Қызылжар (Петропавл) 1756 жылы қыркүйекте патша әкімшілігі Кіші жүз қазақтарына алғаш рет шек қойды: Жайық жағасына жақын жерде қазақтардың малын жаюына
* 1757 жылғы желтоқсанның аяғында Кіші жүз ханы Нұралыға тапсырылған үкіметінің шешімімен қазақтарға Жайық өзенінен мал айдап өтуге тыйым салынды.
Петербург билеушілері Каспий теңізі мен Жайық өңіріндегі шұрайлы жерлерді отарлаулауда пайдаланды: Кіші жүз ханы Нұралы мен Батыр сұлтан арасындағы қайшылықты.
* 1757- 1758 жылдары Орынбор өлкесін басқарған П.И.Рычков мен А.И.Тевкелев қазақтарға Жайықтың оң жағасына өтуіне рұқсат берді.Орынсыз екенін түсініп, аманат алу арқылы өтуге рұқсат берді. Патша үкіметі шекаралық аймақтарда тұратын халықтың санын көбейту мақсатымен 1760 жылы өлкеге қоныстандырды :Қылмыскерлерді, жерсіз шаруаларды, Доннан, Башқұрт жерінен казактарды
Патша үкіметі Ертістің оң жағасындағы Ресей бекіністерін алғашында 10 шақырым, кейіннен 50 шақырымға дейін қазақтардың мал жаюына тыйым салды.
1799 жылы қараша айында Орта жүз қазақтарына (45 000 отбасы) Ертістің оң жағасына қайтадан қоныс аударуға рұқсат еткен император: І Павел.
ІҮ. Абылай хан. Абылай хан өмір сүрген жылдары: 1711- 1781 жж.
Абылай ханның шын аты: Әбілмансұр
Абылай ханның бала кезіндегі лақап аты: Сабалақ.
Абылай ханның атасының есімі: Абылай
Абылай ханның атасы «Қанішер» Абылай билік құрған қала: Түркістан
Сабалақ атанған Абылай келіп қосылған әкесімен ағайындас болған Орта Жүздің ханы :
Әбілмәмбет _
Абылай жоңғар шапқыншылығына қарсы күреске қатыса бастады: 15 жасынан
Орта жүздің ханы Әбілмәмбет пен Абылай сұлтан Орскіге келіп, Ресей империясының билігін мойындаған жыл: 1740 жылы тамыз
1741-1743 жылдары Абылай сұлтан тұтқында болды: Жоңғарлардың
Қытайлармен шайқаста жеңіліс тауып, Абылайдан көмек сұраған, Жоңғар тағына дәмелілердің бірі: Әмірсана
Қытай қолбасшылары Фу Дэ, Чжао Хой бастаған әскердің Қазақстанға басып кірді: 1757 жылы маусым
Қытайлар (Цин үкіметі) мол қолмен қазақ шекарасына басып кірді: Абылай тұсында
Цин әскерлерінің Қазақстанға мол қолмен басып кіру себебі:_ Абылайдың Әмірсананы ұстап беруден бас тартқаны үшін.
* Цин әулетіндегі әскери- саяси тартыстың қазақ елі үшін қауіптілігін түсінген Абылай хан, Әбілмәмбет, Әбілпайыз ақылдаса келе, Қытаймен арадағы кикілінді келіссөзбен шешуге бел байлайды. Сөйтіп ХҮІІІ ғасырдың 20-30 жылдарында жоңғарлар басып алған шекаралық аймақтағы жерлер дипломатиялық жолмен қайтарып алынды.
Абылайдың Қытай билігін мойындаған жылдары: 1757- 1760жж.
* Абылайдың аманат ретінде жіберген баласы:_______________________________________
ХҮІІІ ғасырдың 70 жылдары Абылай бірқатар соғыстарда соққы беріп, салық төлеуге мәжбүр еткен қала: Түркістан, Сайрам, Шымкент, Созақ.
Орта жүздің ханы Әбілмәмбет қайтыс болған жыл: 1771жылы
1771 жылы Орта жүздің ханы Әбілмәмбет қайтыс болғаннан кейін қалыптасқан дәстүр бойынша хан тағына отыруға тиісті мұрагер:Әбілпайыз.
Үш жүздің өкілдері Абылайды ақ киізге көтеріп, хан сайлады: 1771 жылы
ІІ Екатерина Абылай ханды: 1778 жылы 24 мамыр Орта жүздің ханы етіп бекіту туралы грамотаға қол қойды
Абылай тұсында билігіне енгізілген өзгеріс: қазы- билерге шектеу қойды
«Жеті жарғы» заңдарына хан билігіне шектеулерді Абылай: Мойындамады
* Сот істерін шариғат ережелеріне сай жүргізетін билер қызметіне шек қойды.
* Өз сарайында топтасқан халық батырларының қолдауна сүйеніп, Абылай ойлаған жоспарын іске асырды.
* Қазақстанның шұрайлы, құнарлы жерлерді Абылай ханның атынан бақылаған: Төлеңгіттер 48 . Абылайдың қыстақтары орналасты: Петропавл, Көкшетау, Ертіс өңірі, Ой, Ақтөбе Абылай хан дамытуды қолдаған шаруашылық саласы: Егін шаруашылығы
Абылай хан жер өңдеу шаруашылығын дамытқан өңір: Ертіс, Есіл, Көкшетау, Тарбағатай.
Абылай ханның 1761 жылы ағаштанүй тұрғызу үшін бінеше ұста 200-300 пұт астық жіберуді сұрап хат жазды: ІІ Екатерина
Абылайдың өте бір ұнатқан ақын: Тәтіқара
Абылай ханның ішкі және сыртқы саясатына әсер еткен дарынды адам: Бұқар жырау
Абылай хан жерленген қала: Түркістан (Қожа Ахмет Йассауи)
Абылайдың бас мирасқоры: Уәли
56, Көзінің тірісінде үлкен абыройға ие болып, қазақ халқының есінде қазақ жерін біріктіруші ретінде қалған хан: Абылай ХҮІІІ ғасырда қазақ жерлерін қалпына келтіріп, билік жүргізген хан: Абылай
