Атты халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары 26 қазан 2019 ж
жүктеу/скачать 1,94 Mb. Pdf көрінісі
|
A Кекилбаев (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 10. Saat ifadeleri
| 9. Uyarı/ikaz bildiren ifadeler
Herhangi bir durumun engellenmesine veya yapılmamasına yönelik olarak kullanılan ikaz ifadeleri, Rusça yapının birebir Tatar Türkçesine çevirisiyle gerçekleşir. Rus. Vıdaça bagaja, Tat. T. Bagajlarnı tėrkew (TRİS, 59) (Bagajları kaydetmek/ Bagajlarınızı kaydettiriniz). Rus. Ne sorit, Tat. T. Çüplemeske (TRİS, 60) (Çöp atmamak/Çöp atmayınız). Rus. Ne trogat, Tat. T. Totınmaska (TRİS, 60) (Tutunmamak/Tutunmayınız). Rus. Ne prislonyatsya, Tat. T. Söyelmeske (Süz.) (Yaslanmamak / Yaslanmayınız). Rus. Po trave ne xodit, Tat. T. Ülenner östėnnen yörmeske (TRİS, 62) (Çimenler üstünden yürümemek/Çimenlere basmayınız). 10. Saat ifadeleri Tatar Türkçesinde saatin kaç olduğunu soran ve bildiren ifadelerin Rusça yapının çevirisi yoluyla oluştuğu görülmektedir. Rus. Kotorıy ças?, Tat. T. Vakıt küpmė? (Süz.) (Vakit çok mu?/Saat kaç?). Rus. 20 çasov 40 minut, Tat. T. Yėgėrmė segat kırık minut (RTR, 78) (Yirmi saat kırk dakika/Saat yirmi kırk-Saat sekizi yirmi geçiyor). 150 Rus. Bez desyati (minut) odinnadtsat, Tat. T. Unbėr tulırga un minut (RTR, 78) (On birin dolmasına on dakika/On bire on var). Rus. Pyat minut desyatogo, Tat. T. Unınçı biş minut (RTR1, 46) (Onuncu beş dakika/Dokuzu beş geçiyor). Rus. Bez semnadtsati tri, Tat. T. Uncidė minuttan öç tula (RTR1, 46) (On yedi dakikadan üç doluyor/Üçe on yedi dakika var). Yukarıda çeşitli başlıklar altında verdiğimiz kalıp ifadelerin yanı sıra, aşağıdaki kimi durumlarda kullanılan örnekler de günlük hayatta devamlı karşılaşılan ve Rusçadan kavram tercümesiyle Tatar Türkçesine çevrilen ifadelerdir. Rus. Ya lyublyu kofe s molokom, Tat. T. Min kehwenė söt bėlen yaratam (Süz.) (Ben kahveyi süt ile severim/Ben kahveyi sütlü severim). Rus. Poezjayte po etoy doroge pryamo, Tat. T. Şuşı yul bėlen turıga barıgız (RTR, 181) (Şu yol ile doğru gidiniz/Şu yoldan doğruca gidiniz). Rus.Organizuyutsya li ekskursii po gorodu?, Tat. T. Şeher buyınça ekskursiyalar oyıştırılamı? (Süz.) (Şehir boyunca geziler düzenleniyor mu?, Şehir gezileri düzen- leniyor mu?). Rus. Dayte lekarstva po etomu retseptu, Tat. T. Bu retsept buyınça daru birėgėz (RTR, 67) (Bu reçete boyunca bana ilaç veriniz/Bana bu reçetedeki ilaçları veriniz). Rus. Vı pervıy raz v Kazani?, Tat. T. Sėz Kazan’da bėrėnçė tapkırmı? (RTR, 13) (Siz Kazan’da birinci kez mi?/Kazan’a ilk gelişiniz mi?). Rus. Oçen bolşoye spasibo, Tat. T. Bik zur rexmet (RTR, 10) (Çok büyük teşekkür/ Çok teşekkür ederim). Rus. K sojaleniyu, Tat. T. Kızganıçka karşı (RTR1, 35) (Üzüntüye karşı/Maale- sef). Türkçenin tarihi süreç içinde farklı kollara ayrılması beraberinde çeşitli değişmeleri de meydana getirmiştir. Bugün iki dilli bir toplum durumunda bulunan Tatar Türklerinin konuştuğu Türkçenin, Rusçanın etkisine maruz kalması kaçınılmaz olmuştur. Rusça, Tatar Türkçesinin söz varlığının yanı sıra söz dizimini ve cümle kuruluşunu etkiler duruma gelmiştir. Böylece Tatar Türkleri, farklı kültürlerin etkisi, siyasi ve idari baskılar neticesinde günlük konuşma dilinde bile Rusça düşünme ve ifade etme durumunda kalmışlardır. жүктеу/скачать 1,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|