Атты хальщаральщ рылыми-практикальщ конференцияньщ материал дары

улкен, кшл-кеп, аз рулар туралы больш гур» -девд (Абай жене казаюын 
улттьлседебиtltil, 2004: -Б, 456). Торсыко  кок(к»н)< >талыс < мес(repi 
ыдьк) 
швти/к
6
вр
1 де терщён жасалган ьщыс
1
ъщтуриер
1
. Демек, 
шошшк 
-шегтгщбасына шыгатын дон емес екен, терщен жасалган кипкене ьтдыс- 
тыц Typi болады. Метшге коцш болнвз: 
швнш!ктен уссщ щраны  цырып 
апады —
 деп анык жазылгаи. Осындай eni MojiiM емес создер калшама. 
Кайгалап айтамыз: оларды аныкгау тек кана кеаби маманнын колыши 
гана келеда. Сол кезде мен жогарыда айгыш-аи сездщ
OJii 
де кундылыгын 
жоймаганын укплм. Будаи шыгатан корыгывды казак тип жане едебиеп 
мамавдзры накты колжазбамен жумыс кггеп, теж1рибешшшен 
eryi 
кажет. 
Осы—галым саласына сагатсанын да кеб
1
рек белу керек сияюы.
к. 
CMAF УЛОВТЬЩ «ТАГДЫРЛАР» К1ТАБЫН 
ОКЫРАННАН КЕЙ1Н ТУР АН ОЙ
А.1^.  Турышев
С.Торайгыров  атындагы  Павлодар  мемлекетгЫ  уаааерсатет1, 
ф.г.д.,  профессор,МэшЬур гнну  гылыми  -практи калы к  ортялыгы
К-Смагуловтын «Тагдырлар»  ютабына рецензия осыдан 6ipep 
жыл бурын жазылган едь  03repicci3 6epin отырмыз.  Сондыктан да 
кейб1р дерекгер сол бурынгы калпында калды.  Бул макала «П Торай- 
гыров Окулары» атты республикалык гылыми-теориялык; конферен­
ция материалдарына бершш ед1. Окшшпсе орай лаборанттыц салда- 
рынан кате кеткен.  Автор ол  кезде  ауруханада жаткан.  Сондыктан 
кеткен  кателпсгерге  окырмацдардан  KeniipiM  сурай  отырып,  кайта 
жариялауга межбур болдык.
Асьшы акын деген айкыцдагыш сезда Кажымурат Смагуловка халык 
кашан косты, оны ешюм бшмейда. Бшудщ кажеп де жок. 
Кржегп
 сол, 
Кажекецнщ акын деген беделда атты алып ynrepyi. Неге? Алып ynrepyi 
дейшз. Ce6e6i, бул ат К^жекеце кеш келдо. Зама ндастарынан ерге туып, 
оза шауып, Павлодар ещршде шашасьша шан жукпаган Кджекен Алма­
ты, Астана каласыцда турса белюм ерге танылар  ма еда.  Ел катарпы 
омырауына жулдыз тагып, «мен» деген кеюрегш соккан,  улылыктын 
катарындагы акын болар ма ед!, юм  бшсш. Бул тек кана б1здщ кецш 
жарды ойымыз. Ал, бундай ой Кджекенде болды ма, ол ез ерю.
Б 
ip 
акын  бар,  кушак-кушак  ютап  шы 
Fa 
рады 
6ipaK, 
оны  ешюм 
окымайды. Bip акын бар, 
6ip Fa 
на орган кол шыгарма жазады, онысы- 
мен кушп байтак елге танылып улгереда.  Бул совды касиет geci осы 
Кажекец бе дейм1з. «Тагдырлар» 448- бетпк ютабы соцдай субезп енбек

225
деп багалаймыз. 
Багасы тиьшмен емес, тецгемен емес, квкала шыгырла- 
FaH 
калазбен 
емес, халыктьщ окуымен, кез! каракты окырманнын та- 
нымымен елшенш, 
багасы бершедт Б1здщжазыпотырганымыз  кейбь 
реулер а йг ца 
ндай пш р емес, галым реттиде берер бага бсшып табыла­
ды.  Акынды-акын,  акиыкты  кыран бипп жатады дейда.  Bii акын да, 
кыран да емес, 
кэтардагы Кджекеннщ кеп окырманзарыныц 6ipiMb. 
Сондыктан 
колымызг 
а 
калам алып, хат жазута да ерюм1з бар.
Кажекеннш «Гагдырлар» - поэмасыньщаркдуы кулй гатабыньщ 
жупн кетерш, сол кпаптьщ атына айналганы кундакталауы себиге ат 
койгандай ез алдына 6ip тарих шыгар, оны 6
дзев
 айткан жок- Б1рак, 
«Тагдырлар» поэмасын окыганда онын сюжет! осы итаптын жиын- 
тыгы  icneni де,  ал адамзат тагдыры  ютапта жазылган алуан rypni 
адамдар тардырыныц прототипа 
Акын оны 6ip сез1мен:
...Сондыктан умьиппа, агайын, вткенщд!,
Бул кунге крлай-цалай жеткейщд!.
Цазакрпъщ царапайым шапанына,
Кезкелд
'1 ауыстыраршекпенщдй 
Кэлай 
рана  шебер келттршген деталь (делдцс).  Мэселенщ 6epi 
шапан мен шекпевде. 
Онын ешшн езгеркшще^ ecici мен жацаны ушта- 
уда. Шекпен де 
шапан да умытылмасын, скеут де болсын, 6ipaK жаца- 
лыкган 
кур 
калмасын 
деген насихат бар. Терец ой, encip тш бар. 
Кез1нде акиык 
акын М. МакатаеЕ;
...Kyni
киген нрзшупын царавлецт,
Шекпен жауып езше крйтарамын 
.-деда 
емес 
пе  ?  Мунда  акын  казащъщ кара елещнщ куД
1ретш 
букш елемге 
паш еткен едт.
Ал, К^ажекен 
шапан мен  шекпен (метонимия) аркылы куши казак 
елшщ мунын, 
арманьш екьак сезбен бщщрш отыр. Асылы, деталь 
мен метонимиянын 
катар келу! едебиет кисынындагы тын кубылыс, 
соны жаналык болып 
табылады. Ацамдардкщ еткет мен жеткет, катар 
келген символ 
шапан мен шекпен аркылы айкглндап, накгыланып тур.
Кажымурат 
Смагуддынолевдер! мен поэмаларын шарын-шагын 
такырыпшаларга 
белш, еркайсысын ж ш к та , жжгеп берген екен. Бул 
окырманнын 
сол болар OKHFa жешндеп гусшятн жещлдетед
1.
Мысалы, 
«Отан»-дегек елещндсп мына 6ip шумактын  тармак- 
тарыпа зер салалыкшы:
... Тау крпарар бойьшды куш кернейд!,
Далам десем, апыраа, Oman десем.
... Сагынсанда wtyimg босатады,
Туган жердщ басцаша бозац тацы (2 бет)

226
Осыдан аргык, калай суреттеу керек едь 
О тан 
десе 
денесга 
тау 
копарар, куш кернесе, кецщщ туган 
жердщ  
бозац тацы босатса будан 
аргык акыннын бакыты бар ма екен? Акын ямбыга да, хорей елшем- 
ше де 
салмай-ак 
жай 
гана ыргак аркылы талай 
дуниенщ  
бетш  ашып, 
даттеген жерш е 
барып тур емес пе? Владимир Маяковский  айгкан: 
«блеццеп  непзп куш, непзп 
куат-ыргак»- 
деу1 
тегш  
емес-ть
«Суйсшер соцда Оганын»- деген елещ юлдей афоризмдерден турады 
десек аргып айгкан болмас едйс. Айталык: «Ананьщ сутш 
акта fan, 
- Алла- 
ньщ 
iciH  
жакгаган» (12), «Оганын -  кальщ орманьщ, - Сенерщ жалгыз KopF- 
анын>> (12), «Анасын купп бакпаган, Саган да беген, жат маган» (12) т.б.
Кажымурат Смагул акынныц елецдерш 
белгш ейпн 
елшем ол- 
шумак. Шумак акында аякталган 
белгйп 
б ip синтаксистш ойды керсе- 
тедг.  Шумары тармактан, тармагы бунактган, бунагы ыргак аркылы 
ажыратылып узд к -  сонар кете барады. Мысалы:
/Далацда сенщ/
/Панац'да сенщ/
/Кенбеске квнт/
/Шыцдалган твзш/
Бул - 
6ip 
шумакты, уш тармакды. Баганынкы сейлемдер жарыса 
басынкы сейлемге барынтан. Терт бунакты бас 
аягы
 бутш елец шу­
мары екендйп  беп-белгМ  болып тур. 
Ягик
 акын елен т у зш св д еп  
еуелп  шарггтылыкты бузып,  б1рынрай тен бунактган кашып,  аралас 
бунакка екелген. Жалпы, Кажекец елец шыгарганда бунак кумаган, 
елецш елшемге с алмаган,  оны баска  елецдерш окыран да керем!з. 
Акын ой кутан (ой кутан) деп кешнп кезде сыншылар кеп айгып кетп. 
Ал, 
6i3 
езшщ накты магынасында алып отырмыз. Акын, езщ щ  ойы- 
ныцтуп казыгы  ретхвде «ойды» нысана кылмаса несше акын. Ойдан 
магына туады. Ой 
- 6 ip im n i 
де, мазмун - еюнкп. Ой мида урым болып 
калыпгасады. Зат/ атау/ алдымен угым болып сеулеленеда, одан ба­
рып  ой  курайды,  ой тутас  мазмунга  айналады.  Бул  -  акыцдардыц 
берщце бола бермейтш кредо.  Кджекец елецге катгы талап койран. 
Аргык ауыз буындарды ыкшамдап, орфоэпнялык та, орфографиялык 
та ережелерге суйенген.  Айталык /боздарын/ /14 бет/ деген сез не- 
пзшде /боздак/ к-дыбысы сездщ сонындагы дауысты  ы дыбыеыныц 
есершен /буны кешнп ьщпал дейдУ / к/катац/г уяц дыбысына айна- 
лып кеткен. Не, ы/ теуелдш жалгаудьщ III жагы деуге де болады. Осын­
дай лингвистикалык талдауды 
epi 
карай  жалгастыра  беруге болар 
ед1,
6ipaK niKip 
бундай талдауды максут тутпады.
Акынньщ «Сарыныш» - деген еле Hi кезшдёп дестурл1 Асан кай- 
РыньщДоепанбетаен, Казтуганныц, Шорганбайлардыц «Зар заман»,

227
«Бала зарын», еске туслредь Расьщца, na3ipri бет бурыстыц (реформа- 
ньщ) келецкел1 густары жок емес. Ауыл меселёсй, жер мэселеа т.б. 
алда жауап кутщ гурган шеоплмеген жайттар баршылык- Акын шын- 
дыкты шыркырап айтпаса, кермесе, несше акын. «Бас кеспек болса 
да, тш кеспек жок»- деген. Бул еле Hi Махамбетше сойып тусётш елец 
екен. К,ажекец: «Сокамен жыргып таоапты, Журтынды жермен жек- 
сен гып» /15/, «0з жерщ саган буйырмай, Казагым кальщ сорыц бар» 
/15/, кейб1р сети эдем1 пркестер де жок емес. «Ер жетш ескен жйтттей, 
Сунгыла  сулу  кайындар»,  «Каравды  кез1  Meanipen,  Квктеген  бала 
махаббат», «Туган жер, кене, койнынды аш, Сагынып улын келгенде» 
неткен суреттер. Жа не ыз /абстракты/ затты жандандыру бар. Житгтщ 
ержетуш кундеп, айлап керсету жок. Параллелизм аркылы /символ/ 
еюшш загка бала у аркылы ecipy бар. Ол - Суцгыла сулу кайыцдар- 
дын бой таласып ecyi.  Осыдан -а к, иагптщ каццай  болып ескенш 
бше бер. 0скен /ержеткен/ бала махаббат емес, Кектеген бала махаб­
бат /кектейтш шеп,  шыбык т.б/ ал бул жерде акын деп басып бала 
махаббаттыц кектегешн квинтивп деталь ретшде алган, бул акыныц 
ipi жеттсттп, ipi табысы. Сагынып келген улына кара жер койынын 
ашып кареы алуы rim i кулпырып кеткен. Кэра жерд1 ылги FaHa елш 
кушагынан керетш кай йреулерге улкен соккы, жаксы сабак. Жер 
тек кана елш кушагында гана турмайды. Сагалпаш кушагынан да тура- 
ды екен. Бул-акыннын шынайи табысы. 0з1ндш дара спш .
Акын шьнармасында орыс тшнен енгек сездер де бар: элеватор, 
гудок пойыздардыц, перрон, директор, фараон, парламент, маршал- 
дарын, минет, полигон, вагон, миллиарт, танк, телефон люктен, ком­
бат, танкист т.б. мунын щпнде баска тащен енген сездер енеда, оны 
жистеп жаткан жокпыз.
Кажымурат Смагуловтын «Оян, Казак» елещ М1ржакып Дулат- 
тыц «Оян Казак» елецш еске гус!редь Кажекецниц казак eлiн оянуга 
шакырып отырган уакыты да,  заманы да баска. М1ржакып караты 
казак елш оянуга шакырса, Цажекен еауатгы елд
1
 оянуга шакырады. 
Бул ояну егемендш алганнан кешнп казактьщ жай-куш. Оянып алып, 
мец-зец болып отырган казактардын жай-куга:
... Квсегещ квгергеш осы ма,
Т&рбиелеп жатырмьи гой мщгурттй
- 
деп, агынан жарылады - абыз акын.  Кыргыз тшщён енген 6ip 
гана «мецгурт» сезше тшш бшмейтш, ага-дестурш бшмейттн, с ал­
тын бшмейпн кейбгр казаксымактарды коса салып елпре сынайды. 
Ахмет Байту рсыновтыц «Масасы» болып  шагады.  Бул  Кажекецнщ 
басты тес ini болса керек. Кажекенел, жер, тш дегенде жанып-жанып

228
кетедо  екен.  Нагыз  казактыц улы  екецщпн  бглдорт отырады  екен. 
Адын-эмоция аркылы iunri niKipiH, жан айкайын да б!шд
1рш отырады. 
Бул жагынан акын, алдына жан салмайды.
Пшр шьш болу керек те, эдш сын болу керек. Олай болса, Кджекец 
елецш окыганда арыны кец, алыска сштейтш эпикалык акьш екендлтн 
керем1з. Акын поэзиясындагы «Ана» такырыбы езгеше ала-бетен та- 
кырыптардьщ 6ipi. Ана туралы кара сезбен жазылган шыгармаларды 
окьщык. Ал, Кажекецнщ «Ана» образын сомдауы ешюмге уксамайды. 
Барлык аналар б1рдей. 
BipaK, 
Кажекен суреттегенде ана бейней жацда- 
нып, ерленш, кете ме калай? «...Купиртктщ ащысын взщтатып, ¥сы- 
нгансыц, Анашым балын маган», - не деген гажайып сурет, OMip тарпшипн 
осыдан аргып тусщщрудщ де кажеп шамал ы .«Ойымдасыц, Анашым, 
жадымдасыц, К,алдырмаймын достархан дугасынан» —
деген елен жолы 
да ешкандай MiHci3, кыздьщ кос бурымындай ершген екен.
0з басым арнау алецщ жарата бермеунп ед1м. Кажекецшн арнау влец- 
дерш окыган сон 
6ipyaK 
мойывдагавдай боддым. 
Here? 
Неге десек... 
Bipeyni 
тургызыпкойып, макгамен бауыздагавдай макгаубарда, накгы юкер адам­
нын жумысын коре бшу бар. «Жаксыныц жаксысын айг, ырысы тасысын, 
жаманньщ жаманын айг, куты кашсын»- деген макал бар. Демек, ежедцен 
жаксынын кылыгын кере алмайгын казакка бул-макал еш талайсабакбола- 
тын Жаксьшыц iciH макгау, ел павдасына жарату казак ахауьшын канына 
eni еще коймаган кдеиет. Адамзат баласы оз басыньщ жакрылыгы мен 
кемшшзгш керш отырганыабзал. Абай айгпакшы: «Казактыц елгеннен сон 
жаманы жок»- демекхш, адам дуниеден кайгкан сон макгап, дершгеп, асы- 
лын жоктап жататын эдепмЬ де жок емес. Баска агайын куншшоз-ак Kesi 
йркпццё кеш втюзт, барын багалап, асыра макгап жатады. Улы тулганы 
калай макгасаща жарасып турады. Ойгкеш оныцкй кесек, ктеген жумысы 
улкен. Со жагынан бершенозыкжатады. Ел басшысы (президент) Н.Э. На­
зарбаев -совдай адам. Н.Э. Назарбаев  eciMiMeH еш талай нерселер
1м вд 
айкывдайшнболамыз. Ел1м1зцщегенмецц1К алуымен Елбасынын катар келу1 
сиреккубылыс. Мнекей, осыццай кейб1р жайггарды акын Кажымурат Сма- 
гулов байкап койып, влецше аркау кылган. Елбасынын емрмён коса тари­
хи окигаларды катар алып келген. Расывда Ел1м1здщ егемендш алуы тарихи 
окига. Олай болса, Елбасынын сайлануы да тарихи окига болып табылады. 
Казактыц беюген рем1здершщ 6epi -  тарих уплн тапгырмайгын окига. Бул
- окига Кажекецнщ каламынан кагажу калмаган:
... 'К/азакрпыц аман болсын Нурсултаны,
Оз ушн одан басца мм жылытады?
Кисындык вдебиетте /едебиет теориясында/ буны  синегдохалык 
суреттеу децщ, мецзеу троптык едастщ 6ip 
Typii 
/Оз уйщ/ деген кец бай-

229
так Оган екентп 
бэршетусшнсп. BipaK, окиганыосылайбере бщу еюнщ 
6ipurin 
колынан келмейдь 
К^закстан деген едш жыльпу, тыгырыктан 
шыгару Абылай сынды казак улыньщ тек кана Нурсултаннын колынан 
келетж 
ic 
екенгнгш, 
акын «Казактын аман болсын Нурсултаны»-деген 
елещнде ете 
тамаша 
кылып, же позе бшген. Вояуы аз, шындыш кеп акын 
елезд осыпай 
туган.  ICeneci 6ip елещ  -  «Мактан  гутар аза мат болсын 
свдей» - деген 
Ралымжанга арналган.  Акын:  «Кез тарглай ма  бшкге 
жалгыз 
ншнар, Е тменен 
ердщ 
де агы шыгар» - деп, т у тн  туйедь Рале- 
кещц 
жалгыз 
шынарга тенейдт Расында, шынар агашы ете тезимд1, ыс- 
тыкка да, суыкка да 
шьщайды.  «Алш н тш» багдарламасыныц ез! неге 
турады. Бул да Ралеюещян 
жан-киярлык енбегшщ аркасы. Куш-туш жа- 
ргак кулагы 
жастыкка гимей еийм деп, ешреген ердщ шынайы бейнес1 -  
акын поэзиясынан 
жол табуы заццы кубылыс деп 6ineMi3.
Корыта келгенде Кажы мурат С ма гулов  мырзаныц «Тагдырлар» 
елен ютабын бул - тавда талдап бпу 
мумкш 
емес. Арнайы академия- 
лык зерггеу керек. У ниверситет катарындагы сгуденттерге диплом, 
курс жумысы реттиде де усынуга 
боладЫ. 
Табшатынан 
6ip 
бггкей, 
ipi 
icrriH Heci 
Кажекещин елецдер1 шынайы, 
OMip 
кубылыстарынын бар­
лык жакта рын камтуга тырыскан.
Кулашы  кен 
Кажекен  поэма  жанрында  да  езщдйс 
1зш с алган. 
Жалпы, Кажекекнщ 
c n w i 
жатык, каламы уиггалган акын екевдит ер 
елеццершен 
KepiHefli. Бегл бар акын, вленде де 6ip бггкей. влевдерш- 
деп сонылык еткен 
в ш р  мен жана  гурмысты /егемендисп/ ту кыла 
отырып суретгеу, 
6epi де ем4рден алынган адамдар манайында бо­
лып жаткан окиганы 
керсетедт  Накты факттге жупнед
1. Кай кейш- 
керщ алсан да ез аулындаты 
idci  болып шыга  келед!.  Енбекип де, 
жылкышы да, 
майдангер де, репресеиша ушыраган да, а на да, оке де, 
бала да -  
6epi-6epi куц д елй т жанында журген адамдар не ем1рден 
еткен, 
eMipi ескерпйшболып калган жантархакында.
Эрине, елецдерш 
окып orupi анда  ганыс адамдардын бейнесш 
кервд отыргандай 
боласын. соидыкган да акын елеш  шынайы,  сон- 
дыкганда, акын 
елеш етррболы ц келетчп. Акында жалтару, жасыру 
жок. 0м1рдщ барлык 
кырын рвстап ашып отырады. 
Chi 
де шындык- 
ты  калайтын  акынныд 
едевдер! 
де 
e?.i  сиякты  eTKip.  в леу ар еп , 
ел^мсхреп, езшшокыганды 
жеккередд. Акын елещн окыганда саспай, 
байсалды нык, капы 
дауыстан ок\  керек сиякгы. 
Сонда 
гана Каже- 
кене унайсыц, сонда 
гана Кажекен ceni жаксы кередь
Поэзин-жан, поэзия 
-рух. 
О лай болса Кджекекнщ 
«Тагдырларып» 
тагдыртелкепне 
урывдырмай, 
едзл 
багасын берешк.

230
УРПАККА БОЛАР ©НЕГЕ 
(М.СЕРРАЛИЕВТЩ  МЕРЕЙ ТОЙЫНАОРАЙ)
А.К.  Турышев
С .'Горайгыров  аты н д агы   П авлодар  мемлекетг1к  у н и в ср си тсп !, 
ф.г.д.,  профессор,  П авл о д ар  
к.
Адамньщ K
93
i тipiciндe айга алмаган улылыкты, дуниеден еткен 
соц айгып жататынымыз бар. Белюм, бул дурыс та болар. MaicrayFa 
саран  казак  халкы  акын  -   жырауларын,  би  шешендершщ,  енпп  - 
куштлерш  нагыз кызган дода усладе айкайлап, 
6
ip кетерт отыра­
ды да, бетпе - бет келгенде аз сезбен жай гана жаксы жактарын  сез 
арасында Kipiciipe салган  гой.  Сол  едет ел1 де келе жатыр.
Нагыз дос, жанашыр кемпшпгш бетше баса сынап отырган. Ал 
улкендердщ ж е т  
6
ip баска.  «М акгаусезш  менщ жумсайтугун ма- 
лайым» - деп, Дулат Бабатайулы айгпакшы, улыга юшшейщцшк  жа- 
расады. Кейде мактаганныцжет осы екен деп, елге онша елеуш емес 
адамньщ езш жер - кекке  сыйдырмай кетерш жататынымыз TaFU да 
бар. Тывдап отырып уялады екенсщ. Эрюмнщем
1
рде азды кепп орны 
болады. Оны сол адамньщ ез1 жаксы сезшсе керек. Бул арада жаксы- 
лыкты айту 
6
ip баска  да,  тургызып койып мактау 
6
ip баска.
Тургызып  койып  мактау  дегешм1з,  мактамен  бауыздаганмен 
б1рдей. Асылы, окымыстылардьщ адамгершшп катып, семш,  калра- 
нымен емес, мацайына сеуле шашып,  алып бейтерек сиякты келецке 
T ycipe 
бшу1мен шекгелер. Ралым не гурлым бшмд! болса, согурлым 
кшдпейш болтан 
рой. 
Улыкбектер, ел-Фарабилер одан кала бердо шен- 
шекпеш  лауазымы  жок  Абай  К^унанбаев,  Шэкерш  Кудайбердиев, 
МешЬур-Жусш т.б. калай жер басып журген десещзпд. Мацайпарына 
iu e id p rre p i 
топталып, уйршш соцынан калмайерш журген емес пеедо. 
KiMHiH 
айтканы  ес1мде калмапты: 
«Im ciH  
жаскап еткен 
aF a 
езшщ ар- 
тын елпредо, Агамен жагаласкан iHi езше уят келпредо». Осы рас та 
болар.  Эрине,  адамдардыц 
6 e p i 
б1рдей  етпен суйектен жаратьшган. 
Кемшшшйз адам болмавды.  Кргамда ер саналы кайраткердщ ез1нщ 
орны болады. Дегенмен, сол адамныц орны  кызметше карай,  халкына 
сшдрген енбегше карай, улес  салмагына карай айкындалады емес пе? 
К^анша кереметтн, мен берщнен мыкгымын, кеп бшемш дегенмен сын- 
шысы 
6 ep i6 ip x an b iK  
болып табылады.  кургана кеуде сокканмен бол­
майды. Бшм мен мшез  сейкес келгенде  FaHa ол —
 бас ката енеге бола 
алады.  Б1з бшетш сондай адамньщ 
6 ip i 
- КР- YFA-ньщ академип, ф.г.д., 
профессор Мырзатай Сергалиев. Атагы да данкы да, кызметл де таудай. 
BipaK, 
юхшпейшдагшен 
6 ip  
танган жок.  Улкенге 
im , Kuuii e  aFa 
бул 
Kici

231
кшппешддопнен 
талынан тайып, бедёлшен айрылган жок. Кбайта кун 
сайын 
мэргебесг  все тусуде. Дайывдаган uieidprrepi де жерге каратк- 
ан жок- 
Еп
1
шздщтук
1
нр-туктршде кызметтерш жалгастыруда. Алды 
езшщ жольш 
куып, тылымдыкгын кыры-сырьш гануда, нажимай енбек 
1стеуде. Мырза аганьщ 
бойъшдага  казактыц кец даласындай дархан- 
дык, 
Kiniire 
деген 
штипаттык кайдан дарыды десек «Онеге» деген юта- 
бын окыганда, 
осы суракка жауап табамыз.
Киаптын 
мазмуны да ойлы курылпш. «Гвл1м», «Агалар>, «Кулсек 
не 
екен» 
6ipoeH-6ipre жалгасып, вуелп желюшен айрьшмай, окырманды 
болтан 
окига 
успне 
екелт, накгы объекгшер мен субъектшердщ ic-ape- 
кепмен 
таныстырады.  Сейгедо де Мырэекец  сол бейнелерцщ 6ipi 
031 
екендцтн 
ацгармайды.  Гамаша адамдардьщ келбетш келкгпре отырып, 
ecipin, 
езшщ 
де сулбасы бой берш, кок ерпдей жетшш  шыккан.
«Ана тшш 
араакгайык» тарауында алемгеаты мешЬур болтан Мухтар 
Омарханулы Эуезов 
жайында  жылы-жылы стар айтып, оньщ устаздык 
кейб1р 
шгрихтарыцда, 
613
 бше бермейгш бейметм жактарыш токталган 
«Мундайда галым 
Эуезов пеншешгн Эуезов 6ipirin, тутасып, улкен тултага 
айналып 
кетеда» дейда Мырзекец 6ip сезщде. Сешедо де Муканнын дерас 
окыгансетгерш, 
кшм кюсш, студега гермен  карым-кэтынасын, Yкщ са- 
парынан 
алган 
ecepiH, ecipece Абай десе шлсен асын жерге коягын, Батые 
пен Шыгыс,  одан 
кала берщ I урона мадениетше  иек арпсанын  буте 
илгесше деШн 
айпл 
16
eperimtkr кай}ин кала отырып, оте нанымды, окушы- 
ны сенщре 
дел бере бшген. Тшш галымнын евзда жерше жеттаэе майда, 
шурайлы 
жазуы 
екшщ б1ршщ крлынан келе бермейтш ic.  Мукан сынды 
алып тултаны 
суретгеу ушш кезбен керш есхепш жазу  аздыкетедц сол 
денгейге орайлас 
бшгм де болтаны абзал. Оцдай ушан тещз бшм Мырэе- 
кецнщ бойынан 
табылады. ЫзшнМыроекене шайкаса тегшмейпн саба- 
дай сабырлык 
дел 
осы Мукзд сынды данадан ауыскан.
Tin6imiMuriH  кемещ ерлер1l.Kemecoaen, Н. Сауранбаев, ага окьпу- 
шылар: Райма Муллина, Ыбрайым 
Маманов 
- алгашкы кафедра муше- 
лёр 
болды, отау курган 
жылымыз 
1943 жылы кафедра ментеpyiuici 36 
жаска ani тола коймагал 1.Кецесбасв ед: 
деп, 
Мырзекец теб^рене есше 
алып, болтан окиганыцбугешгес ire 
деши
жазып«1.Кецесбаев... казак 

жүктеу/скачать 10,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: