жарамдылық, екінші жағынан алғанда, сапалы мәнмәтінге әбден қатысты және зерттеуші үшін оны есепке алу аса маңызды, өйткені өзінің мейлінше негізгі үлгісінде ол талдаудың «шын мәнісінде ненің мәлімденгені туралы зерттеу жүргізетінін» білдіреді Reliability And Validity In Qualitative Research By Teacher Researchers 368
(Nunan, 1992: 14). Басқаша айтқанда, бұл сапа нәтижелердің «шынайылығы» немесе «шындығына» жатады (Miles and Huberman, 1994: 278). Ішкі жарамдылықты тексеру, біз көріп отырғандай, түрлі стратегияларды қамтиды, алайда негізгі бөлшегі ретінде талдау аяқталған кезде жасалатын қорытындылар арасындағы мәжбүрлі байланыстың болуын, сонымен қатар пайдаланылған үдерістер мен мәліметтерді жинау мен талдау әдістемесінің болуын білдіреді. Максвелл (2005) зерттеушіні зерттеу жұмысының шынайылығы үшін қауіпті өтеу үшін стратегияларды автоматты түрде пайдаланудан құтқарады. Магистратура студенттері әдебиеттердегі беделді тұлғаларға сілтеме жасай отырып, өздері пайдаланған стратегиялар қатарын кейде сипаттап отырады, алайда өздерінің зерттеу жұмыстарындағы белгілі бір қауіптерге ешқандай сілтеме жасамастан, егер де олар автоматты түрде зерттеу жұмысының ішкі жарамдылығына кепілдік береді. «Жарамдылық үшін қауіптер әдістермен емес, деректермен жасалады» (Alexwell, 2005: 105), сондықтан ұсынылып отырған зерттеу жұмысындағы әлеуетті қауіп саласын алдын- ала белгілеу аса маңызды, содан кейін оларды еңсеру үшін тиісті стратегияларды қолдану керек. Есептегі (немесе диссертациядағы) әдістеме тарауы осы байланысты сипаттауы тиіс және стратегияның қаншалықты табысты түрде белгілі бір қауіпті азайтатынын нақты түсіндіруі тиіс.
Әрі қарай мектептегі мүғалімдік зерттеу мәнмәтінінде ерекше сәйкес келетін стратегиялар қатары ұсынылып, Б мысалда сипатталған зерттеу жұмысына сілтеме жасау арқылы көрсетілген.
Бұл бөгде зерттеуші алдында зерттеуші мұғалім артықшылыққа ие болатын стратегия болып табылады. Осы стратегияның мақсаты - әлсіз тұстарды, пікір білдірудегі қиындықтарды және пәнді үзік-үзік білу бөгде зерттеуші мәртебесі есебінен жүзеге асыру, және осы арқылы зерттеу нәтижелерінің беделін арттыру қажет. Алайда егер мұғалімдер өз мектебінде өз тәжірибесінің аспектілерін зерттейтін болса, ақпарат алынатын мәнмәтінге қатысты этнографиялық қатынаста зерттеу жұмысының мәнмәтіндік негізі жеңілірек қол жеткізіледі. Бұл не үшін қажет? Линкольн мен Губа ұзақ мерзімдік қатысудың екі аспектісін ерекшелеп көрсетеді (1985: 301). Біріншісі ретінде олар «ұзақ мерзімді қатысуды» атайды, оның мақсаты ретінде – зерттеушіні «зерттелетін құбылыстың әсерінің көпшілігі үшін мейлінше ашық ету» болып табылады. Джейн Коллинз (мысал Б) зерттеу жағдайында, зерттеуші қарым- қатынас туралы білімнің жақсы екендігін және француз тілі бойынша оқушылардың әжептеуір жетістікке жетіп отырғанын негіздей отырып растай алады, өйткені оларды бүкіл оқу жылы бойына оқытады және мектептегі өзінің соңғы жылында кез келген адамды оқыта алған болар еді. Онда басқа әріптестер мен факультативті мұғалімдерден оқушылардың жеке тұлғасы, олардың мінез-құлқы мен жеке көрсеткіштері туралы мәліметтерге рұқсаты болды. Уақыт өте келе дамып отырған осы тікелей байланыстар Джейн мен оның қатысушы оқушыларының арасында сенім білдіретін қатынастар құруға мүмкіндік береді және оған мектептің «мәдениетін» түсіндіріп, оған түсініктеме беруге мүмкіндік береді. Оның зерттеу жұмысының жарамдылығы осы саладағы ақпараттың жетіспеушілігіне деген мүмкіндік аз.
Reliability And Validity In Qualitative Research By Teacher Researchers 369
Линкольн мен Губа белгілеген ұзақ мерзімді қатысудың екінші аспектісі олармен «тұрақты бақылау» деп аталған және Джейннің тарапынан алдын-ала жоспарлауды талап етеді. Авторлардың мәлімдеуінше, бұл стратегия «зерттелетін мәселеге барлығынан да қатысы бар жағдайлардың сипаттамалары мен бөлшектерін» анықтауға мүмкіндік береді.
Джейннің зерттеу жұмысына қатысты жарамдылық қаупін қалай азайтуға болады? Джейннің зерттеу жұмысы нысаналы зерттеу тіліндегі кішкене топқа деген өзара байланысты талдауды қамтиды. Оның мақсаты – оқушылар үйренбеген осындай оқу жағдайының оларды француз тілінде сөйлеуге мәжбүрлеуін көру болатын. Осындай тапсырмалардағы оқушылардың қатысуы үшін жеткіліксіз мүмкіндіктер жарамды нәтижелер бермейді: семестр ішіндегі екі немесе үш сабақ жарамды болмайтын нәтиже беруі мүмкін, өйткені оқушыларға оқу міндетімен және жағдаймен жеткіліксіз мөлшердегі танысуды жеңу үшін жеткіліксіз мөлшерде уақыт бөлінген болатын. Жалпысыныптық сабақтарда француз тілінде сөйлегісі келмейтін оқушыларға топта қарым-қатынасқа кірігіп кетуге талап етілуі мүмкін. Жаңа оқу жағдайына мұғалімдердің бейімделу маңыздылығымен қатар, «ұзақ мерзімді қатысу» стратегиясы Джейнге өзара әрекет ету барысын алдын-ала бақылау барысында нақтырақ зерттеу нысанын жасауға мүмкіндік берді. Ол мұны пилоттық кезең барысында жүзеге асыра алады, ол оқушылар арасындағы қарым-қатынастардың қайсысының негізгі екендігін, оны зерттеу үшін кедергілер қандай екендігін, және оны зерттеу үшін мәліметтердің перспективті дереккөздерін анықтайтын болады. Осылайша, Джейннің нақты бақылау нысаны мен оның нақты талдау нысаны зерттеу жұмысы барысының өзінде анықталатын болады.
Бұл қоғамдық ғылымдардағы сапалық талдаудың ішкі жарамдылығын арттыратын кең пайдаланылатын стратегия болып табылады. Ол көптеген перспективаларды пайдалану есебінен нәтижелерді растау ұстанымына негізделген. Стратегияның негізгі аспектісі ретінде кез келген дереккөздің, әдістің немесе зерттеу агенттігінің шынайы еместігімен және түрлі әдістерін пайдалану есебінен төмендетілетін қорытындылардың жарамдылығы үшін қауіп болып табылады.
жүктеу/скачать 32,4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|