Аллельді гендердің өзара әрекеттесулерінің түрлері. Кодоминанттылық. Адамда белгілердің тұқым қуалау мысалдары.
Генотиптегі күрделі гендердің өзара әрекеттесуі белгілердің фенотиптік көрінісіне айтарлықтай әсер етеді. Фенотип – генотиптің қоршаған орта факторларымен өзара әрекеттесуінің нәтижесі. Генотип-бұл гендердің өзара әрекеттесуі, гендердің белсенділігі деңгейінде пайда болатын және қоршаған ортаның әсеріне тәуелді болатын гендердің бірыңғай қалыптасқан жүйесі. Аллельді гендердің (толық доминанттылық, толық емес доминанттылық, кодоминанттылық және т.б.) және аллельді емес гендердің (комплементарлылық, эпистаз, полимеризация және т.б.) өзара әрекеттесу түрлері белгілі.
Кодоминанттылық- доминантты аллельді гендердің өзара әрекеттесуін білдіреді, онда әр аллель өзінің әсерін белгімен көрсетеді. Нәтижесінде әр аллельдің өз бетінше анықтаған нұсқаларымен салыстырғанда белгінің жаңа нұсқасы қалыптасады. Қан топтарының тұқымқуалауы. Өзара әрекеттесудің мысалы ретінде қан топтарының тұқым қуалауын айтуға болады. Адам қанының АВ0 жүйесі бойынша 4 тобы бар. Агглютиногендер (A, B, AB) эритроциттердің мембраналарында, ал анти-А (α) және анти-В (β) антиденелері қан плазмасында орналасқан.
I қан тобы (0): эритроциттерде антиген жоқ, плазмада антиА (α) және анти-В (β) антиденелердің екі түрі бар. II топ (А) эритроциттерде - антиген А, плазмада - анти-В антиденелер (β). III топ (В) - эритроциттердегі антиген В, плазмадағы антиА антиденелер (α). IV топ (АВ) - эритроциттерде оның А және В антигендері бар, плазмада антиденелері жоқ. ІV қан тобы - кодоминанттылықтың мысалы, егер доминантты аллельдердің өзара әрекеттесуі белгінің жаңа нұсқасын құраса - IV қан тобы. Сонымен қатар, олар жеке түрде A (II) немесе B (III) қан топтарының түзілуін анықтайды.
Адамда АВО жүйесі бойынша қан топтарының тұқым қуалауы.
Қан топтарының тұқымқуалауы. Өзара әрекеттесудің мысалы ретінде қан топтарының тұқым қуалауын айтуға болады. Адам қанының АВ0 жүйесі бойынша 4 тобы бар. Агглютиногендер (A, B, AB) эритроциттердің мембраналарында, ал анти-А (α) және анти-В (β) антиденелері қан плазмасында орналасқан.
I қан тобы (0): эритроциттерде антиген жоқ, плазмада антиА (α) және анти-В (β) антиденелердің екі түрі бар. II топ (А) эритроциттерде - антиген А, плазмада - анти-В антиденелер (β). III топ (В) - эритроциттердегі антиген В, плазмадағы антиА антиденелер (α). IV топ (АВ) - эритроциттерде оның А және В антигендері бар, плазмада антиденелері жоқ. ІV қан тобы - кодоминанттылықтың мысалы, егер доминантты аллельдердің өзара әрекеттесуі белгінің жаңа нұсқасын құраса - IV қан тобы. Сонымен қатар, олар жеке түрде A (II) немесе B (III) қан топтарының түзілуін анықтайды.
