Жылы және суық мезгілде шамамен бірдей жауын-шашын түседі. Жылдың жылы кезеңінде (сәуір-қазан) 60-70 мм жауын-шашын түседі. Жылдық кезеңде жауын-шашынның минимумы шілде-қыркүйек айларында, айына небәрі 3-8 мм. Қыста ай сайын 10-20 мм жауын-шашын түседі. Жазда ауыл шаруашылығында 1 күнде 5 мм-ден аз жауын-шашын жеткіліксіз екенін атап өткен жөн.
МС
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
VII
|
VIII
|
IX
|
X
|
XI
|
XII
|
Год
|
IV-X
|
XI-III
|
Арал теңізі
|
11
|
11
|
16
|
14
|
13
|
12
|
8
|
6
|
4
|
11
|
14
|
13
|
133
|
69
|
65
|
Құланды
|
11
|
10
|
15
|
14
|
12
|
10
|
7
|
6
|
3
|
10
|
13
|
13
|
124
|
62
|
62
|
Қазалы
|
13
|
11
|
14
|
19
|
14
|
7
|
6
|
5
|
3
|
9
|
13
|
14
|
127
|
63
|
65
|
Кәукей
|
10
|
10
|
12
|
13
|
12
|
7
|
5
|
5
|
3
|
8
|
10
|
12
|
107
|
53
|
54
| Арал өңіріндегі жел режимі Арал өңірінің Қазақстандық бөлігінде жыл бойы жел жеткілікті жағдайда болады. Жыл бойы желдің ең жоғары жылдамдығы Арал қаласының маңында, ең төмен жылдамдығы Қазалы қаласында байқалады. Арал қаласындағы желдің орташа жылдық жылдамдығы 4,3 м/с, Құланды – 3,2 м/с, Қазалы – 1,9 м/с, Каукей – 3,5 м/с құрайды, желдің төмен жылдамдығы тек Қазалы метеорологиялық станциясының ауданына ғана тән
МС
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
VII
|
VIII
|
IX
|
X
|
XI
|
XII
|
Год
|
Арал теңізі
|
4,3
|
4,6
|
5,0
|
5,0
|
4,7
|
4,3
|
4,1
|
4,0
|
3,7
|
3,8
|
3,9
|
4,1
|
4,3
|
Құланды
|
3,2
|
3,4
|
3,6
|
3,5
|
3,4
|
3,3
|
3,2
|
3,1
|
3,0
|
2,9
|
3,0
|
3,1
|
3,2
|
Қазалы
|
1,8
|
2,1
|
2,3
|
2,2
|
2,4
|
1,9
|
1,7
|
1,7
|
1,6
|
1,6
|
1,6
|
1,7
|
1,9
|
Кәукей
|
3,7
|
3,7
|
4,0
|
4,0
|
3,8
|
3,4
|
3,3
|
3,5
|
3,2
|
3,0
|
3,0
|
3,5
|
3,5
| Қорытынды Арал ауданының климаты тым континенттік. Орташа ауа температурасы қаңтарда – 13 – 15°С, шілдеде 24 – 35°С. Жауын-шашынның мөлшері 100 мм-ге жуық. Аязсыз күндер саны 160 тәулік, қар жамылғысы жұқа (10 см), ол 80 күндей жатады. Вегетация кезеңінің жылдық температура жиынтығы солтүстігінде 3400 °C, оңтүстігінде 3800 °C. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлш. солтүстігінде 150 мм, оңтүстігінде 105 мм. Оның 80%-ға жуығы көктем мен күз айларына келеді. Атмосфера қуаңшылықтың орташа мөлшері 50 тәулік. Аудан өте құрғақ агроклиматтық ауданға жатады. Сондықтан гидротермиялық коэффицент 0,3-ті құрайды, яғни ылғалдылығы өте төмен аймаққа жатады. Аудан аумағында желдің басым бөлігі солтүстік-шығыс (22%) және оңтүстік-батыстан (18%) соғады. Қыста солт-тен соғатын жел 24%-ды құраса, жаздағы жел 26%-ды құрайды. Желдің жылдық орташа жылдамдығы 4 – 4,5 м/с - Болат Б., Таисия Б. Особенности ландшафтного устройства осушенного дна Аральского моря // European Journal of Technical and Natural Sciences. East West Association for Advanced Studies and Higher Education GmbH, 2017. № 1. P. 11–15.
- Будникова Т.И. Формирование ландшафтов осушенной части дна аральского моря и прилегающих территорий: PhD Thesis. ашхабад, 1987.
- Stulina G., Sektimenko V. The change in soil cover on the exposed bed of the Aral Sea // Journal of Marine Systems. Elsevier, 2004. Vol. 47, № 1–4. P. 121–125.
- Саттаров Д.С., Сектименко В.Е., Попов В.Г. Состояние почвенного покрова Приаралья в связи с усыханием Аральского моря // Почвоведение. 1991. № 10. P. 5.
Достарыңызбен бөлісу: |
