Арман пв баспасы
жүктеу/скачать 3,33 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Роман Ро ман
- Ро ман-ди ло гия
- Ро ман-три ло гия
- Ро ман-эпо пея
- Ро ман-хам са
| Прототип
Прототип (гр. түп, төр кін, не гіз гі бей не) – әде би шы ғар ма кей іп ке рі нің бей не сін жа сау ға ті рек, не гіз бо ла тын өмірде бар адам, яғ ни түпкі тұл ға. Мы са- лы, Ж.Ай мау ытұлының «Әнші» әң гі ме сін де гі Әмір қан ның прототипі – ән ші Әмі ре Қашауба ев. Көр кем шы ғар ма да та рих та бол ған адам есімі сол күй ін де емес, өз гер ті ле алы на ды, сол си яқ ты ел, жер аты да бас қа атаулар мен ал мас ты ры ла ды. Роман Ро ман – күр де лі жә не да мы ған сю жет ті, кө бі не се, қа ра сөз бен кей де өлең мен жа зыл ған кө лем ді эпи ка лық әде би шы ғар ма. Ро ман-ди ло гия (гр. di – екі жә не logos – сөз) – бір-бі рі мен жал ғас ты ры лып, бір идея лық ой-тұ жы рым дар не гі зін де жа зыл ған, бас ты кей іп кер ле рі ор тақ, бі рақ ком по зи ция лық тұр ғы дан дер бес екі шы ғар ма дан құ рал ған көр кем ту ын- ды. Ро ман-три ло гия (гр. trі – үш, logos – сөз) – маз мұн-ма ғы на сы, сю же ті жа ғы нан бір-бі рі мен ты ғыз бай ла ныс та, не гіз гі кей іп кер ле рі ор тақ ке ле тін, өза ра жал ғас қан, тұ тас үш бө лім ді ту ын ды. Ди ло гия ны да, три ло гия ны да құ райт ын әр шы ғар ма да ба ян да ла тын оқи ға тия нақ та лып, кө бі не се, не гіз гі кей іп кер дің өмі рін де гі бел гі лі бір ке зең ді қам- ти ды. Сон дық тан бұл шы ғар ма лар дың әр қай сы сы өзін ше ата лып, же ке кі тап бо лып та ба сы ла бе ре ді. Әр бө лім нің же ке ат та ры бол ға ны мен, оның сю жет тік же лі сін де, ком по зи ция лық құ ры лы мын да тұ тас тық бо ла ды. Ал ғаш қы бө лім- де гі кей іп кер лер кей ін гі ле рін де де әре кет жа сап, ав тор лық идеяны ашу ға қыз- мет ете ді. Ро ман-эпо пея – бір не ме се бір не ше та ри хи дәу ір дің тип тік оқи ға ла рын кең кө лем де су рет тейт ін, бір не ше ұр пақ өкіл де рі нің іс-әре кет те рін көр кем дік тұ тас тық та ба ян дайт ын поэ зия лық не про за лық ке сек ту ын ды. Мә се лен, М.Әуе зов тің «Абай жо лы» ро ман-эпо пея сы қа зақ әде бие ті нің би ік идея лық- көр кем дік же тіс ті гі са на ла ды. Ро ман-хам са (хам са – бес, бес тік) – Шы ғыс әде бие тін де, со ның ішін де түр кі тіл дес ха лық әде бие тін де ер те ден ор нық қан дәс түр бой ын ша бір-бі рі мен жал ғас, са бақ тас жа зы ла тын бес ту ын ды. Мә се лен, Шер хан Мұр та за ның «Қы- зыл же бе» ро ма ны ро ман-хам са ға жа та ды. жүктеу/скачать 3,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|