16. Ми қыртысы. Ми қыртысы, – үлкен ми сыңарларының сыртын жауып тұратын, нейронның сұр затынан түзілген қабат.
Сұр заттың қалыңдығы 1 – 5 мм-дей. Мидың бұл бөлігі эволюциялық даму барысының соңғы кезеңінде пайда болып, жоғары дәрежелі жүйке жүйесі қызметін жүзеге асыруда өте маңызды рөл атқарады.
Адамның Ми қыртысының 95,6%-ы осы неопаллиумнан түзіледі. Ми қыртысының құрылысы мен ондағы нейрондардың орналасу реті оның әрбір бөлегінде әр түрлі болады. Мұны Ми қыртысының цитоархитектоникасы деп атайды. Ми қыртысының қалыңдығы 1,3 – 5 мм-дей. Ми қыртысы шамамен 10 – 14 миллиарднейрондардан тұрады. Олардың әрқайсысы мыңдаған басқа нейрондарменсинапс арқылы байланысқан. Олардың пішіні әр түрлі: пирамида, жұлдыз, ұршық, тағы басқа тәрізді болады.
молекулалы қабатта ұсақ клеткалар мен көптеген нейрон өсінділері байқалады;
сыртқы дәнді қабатты пирамида және жұлдыз тәрізді нейрондар құрайды;
ең қалың пирамидалы қабат (мөлшері 10 – 40 мкм), пішініпирамида тәрізді нейрондардан тұрады; 4) ішкі дәнді қабат ұсақ жұлдызпішіндінейрондардан түзіледі;
ішкі пирамидалы қабат пирамидапішінді ірі нейрондардан тұрады. Мұны орыс ғалымы В.А. Бец (1834 – 94 жылдары) ашқан, сондықтан бұл қабатты кейде Бецқабаты деп те атайды;
полиморфты қабат көп пішінді әр түрлі мөлшердегінейрондардан түзіледі. Сондай-ақ Ми қыртысының құрылымдық бірлігіне нейроглиялар да жатады.
Ми қыртысы мидың басқа бөлімдерімен өте тығыз байланыста болады. Ми қыртысында барлық сезім органдарының соңғы орталықтары орналасқан. Мұнда сыртқы ортадан және организмнің өзінің ішкі ортасынан келген түрлі тітіркендіргіштер талданып, оларға жауап қайтарылады. Адамның сөйлеуі мен ойлауы үлкен ми сыңарларындағы Ми қыртысының барлық бөліктерінің қатысуымен ғана жүзеге асады