ІІ. ХІХ ғасырдың 60- 70 жылдарындағы қазақ халқының отарлық езгіге қарсы азаттық күресі 1868-1869 жылдардағы Орал, Торғай облыстарындағы көтерілістер. ХІХ ғасырдың екінші жартысында «Уақытша Ерже» бойынша енгізілген міндетті салық: Шаңырақ салығы.
ХІХ ғасырдың 60 жылдарында «Уақытша Ереже» бойынша шаңырақ салығының мөлшері өсірілді: 1 сомнан 3 сомға
1867-1868 жылдардағы «Ережелердің» көшпенділер үшін ең басты ауыртпалығы: Жерді патша үкіметінің мемлекеттік меншігі деп жариялануы, аумақтық негізде пайдалану.
1868 жылдың желтоқсан- 1869 жылдың қазан аралығындағы қазақ шаруаларының көтерілісі болған облыстар: Орал, Торғай.
1868-1869 жылдары Орал және Торғай облыстарындағы халық қозғалысын басқарғандар:Жеңілдіктерінен айырылған рубасылар.
* 1868-1869 жылдары Орал және Торғай облыстарындағы көтерілістің басшылары: Жеңілдіктерінен айырылған рубасылар. 1869 жылы мамырдың 6- ы күні фон Штемпель басқарған 200 атты және бір рота жаяу әскеріне көтерілісшілердің 20 мың қолы шабуыл жасаған жер: Жамансай көлі маңында.
1868- 1869 жылдары Орал және Торғай облыстарындағы халық қозғалысының тағы бір сипаты: антифеодалдық.
1869 жылдың наурыз ,маусым аларында көтерілісшілердің феодалдық топтарға қарсы жасаған шабуылдардың саны: 41
1869 жылы наурыз, маусым айларында Орал, Торғай облыстарында феодалдық топтарға қарсы шабуылға қатысқан көтерілісшілер саны: 3 000
1869 жылы Орал облысындағы азаттық күресті жаншуға аттанған генерал- губернатор: Веревкин
Маңғыстаудағы 1870 жылғы көтеріліс. 1867 -1868 жылдардағы «Уақытша Ереже» бойынша 40 мың шаңырақтан тұратын адай руының екі жыл ішінде төлеуге тиіс салық мөлшері: 160 мың сом.
48. 1870 ж. Маңғыстаудағы көтеріліске түрткі болған: патша жазалаушыларының адайлықтар көшіп- қонып жүрген аймақтарға жақындауы болды. 49. 1870 жылы Маңғыстаудағы көтерілістің басшылары: Досан Тәжіұлы, Иса Тіленбайұлы.
50. 1870 жылы Маңғыстау көтерілісі кезінде қазақ шаруаларының рухын көтерген оқиға:Жазалаушылар талқандалып, Рукин атылып өлді. 51. 1870 жылы Бозащы түбегінде болған жазалаушылар мен көтерілісшілер арасындағы шайқастың нәтижесі: бүкіл Маңғыстаудағы азаттық қозғалыс шарпыды.
* 1870 жылы 5 сәуірде қазақ шаруалары мен жалдамалы жұмысшылар тобы Александровск фортына шабуыл жасады.
52. 1870 жылы мамыр айында Маңғыстаудағы көтерілісті басуүшін қосымша әскери құрама әкелінді: Кавказдан 53. 1870 жылғы Маңғыстаудағы көтерілісті басу кезінде көтерілісшілер жайында «бұларды келістіріп жазалау керек» деп нұсқау берген министр:Милютин 54. 1870 жылғы Маңғыстау көтерілісін басқан кезінде жазалаушылардан ығысып Хиуа хандығына өтіп кеткендер саны: 3000-ға жуық шаңырақ 55. 1870 жылғы Маңғыстаудағы көтерілістің жеңілу себебі. Адайлықтардың өзге аймақтардан алшақ орналасуына байланысты рулық-патриархалдық құбылыстың күшін жоймауы.
56. 1870 жылғы Маңғыстау көтерілісінің басты ерекшелігі. Көтеріліске қазақ жалдама жұмысшыларының қатысуы 1870 жылғы Маңғыстау көтерілісі басылғаннан кейін соғыс шығыны ретінде адайлықтар өкіметке: 90 мың қой өткізуге міндеттелді
