Арнайы мектепте қазақ тілі јдістемесі



бет52/67
Дата08.05.2023
өлшемі450,92 Kb.
#91062
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   67
Байланысты:
Àðíàéû ìåêòåïòå ?àçà? ò³ë³ ¼ä³ñòåìåñ³

Жіктеу есімдігі.


Жағы

есімдіктер

Білдіретін
мағыналары

І жақ
ІІ жақ ІІІ жақ

Мен Біз

Сен, сіз
Сендер, біздер


Ол олар



Сөйлеуші не сұраушы кісі
Мен және
басқаларым ыз
Сөз арналып айтылған кісі
Сен және
басқаларыңыз
Сөз кім я не жайында







айтылғаны
Ол және басқалар

Жіктеу есімдігіне үйретілген мәні бар білім – олардың септелетіні, септелу ерекшелігі, жіктеу есімдіктері, негізінде, зат есімше барлық септікте өзгереді. Сол себепті әуелі септік жалғау туралы, оның зат есімге жалғанатын қосымша екенін және адам ұғымды сөз септелгенде қойылатын сұрақ еске түсіріледі. Мысалдар келтіріп, өткенді жаңғыртып балалар ұғымын бекіте түссе, жаңа материалды жеңіл түсінуге қолайлы жағдай туады. "Мен, біз, сен, сіз, ол" есімдіктері Кім? сұрағы септік жалғауларға қарай түрлендіре қою жолымен әуелі ауызша және жазбаша ерекшеліктерге арнайы назар аударылады. Олардың қай септікте тұрғаны Кім? сұрағының септеле қойылуына сүйеніп айыруға болатыны көрсетіледі. Әйтпесе, мысалы, барыс септікте тұрған "маған" деген сөзден түбірді, жалғауды танып болмайтынын ескеру керек. Сол себепті жіктеу есімдігінің қай септікте екенін сұрақпен айыруға және олардың сырт формасын есте сақтауға дағдыландыру керек болады.
Жіктеу есімдігін стильдік жағынан дұрыс қолдана білуге үйретудің маңызы күшті. Бұл жағдайда бірнеше мәселеге көңіл бөлінуі тиіс. Жіктеу есімдігі өз орнына жұмсалып тұрған сөзден онша алшақ орналаспаған жөн. Бір есімдік онша көп қайталанбауы тиіс. Ондайда стильдің ажары кетеді, оқуға қызғылықсыз болады. Егер ілгеріде айтылған зат есімді қайта – қайта қолдану зәрулігі туса, онда ол зат есімді мәндес синоним сөзбен алмастырып айтуға үйреткен тиімді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   67




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет