Фенолдардың спирттерге қарағанда қышқылдық қасиеттері күштірек. С6Н5ОН – спиртте, эфирде, хлороформда жақсы еритін, өзіне тән өткір иісі бар, түссіз, кристалды улы зат. Балқу t 43°С, қайнау t 182°С, ауада тотығып, түсі қызғылттанады. Оның судағы 3–5%-дық ерітіндісі «карбол қышқылы» деп аталады. Фенолдардың спирттерге қарағанда қышқылдық қасиеттері күштірек. С6Н5ОН – спиртте, эфирде, хлороформда жақсы еритін, өзіне тән өткір иісі бар, түссіз, кристалды улы зат. Балқу t 43°С, қайнау t 182°С, ауада тотығып, түсі қызғылттанады. Оның судағы 3–5%-дық ерітіндісі «карбол қышқылы» деп аталады. Антисептик болып табылады, теріге тисе күйдіреді. Сумен әрекеттесіп, әуелгі фенолдан гөрі балқу температурасы төменірек кристаллогидраттар түзеді.
Құрамында фенол бар қосылыстардың жалпы физикалық қасиеттері
Медицинада қолданылуы
Фенол теріні күйдіреді. Медицинада алғаш қолданылған антисептиктердің бірі болып табылады. Фенол адам мен жануарлардың несебінде болады, өйткені құрамында бензол сақинасы бар аминқышқылдары ағзада ыдырағанда фенол пайда болады.
Алынуы
Техникада фенол тас көмір шайырынан, сондай-ақ синтетикалық тәсілдермен алынады: хлорбензолдан, сілтілік балқыту арқылы бензолсульфоқышқыл тұздарынан, бензол мен пропиленнен кумолдық әдіспен алынады.
Химиялық қасиеттері
1. Сілтілермен әрекеттесіп, феноляттар түзеді:
С6Н5ОН +NaOH → C6H5ONa + H2O
2. Фенолдар алкилденіп, жай эфирлер түзеді:
С6Н5ОН + НОС6Н5 → +С6Н5 - О – С6Н5 +H2O
3. Фенолдық гидроксилі бар препараттар электрофилді орын басу реакцияларына (Se) жеңіл түседі.
Темір (Ш) хлоридімен кешен түзу реакциясы Темір (Ш) хлоридімен фенолдар әртүрлі кешендер түзеді, олардың түстері гидроксил топтарының саны мен орналасу жағдайларына байланысты. Фенолдардың құрамында карбонил және басқа да бірнеше топтар болса, түзілетін кешендердің түстері фенолдық гидросилге қатысты орналасу жағдайына байланысты: орто- жағдайында болса кешен күлгін түске боялады, пара-жағдайында болса - сары немесе қызыл түске боялады, ал мета-жағдайында болса кешен түзілмейді (тимол).
Фенолдар бром суымен ақ түсті 2,4,6-үшбромфенол тұнбасын түзеді:
Достарыңызбен бөлісу: |
