Ангелы не спят

Ондағысы ауру кісі мынандай әйелге қалай ие боп 
жүр дейін деді ме, әйтеуір не айтпағы өзіне аян.
– Сау болса алдындағы қаны несі? Значит?.. Дәу-
леттің көзі табаға сонда түсті. Ұйып қалған қызыл 
қанды көріп шошып кеткені.
– Ау. Жазылжан-ау, күні кеше шауып жүр емес пе 
ең? Бұл не сырқат?
– Өкпемде кінәрат бар ғой, Дәуке. Бүгін қан түсіп 
жатыр.  –  Жазыл  қиналған  кісінің  кейпіне  түсіп, 
басын көтере беріп жөтелген. 
Бір-екі ши қасықтай қан табаға іркілдеп түсе қал-
ды. Осының бәрін үн-түнсіз аңдып отырған дәрі-
гер түтігіп кетті. 
Жазыл біткен жерім осы болар деп еді. Бірақ, еш-
теңе демей бұған таяй келді де, аузын ашқызып 
қарады. Сосын табадағы қанның шетінен кішкене 
шөлмекке құйып алды. Сөйтті де: 
– Ертең анықтармыз, кеттік, – деп қасындағылар-
ды ертіп шыға жөнелді. 
Кісілер  кетісімен  Әлима  дауыс  салып  жыласын 
кеп. “Сорлы-ау, ел қатарына енді қосылғанда бұл 
бастаған қай сұмдығың? Әкең “кулак” деген қиқу-
дан  құтылдық  па  деп  жүргенде  өзің  “қашқын” 
атанайын деп пе ең? Кебенек кисең келерсің“... 
Не  істерін  білмей  дүлей  арпалыстың  үстінде 
жатқан Жазыл ақырып жіберді.
– Кебін кисең өлерсің дегенің ғой, о, тас жүрек. 
От шашқан аждаһаның аузына тұп-тура өзің ба-
рып түс демексің бе?
–  Елге  жау  шапқанда  қағыс  қалатындай  кімнен 
жаның артық, тегің әулие? 
Өмірі бетіне жел боп тимеген әйелінің мына сөзі 
тұйыққа тірегендей. 
Шынында  да  кімнен  жаның  артық?!  Артында 
Толи он хотел сказать, что как может больной че-
ловек иметь такую жену, то ли нечто другое, сло-
вом, одному ему известно, что он хотел сказать. 
- Если он здоров, то почему перед ним кровь? Зна-
чит..?  Только теперь взгляд Даулета упал на ско-
вороду. Увидев свернувшуюся красную кровь, он 
не на шутку испугался.
- Ау, Жазылжан, разве ты ещё вчера не носился на 
ногах? Это что за недуг? 
- Да в лёгких у меня не всё ладно. А сегодня вот 
вышла кровь, – Жазыл, притворяясь тяжелоболь-
ным, приподняв голову, стал кашлять. 
Две-три  мокроты  крови,  величиной  с  чайную 
ложку, с дрожью упали в сковороду. Молча сле-
дивший за всем этим врач, нахмурился. 
Вот тут-то я и попался, - подумал Жазыл. Но, так-
же молча, врач подошёл к нему, заставил открыть 
рот и заглянул в него. Затем извлёк из сковороды 
немного крови и переместил в бутылочку. 
- Завтра выясним, пошли! – произнёс он, проде-
лав это,  и увёл с собой попутчиков. 
Сразу  как  они  ушли,  Алима  заплакала  навзрыд.  
«О, несчастный, тогда как мы вот-вот ужились с 
людьми, что за плутовство ты задумал? Вроде бы 
только успели избавиться от гвалта, обозвавшего 
твоего отца «кулаком», а ты уже норовишь про-
славиться «дезертиром»? Жив, будешь, вернёшь-
ся»… 
Попав в дурацкую возню,  недоумевая, что делать, 
Жазыл  рявкнул:    
-  «Жив,  будешь»,  это  же  всё  равно,  что  и  «ум-
решь»,  о,  каменное  ты  сердце.  Хочешь  сказать, 
чтобы я сам нырнул в пасть огнедышащего дра-
кона? 
- Когда враг напал на страну, чем же твоя душа 
дороже других, чтобы, отмахнувшись, осталась в 
стороне, святая она, что ли? 
Ни разу в жизни, не задевавшие даже ветром, эти 
слова жены загнали его в тупик. 
И вправду, чем твоя душа дороже других?  Разве 
Рахимжан Отарбаев • 
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ 
ПОСЛЕДНЯЯ БОМБА ВОЙНЫ
           
Рахымжан Отарбаев • 
ПЕРІШТЕЛЕР   ҰЙЫҚТАМАЙДЫ 
СОҒЫСТЫҢ СОҢҒЫ БОМБАСЫ
         
416
417

ошаң ететін адамы жоқ талай боздақ кетті емес пе 
өзі айтқан аждаһаға? 
Айламен амалдаймын деп жан-жағын қарманған-
мен ілігер ештеңесі жоқ тұңғиыққа кеткен адам-
ның кебін киіп жатысы мынау.
Сонда өзін-өзі отқа итергені ме? Ертең-ақ әлгі ше-
гір көз дәрігер қолындағы қанның адамдікі емес, 
қойдың қаны екенін анықтар. Анықтар да “Вре-
дитель, дизертир” деп шыға келмесіне кім кепіл? 
Сонда  кімнің  алдына  барып  ақталасың.  Не  деп 
жалтарасың? “Жай әзілім еді” дейін десең әзілде-
сетін кез бе бұл? 
Дәрігер орыс сенің қай нағашың еді? “Өзім кін-
діктен  жалғыз  ем,  әрі  артымда  атұстарым  жоқ” 
дегеніңе құлақ аса қоя ма? 
Құлақ асқан күнде де Обалың Кәрманға, Китлерге 
айда, ставай демей ме?” Осындай ойлардың шыр-
мауынан тез құтылғысы келгендей жамылған көр-
песін лақтырып жіберіп, орнынан тұрып кетті.
– Төрт жылда етегің бір қанамай... 
Мұхамедидей кәрі азбан... 
Нұрғалидың әйелі қашып кетті, – деді не айтпағы 
өзіне белгісіз бір өксік көкейіне кептеліп. 
Оты сөне бастаған ошақ, басында жылап отырған 
Әлимаға өкпесіз не ризашылықсыз сұлық көзқа-
распен  қарап  тұрды  да,  есікті  тарс  жауып  шыға 
жөнелді. 
Әлима сәлден соң артынан жүгіре шыққан, үлгер-
меді. Торы атын мініп, өзі бауыздаған қара тоқты-
ны өңгеріп, қою түнге еніп барады екен. Айқайла-
уға арланды.
                                       * * *
Жазыл  содан  бері  қашқын.  Ақпанның  сүйегіңді 
сықырлатар  қарлы  бораны  басталғалы  төртінші 
не уходило множество молодых людей, не оста-
вив за собой никого для оглядки, в пасть того дра-
кона, о котором сам и говорил? 
Вот положение жизнелюбивого человека, пытав-
шегося  при помощи всевозможных уловок найти 
выход, но не нашего никакой зацепки, чтобы не 
попасть в бездну.
Выходит, он сам себя толкнул в полымя? Тот се-
роглазый  доктор  завтра  же  выяснит,  что  кровь, 
взятая на пробу, не человечья, а овечья. Кто может 
ручаться, что, выяснив, не станет вешать ярлыки: 
«дезертир», «вредитель»?  
Тогда перед кем оправдание найдёшь? Как увиль-
нёшь? Скажешь: «Да, пошутил я», но разве сей-
час время для шуток? 
Каким из родственников приходится тебе русский 
врач?  Допустим, ответишь: «Один я от рождения, 
и нет за мной никакого держателя поводьев», но 
разве к этому прислушаются? 
Даже если прислушаются, разве не скажут: «Грех 
твой, айда, отмывай, иди на Германию, на Гитле-
ра»? Откинув своё одеяло, он вскочил, словно хо-
тел скорее избавиться от паутины, опутавшей его 
мысли.
- За четыре года ни разу, не окровавив, свой по-
дол… 
Старый кастрат, как Мухамедди… 
Жена Нургали сбежала, - бредил он, стиснув грудь 
всхлипыванием, сам, не ведая того, что говорит. 
Посмотрев  на  Алиму,  плачущую  подле  догора-
ющего очага,  ни с одобрением, ни с  обидой, а 
лишь с безразличием во взгляде, вышел, громко 
хлопнув дверью. 
Через некоторое время Алима выбежала вослед, 
не  успела.  Сев  на  гнедого,  взвалив  на  него  за-
резанного  ягнёнка,  он  уже  растворялся  в  густой 
ночи.  Кричать постеснялась.
                                       * * *
С тех пор Жазыл - дезертир. Четвёртый день, как 
начался  снежный  февральский  буран,  пробира-
Рахимжан Отарбаев • 
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ 
ПОСЛЕДНЯЯ БОМБА ВОЙНЫ
           
Рахымжан Отарбаев • 
ПЕРІШТЕЛЕР   ҰЙЫҚТАМАЙДЫ 
СОҒЫСТЫҢ СОҢҒЫ БОМБАСЫ
         
418
419

күн. Ноғайбай адырынан шеткері көзден қағыс бір 
шоқалды қазып алған үңгірінен тысқа шықпаға-
нына сонша мезгіл. 
Қар  астынан  теріп  әкелген  үш-төрт  құшақ, 
жыңғылы қашанғы жетсін, таусылды. Түтіндетіп 
көп жағуға да сескенеді. 
Әрі  қара  тоқтының,  тұзақ  құрып  ұстаған  екі-үш 
қоянның еті де таусылды. Соңғы қалған-құтқанын 
кеше қаужаңдаған. Енді апан түбіндегі қорқаудай 
үңгірде жатысы мынау. 
Бұрынғылардың  айтатыны  қайда,  “қазылған 
шұңқыр  жазда  салқын  да,  қыста  жылы”  деп. 
Мына үңгірдің көрден айырмасы қайсы? 
Бірақ атасының басы жылы, ызғар жан-жағыңнан 
қари  жөнелгенде,  жаныңды  жай  таптырсыншы. 
Содан  сәске  болғанша  қолдан  илеген  бозақай 
тоңына  оранып  жатады  да  қояды.  Жамбасы  сы-
здап,  қарны  ашқан  соң  от  жағып,  ет  қақтайтын. 
Енді ол талғажауынан да айырылды. 
Аш кісіге ой үйір. 
“Әкесі – құлақ, өзі – қашқын. Баяғыда таптырып 
алып әкесімен бірге айдату керек деп едім, ойыма 
құлақ асқан болды ма”. 
“Бөлтірік қанша асырасаң да орманға қарап ұли-
ды” деген сол. 
“Қошалақтан соғыстан қашқан дезертир шықты” 
деп...
Шағын ауылдық атқамінерлерінің сөзі осылай ке-
летініне Жазылдың иманы кәміл. 
Әйелдер жағы “Ене-ау, не естігеніңіз бар, Жазыл 
азығым  деп  бір  қойды  артына  өңгере  қашыпты. 
Аты  үйіне  қайырып  оралыпты.  Өзі  таптырмай 
жүрген көрінеді. 
“Бір  қарын  майды  бір  құмалақ  шірітеді”  деген 
сол Әлима содан бері есігін кілттеп алып, ешкім-
мен тілдеспейтін көрінеді. Ұяттан өртеніп жатса 
керек. Енді қайттім, бетім-ай”, – деп өз бетін өзі 
шымшылар.
ющий до костей. Столько времени прошло с тех 
пор, как он, выкопав нору вдалеке от глаз в одном 
из  пригорков  взгорья  Ногай-бай,  не  выходил  из 
неё. 
Надолго  ли  могло  хватить  трёх-четырёх  охапок 
джингила,  подобранных  из-под  снега,  -  кончи-
лись. Да и опасался часто жечь костёр из-за дыма. 
К тому же, иссякли запасы мяса ягнёнка и двух-
трёх зайцев, попавшихся в расставленные силки.  
Кое-какие  остатки  проглочены  были  вчера.  Те-
перь вот лежит, как шакал, в глубине логова. 
Где же, сказанные древними слова, что «вырытая 
яма летом прохладна, а зимой тепла»? Какая раз-
ница между этой пещерой и могилой?  
Чёрта с два, тепло, когда стужа обжигает со всех 
сторон, не даёт душе найти своё место. Из-за это-
го до самого позднего утра лежит, укутавшись в 
самодельный тулуп. Когда ныл таз, одолевал го-
лод, он зажигал костёр и вялил мясо. Теперь же 
лишился и этого занятия. 
Голодного человека одолевают думы. 
 
«Отец  –  кулак,  сам  –  дезертир.  Давно  говорил, 
надо было, отыскав его, отправить в ссылку вме-
сте с отцом, но кто же прислушался к этому сове-
ту»; 
«Сколько волчонка не корми, всё равно воет, глядя 
в сторону леса», - наверняка, так уже сказывают. 
«В Кошалаке объявился дезертир, уклонившийся 
от фронта», - ославили так или сяк.
Жазыл был более чем уверен, что именно в этом 
духе стряпают речи мужчины маленького аула. 
Женская же часть, конечно, тараторит:
 «Матушка, вы слышали, оказывается, Жазыл сбе-
жал, прихватив для пропитания ягнёнка. Лошадь 
его вернулась домой. Сам же он ещё не пойман, 
скрывается.  
Говорят, общипывая при этом свои лица, - каты-
шек помёта разлагает целый казан жира. Сама же 
Алима, любящая повторять эту пословицу, с того 
времени заперев свою дверь, не хочет ни с кем и 
словом  обмолвиться.  Видать,  сгорает  от  позора. 
Что делать, стыдоба-то, какая». 
Рахимжан Отарбаев • 
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ 
ПОСЛЕДНЯЯ БОМБА ВОЙНЫ
           
Рахымжан Отарбаев • 
ПЕРІШТЕЛЕР   ҰЙЫҚТАМАЙДЫ 
СОҒЫСТЫҢ СОҢҒЫ БОМБАСЫ
         
420
421

Бұл  ызалана  мырс  етті.  Орнынан  енжар  тұрып, 
үңгір  ішінде  сүйеулі  тұрған  шиті  мылтығын  қо-
лына алды. 
Дала  ақ  ұлпа  қардың  құшағында.  Күн  сәулесіне 
шағылысып  жанарыңды  қарықтырады.  Сыртқа 
көптен шықпаған соң ба, Жазыл көзін көлеңкелеп 
біраз тұрды. 
Үңгірге  тығылғалы  мылтықты  қолына  ұстағаны 
осы.  Онда  да  аштық  қысқан  соң.  Жан-жағына 
бағдарлап сәл тұрды да, қоян көрінбес пе екен деп 
еңіске аяңдады. 
Ала қырдың ортасы, меңіреу тыныштық. Сөйтіп 
келе жатып соңғы төрт ай ішінде тірі жан бала-
сымен тілдеспегені есіне түсті. Өзін түсінетін әл-
декіммен құмарынан шыға әңгімелессе, шіркін. 
Әлден  уақытта  сонадайдан  қарауытқан  көрінді. 
Анда-санда  қозғала  түсіп  тоқтайды.  Сәлден  соң 
қайта жүреді. Бұл кім? Адам ба, аң ба? 
Адам  болса  өзін  аңдып  жүрген  болар.  Аң  болса 
бұған азық емес пе? Бұл соған не де болса жетуге 
асықты. 
Адам болса түйсігі, сезімі бар емес пе? Ішіндегі 
бар шерін ақтарса! Неге мұндай жаңылыс басқа-
нын айтып көзін жеткізсе, ебіл-себіл жыласа бір. 
Уһ, сосын ұстап-ақ әкете берсін. Шыбын жанын 
шырқыратып оққа тоса ма, отқа тоса ма, бұл риза. 
Жақындағанда аңғарды, киіктің кәрі текесі екен. 
Терісі сүйегіне жабысқан, қабырғасы ырса-ырса. 
Шамасы  киіктің  матауында  үйірінен  айырылып 
қалса керек. Аяқ астынан түрткілеп шөп іздеген 
болады, тізгінге ұмтылады. Бірақ, аузына іліктіре-
рі шамалы. 
Бұл  алғашқыда  атып  алуға  бекінгенмен  ол  ой-
ынан тез айныды. Ен далада атылған мылтық дау-
сы өзін әйгілемей ме? 
“Қой болмас, жаяу қуып ұстап алайын. Қашатын-
дай  қайбір  қауқары  қалды  дейсің”  деп  соңына 
Он,  разозлившись,  усмехнулся.  Нехотя  подняв-
шись с места, взял прислонённое к стенке пещеры 
ружьё. 
Снаружи всё в объятьях рыхлого снега. Отражая 
солнечный свет, ослепляет восприятие. Наверное, 
из-за того, что давно не выходил на свет, Жазыл 
долго стоял, прикрыв глаза ладонью. 
С тех пор, как таится в пещере, он впервые взял 
ружьё  в  руки.  Постояв  немного  и  оглядевшись 
пристально  по  сторонам,  двинулся,  не  спеша,  в 
надежде добыть зайца. 
Вокруг  пёстрые  пригорки,  да  мёртвая  тишина. 
Шагая так, вспомнил, что уже четыре месяца не 
общался ни с кем из людей. Эх, вот бы с кем-ни-
будь, кто понимает тебя, поговорить, ослабив узду 
страсти!  
Спустя время появилось вдалеке нечто движуще-
еся.  Двигаясь, время от времени, оно останавли-
валось. Затем снова двигалось. Кто это? Человек 
или зверь? 
Если  человек,  то,  наверно,  охотится  за  ним.  А 
если зверь, то не станет ли пищей для него? Как 
бы то ни было, он поспешил добраться до него. 
Если человек, то разве не найдётся у него чувств, 
понимания? Вот бы выплеснуть наружу всю свою 
тоску! Донести бы до него, почему он попал в за-
блуждение, даже поплакать навзрыд.  
Да и пусть потом доставит под арест.  Даже если 
заставит пищать его мушку-душу, в огонь, вогнав, 
или под пули, загнав, он будет доволен. 
Приблизившись, догадался, что это старый самец 
сайги. Кожа прилипла к костям, рёбра торчат на-
ружу.  Похоже,  во  время  гона,  отбился  от  стада. 
Пытается,  копытами  добыть  траву  из-под  снега, 
но мало что ему удаётся. 
Хотя вначале он твёрдо решил подстрелить, но за-
тем отказался от этой мысли. Разве звук выстрела 
в чистом поле не обнаружит его самого? 
«Нет, придётся мне догонять и ловить его пешком 
и вручную. Вряд ли у него остались какие-то силы 
Рахимжан Отарбаев • 
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ 
ПОСЛЕДНЯЯ БОМБА ВОЙНЫ
           
Рахымжан Отарбаев • 
ПЕРІШТЕЛЕР   ҰЙЫҚТАМАЙДЫ 
СОҒЫСТЫҢ СОҢҒЫ БОМБАСЫ
         
422
423

түскен.
Қатып қалған қарда ақсақ ойылып жете алсыншы, 
көрейін.  Кәрі  текені  қуалай-қуалай  өкпесі  өшті. 
“Шіркін-ай, атып алар ма еді!” деп қиялдады, әб-
ден болдырған соң. 
Санасынан  екінші  ой  жүгіріп  өтті.  “Атыстан 
қашып, атысты аңсау неңді алған, жазған”, мұның 
шыдамы осы жерден үзілді. 
Көздер көздеместе алдында тұрған текені басып 
салды. 
Оқтың  түтіні  сейілісімен  қасына  жетіп  барды. 
Бара жанталасып жатқан текені бауыздағалы үй-
реніп  қалған  ауыз  “ер  азығы  мен  бөрі  азығы“... 
дей беріп еді:
– Әй, ез, сен мұнда ма едің? – деген дауыс шалқа-
сынан түсіре жаздады. 
Жалма-жан  мылтығын  қолтығына  қысып,  жалт 
қараған. Сонадай жерде жапырық інгеніне мініп, 
жаман тымағын милықтап тобанаяқ Дюаз тұр. 
Иә, кәдімгі өз аяғын өзі үсіткен Дюаз. Күміс тең-
гедей  жалтырап  жатқан  қардан  тіктеп  қарай  ал-
май тұр ма, болмаса мұны мысқылдап күлгені ме, 
әйтеуір  мыжырая  қалыпты.  Қапелімде  екеуі  де 
үнсіз.
– Не деп оттап тұрсың? – деді сәлден соң. Жазыл-
дың әуелден-ақ осыны суқаны сүймейтін.
–  Біраздан  бері  аңдып  жүрген  текем  еді.  Жә, 
саған-ақ  байладым.  Қашқында  қай  бір  күй  бар 
дейсің? – деп түйесін бұрып кетуге ыңғайланды. 
Мылтығынан сескенсе керек.
– Тоқта, иттің баласы, – деп ақырды бұл. – Мен 
емес, сен қашқынсың. Сен! Сен! Сен!
– Ей, байғұсым-ай, – деді ол бір қырын оңтарылып 
отырып,  –  Есіңе  сақта,  қашқын  адам  елде  жүр-
мейді. Айдалада сен сияқты тентіреп теке қуалай-
ды. Мен соғыстан қалсам көздері жәудіреген бес 
баламды  қимадым.  Сен  ше?  Кімге  қарайладың? 
Бедеу бестідей қайнаңдаған қатының аштан өліп, 
для спасения», - решив так, он пустился вдогон.
А на глубоком снегу, попробуй, догони. Пресле-
дуя старого самца, он сам, задыхаясь, устал.  «Эх, 
вот  бы  пристрелить»,  -  мечтал  он,  вконец  измо-
тавшись. 
В сознании промелькнула другая мысль.  «Увиль-
нув от стрельбы, сам жаждешь её, как же так, не-
счастный», - и здесь его терпение лопнуло. 
Выстрелил в самца навскидку. Как только рассе-
ялся дым от выстрела, подбежал к нему.  
Подбежав,  только  хотел  прирезать  мечущегося 
в предсмертной агонии сайгака,  успев при этом  
проговорить привычную поговорку «не ты совер-
шил проступок, а голод мой совершил поступок», 
как услышал:
- Эй, пустомеля, ты здесь что ли, обитаешь?  - этот 
голос чуть было не опрокинул его навзничь. 
Моментально  зажав  подмышкой  ружьё,    резко 
обернулся.  В некотором отдалении, нахлобучив 
треух на весь лоб, на своей помятой верблюдице 
сидел безногий Дюаз. 
Да, тот самый, кто сам отморозил свои ноги. Не 
то, затрудняясь смотреть прямо из-за блеска сне-
га, подобного отражению от серебряной монеты, 
не то, надсмехаясь над ним, словом, застыл оскла-
бившись. Оба молчали. 
-  Что  за  вздор  ты  мелешь?  –  опомнился  Жазыл, 
спустя время.  Издавна его терпеть не мог. 
- С некоторых пор я преследовал его. Так и быть, 
пусть достанется тебе. Какой может быть доста-
ток у дезертира? – сказав это, повернул верблю-
дицу,  намереваясь  убраться  восвояси.  Похоже, 
опасался ружья.
- Стой, собачий сын, - воскликнул он. – Не я, ты – 
дезертир. Ты! Ты! Ты! 
-  Эх,  ты,  бедняга  мой,  -  ответил  он,  перевалив-
шись на другой бок, - Запомни, дезертир не ходит 
среди людей. Как ты, бродяжничая в пустыне, он 
скрадывает зверя. Я избавился от войны, так как 
не хотел рисковать своими пятью ясноокими деть-
ми. А ты? Оглядывался на кого?  Думал, что твоя 
Рахимжан Отарбаев • 
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ 
ПОСЛЕДНЯЯ БОМБА ВОЙНЫ
           
Рахымжан Отарбаев • 
ПЕРІШТЕЛЕР   ҰЙЫҚТАМАЙДЫ 
СОҒЫСТЫҢ СОҢҒЫ БОМБАСЫ
         
424
425

көштен  қалады  дедің  бе?  Өлсем  байсыз  қалады 
дедің бе? Колхоз басқармасы ағайының Меңдіға-
лидан  өткен  жұмада  “қара  қағаз”  келді.  Қалды 
Жәмилә төрт баласымен саулы іңгендей боздап.
Меңдіғалиды  естігенде  Жазыл  селк  ете  түсті.  – 
Өлді! – дейді. – Ойыны ма, шыны ма? Күні кешегі 
құлын-тайдай тебіскен Меңдеш...
Есін жиып қараса, Дюаз шығысқа қарай саржеліп 
барады екен.
– Тоқта, деп айқайлай жүгірді артынан. – Тоқта, 
Дюаз! Дәулетке айт, анау шоқалдағы үңгірімнен 
мені ұстап әкетсін. Есіттің бе-еу, мен бәріне бей-
ілмін.  Тек  ауылға  апармай  бірден  жөнелтсін  то-
зағына.
Айтары  көп  еді,  қапелімде  өз-өзінен  тығылып 
қалды. Содан талықсып құлағанша көзінен аққан 
жас  өңірін  жуып,  іштей  дауыстай  берді.  –  Мен 
бәріне бей-йіл-мін... ұста... Айтқандай-ақ ертесі-
не Қаби бастаған үш милиционер мұны үңгірден 
ұстап әкетті.
                                         * * *
...Сол  күні  кіші  бесінде  Жазыл  үйіне  бұрқан-
сарқан ашумен оралды. 
Ашуланатын да жөні бар. Қырық жылғы қырын-
дыны қозғап, зауал шағында бетінің суын бес тө-
гетіндей шолаққол Әбілге не көрінген? 
Ит те болса бір жылдың төлі ғой. Қайта көп ал-
дында “Әбеке”. “Жазеке” десіп бір-бірін көтерме-
леп, құрдастарша әзілдесіп отырмас па? Сонда екі 
сөзге  келмей  қызыл  кеңірдек  бола  қалатын  осы 
күнгі жастарға екеуі де үлгі емес пе?
Бұрын солай-ақ сияқты еді. Соғыс кезінде тапсы-
рылмай  қалған  ордені  өзін  қайта  тауып,  кеу-
десіне  қадалғалы  осы  шолақтың  көңіліне  бір 
астамшылық кірді. 
жёнушка, как боязливая ездовая лошадка, умрёт 
с голоду, останется вдовой смолоду?  Считал, по-
гибнешь, а она останется без мужа? На прошлой 
пятнице пришла похоронка на брата председателя 
колхоза Мендигали. Осталась Жамиля с четырьмя 
детьми, рыдая, как дойная верблюдица, потеряв-
шая верблюжонка.
Услышав о гибели Мендыгали, Жазыл вздрогнул. 
– Погиб! – повторил он. – Шутка, или, правда? Со-
всем недавно резвился, как жеребёнок, Мендеш…
Придя в себя, увидел, - Дюаз плавно направлялся 
на восток. 
- Стой, - крикнув, бросился за ним. - Дюаз! Скажи 
Даулету, пусть арестует и уведёт меня вон из той 
пещеры на пригорке. Слышишь, я покорен всему. 
Только пусть не доставляют в аул, а прямиком от-
правят в свой ад. 
Было много, что сказать, но он сразу затаил всё 
в  себе.  Голосил  про  себя,  пока,  утомившись,  не 
упал, залив слёзами одежду. – Я  по-ко-рен всем-
у-у-у…    Как  и  говорил,  и  волком  выл,  -  на  сле-
дующий день три милиционера во главе с Каби,  
увели его из пещеры.
                                        * * *
… В тот день в пятницу Жазыл вернулся домой с 
пылающим гневом. 
Да  и  гневиться  ему  было  с  чего.  Что  же  приви-
делось безрукому Абилу, пролившему пот с лица, 
словно в полуденную жару? Для того чтобы поко-
вырять сорокалетнюю грязь? 
Будь  даже  собакой,  но  ведь  они  одногодки.  Раз-
ве  нельзя  перед  всеми,  поддерживая  друг  друга 
уважительными  именами  «Абеке»,  «Жазеке», 
шутить, как ровесники? Разве они не показывают 
дурной пример сегодняшней молодёжи тем, что, 
не обмолвившись и двумя словами, дерут горло? 
Раньше, вроде, было так.  Но как только орден, не 
вручённый ему во время войны, найдя его заново, 
был навешен ему на грудь, в душу этого безруко-
го вселилась кичливость. А как же иначе это на-
звать? 
Рахимжан Отарбаев • 
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ 

жүктеу/скачать 16,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: