Атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары
жүктеу/скачать 1,89 Mb.
|
annotation214581
Әдеби шолуА.Байтұрсынов «Қазақ тілінде оқыту туралы» еңбегінде кәсіптік оқыту мәселесін көтере- ді. Ол мұғалімге қойылатын негізгі талаптарды анықтайды, ең алдымен мұғалім жеке әдіс- тәсілдерді жетік меңгеруі, балалардың психологиялық ерекшеліктерін, оқу процесінің тео- риялық негіздерін білуі керек. Оның идеясы мұғалімді дайындауда психологиялық-педа- гогикалық, әдістемелік дайындыққа көңіл бөлу керек деген ойға жетелейді. Мұны оның мына сөздері дәлелдей түседі: «...кез келген іс білімді адам жасаған болса, жақсы әрі тез орындалатынын ұмытпау керек. Бұл физикалық еңбекке ғана емес, ой еңбегіне де қатысты. Балаларды оқытумен айналысатын адамдар әдістеме мәселелерін жақсы білуі керек. Тәрбие мәселелерін жақсы білгісі келетіндер алдымен балаларға үйретілетіннің бәрін өздері үйренуі керек. Екіншіден, табиғатты жақсы танып, баланың көңіл-күйін сезінуі керек. Ол үшін балалардың туғаннан бастап физикалық және психикалық дамуы туралы бәрін білу қажет. Баланың ішкі күйін іс-әрекетімен ажырата білу керек. Білімді халықтардың ішінде балаларды педагогика ғылымында арнайы дайындалған адамдар оқытады. Бұл дұрыс, өйткені егер судья өзінің сот ісін меңгерсе, ал дәрігер медицина саласында оқытса, мұғалім де педаго- гикадан көбірек дайындалуы керек...»[1]. Тұжырымдама бойынша тілдік емес ЖОО-да тілді оқытудың жаңа тәсілдері келесі ере- желермен ұсынылған: бүкіл оқу процесінің кәсіби-бағдарланған бағыты; оқушының комму- никативті, ынталы әрекеті; клиент және әріптестермен қарым-қатынаста болашақ маманның нақты коммуникациялық қажеттіліктерін ескеру; жазбаша және ауызша қарым-қатынас сала- сында да кәсіби қарым-қатынас ерекшеліктерін ескеру; студенттердің сөйлеу және қарым- қатынас дағдыларына сүйену. Жоғары оқу орындарының студенттерінің кәсіби қазақ тілінде коммуникативтік дағды- ларын қалыптастыру мамандық бойынша сөздік қорын дамытумен қатар қазақ тіл білімінің лингвистикалық ережелерінің қағидаларын жетік білуге тікелей байланысты. Бұл ретте кәсіби-бағдарлы тілді оқыту білім берудің міндеттері мен мазмұнын ашатын, білім, іс-әрекет пен дағдыны дамыту мен зерделеуді ұйымдастырудың ұстанымдарын және тәрбие мәселе- лерін сипаттайтын лингводидактика ғылымына негізделеді. Бұл мәселеге қатысты әдіскер Ф.Оразбаева «Тілдік қатынас» оқулығында мынаны атап көрсетеді: «Тілді оқыту немесе үйрену тіл білімінің салалары мен оның өзіндік заңдылықтарын, тарихи тұрғыдан алғанда тілдің сыртқы құрылымы мен дыбыстық тұтастығын қамтамасыз етеді». [2, 170–171 б.]. Бұл тілге қатысты жүйелі білім, сол тілде сөйлеу үшін адам осы тілмен қатар ондағы әртүрлі бірліктердің коммуникативтілігіне сәйкес қосымшаның ерекшеліктерін де білуі керек. Сондай-ақ, бұл білім әртүрлі коммуникативті жағдайларға сәйкес қолдануды меңгеруі керек. Ғалымның пікірінше, «Оқушы тілдік көрсеткіштер мен сөйлеу формаларының тіркесу заң- дылықтарын білуі, тілдік құралдарды қолданудың әдіс-тәсілдерін меңгеруі керек. Яғни, фонетика, лексика, грамматикаға қатысты материалдар бөлек қызмет етпей, бірігіп бір сөй- лем құрауы, адамның ойын еркін жеткізуі керек. Мұндай жағдайларда бірдей сфералардың сыртқы құрылымдық құрылымы мен олардың саны, реті үнемі ескерілмейді» [2, 171 б.]. Қазақ тілінің қарым-қатынас құралы ретінде зерттелуі оның коммуникативтік бағытының кү- шеюімен айқындалады. Бұл тілді қолдануды, тілдік формаларды оқушылардың қатысымдық тұрғыдан еркін қолдануын көрсетеді. Белгілі ғалым Н.Д. Гальскованың айтуы бойынша, шет тілін (бұл жағдайда қазақ тілін) оқытудың мазмұны мыналарды қамтуы керек: студенттердің кәсіптік бағдарын ескере отырып, коммуникативті әрекеттің салалары, тақырыптары мен жағдайлары, сөйлеу әрекеттері мен сөйлеу материалы; тілдік материалды (фонетикалық, лексикалық, грамматикалық, орфографиялық), оны ресімдеу ережелерін және оны пайдалану дағдыларын; қарым-қатынас құралы ретінде шет тілін практикалық меңгеру деңгейін сипаттайтын арнайы (сөйлеу) дағдыларының жиынтығы, оның ішінде кәсіби және іскерлік қарым-қаты- нас, бірлескен өндірістік және ғылыми жұмыс жағдайлары; зерттеліп жатқан тіл елінің ұлттық-мәдени ерекшеліктері мен болмысын білу жүйесі [3]. жүктеу/скачать 1,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|