Атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары
Материалдар мен әдістердің сипаттамасы
жүктеу/скачать 1,89 Mb.
|
Материалдар мен әдістердің сипаттамасыҚазақ тілін меңгеруге мотивация – ең алдымен, еңбек саласында өз мақсатына жету үшін жеткілікті білімі, іскерлігі мен дағдысы бар, жоғары білікті маман болуға дайындалып жат- қан студенттің кәсіби мүдделері. Осыған орай, қазақ тілін кәсіби-бағдарлы оқыту олардың алдағы жұмысы жағдайында басым бағыт ретінде танылып отыр. Сонымен, «Кәсіби қазақ тілі» пәнінің негізгі мақсаты – студенттердің тұлғалық және кәсіби дамуына жауапты кәсіби- коммуникативтік құзыреттілік, оның ішінде когнитивтік, тілдік-мәдени, әлеуметтік-мәдени құзыреттіліктерін қалыптастыру және дамыту. Сурет 1 - Кәсіби-коммуникативтік құзыреттіліктің құрамы Ал бұл мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет: кәсіби қарым-қатынас дағдыларын дамыту; студенттерді оқытылатын тіл елінің халқының мәдениетімен, салт-дәстүрімен, әдет- ғұрыптарымен таныстыру; шет тілдік қарым-қатынас жағдайында өндірістік есептерді шешу қабілетін қалыптас- тыру; қазақ тілі мен халық мәдениетін өз бетінше меңгеру дағдыларын қалыптастыру және дамыту. Бірінші курста бірінші модульді оқығанда студенттер орта мектепте алған тілдік білім- дерін жүйелейді және тереңдетеді, бұл оларға кәсіби мақсатта қазақ тілін үйренуге көшуге мүмкіндік береді. Екінші және үшінші курстардың модульдері қиындықтардың жоғарылау дәрежесіне қарай және студенттердің негізгі пәндерді оқуына қарай біртіндеп енгізіледі. Қазақ тілі мұғалімі студенттердің кәсіби құзыреттілік деңгейін, пәнаралық байланыстарды ескере отырып, шынайы білім беретін кәсіби мәтіндерді таңдауға ғылыми негізделген көзқараспен қарауы керек. Ғылыми кәсіби дискурстағы әртүрлі лексикалық және термино- логиялық бірліктердің жиілігін анықтай отырып, лексикалық және грамматикалық минимум әзірлеп, жиілік қағидаттары негізінде студенттерге арналған қазақ/орыс кәсіби глоссарий құрастыру қажет. Қазақ тілін оқыту жүйесінің модульдік сипатына байланысты кәсіби білім беру бағдарламаларында кейде орын алатын өзгерістер қазақ тілін оқыту құрылымына түбе- гейлі өзгерістер енгізу қажеттілігін туындатпайды: оқыту әдістемесі, тек модуль мазмұнын, оның мәтінін өзгерту және т.б. Әрбір модульдің жұмыс істеуінің негізгі шарты оның келесі негізгі құрамдас бөліктерден тұратын бағдарламалық және дидактикалық материалмен қам- тамасыз етілуі болып табылады: сәйкес түпнұсқалық мәтіндер жиынтығы, оқу-әдістемелік құралдар, компьютерлік мәліметтер базасы және интернет ресурстары және студенттердің өздік жұмысына арналған әзірлемелер. Белгілі бір мамандыққа байланысты жоғары оқу орындарында оқуға ұсынылатын кәсіби мәтінді студент таңдап, меңгеруі үшін, біріншіден, студент мәтіндегі жаңа кәсіби сөздерді пайдалана алатындай жағдай жасау керек. сөйлеу қатынастары; екіншіден, мәтіннен кәсіби сөздің мағынасын дұрыс анықтап, оларды әңгімеде дұрыс қолдана білуге үйрету; үшіншіден, мәтіндегі кәсіби сөздер мен сөз тіркестерінің арақатынасына қатысты грамматикалық заң- дылықтарды түсіндіру; төртіншіден, мәтіндегі кәсіби сөздердің қатысымдық бағытын ес- керу. ЖОО студенттеріне кәсіби қазақ тілін оқытуда мәтіндегі сөйлемдердің синтаксистік құрылымы ерекше орын алады. Кәсіби бағдарланған қазақ тілі сабағын беру барысында мәтіндегі сөйлемнің құрылымына, сөйлем мүшелерінің орналасуына және олардың арақаты- насына ерекше назар аудару қажет. Сонымен қатар, студенттер мәтіндегі сұраулы сөйлемнің қолданылу мақсатына, сұрақ қоюдың мәніне, қойылған сұраққа сәйкес жауап алуға назар аударуы керек. Студенттердің қарым-қатынасы арқылы сөйлеу әрекетіне ерекше көңіл бөле- тін кәсіби тілді оқыту сабақтарында алынған ақпарат сөйлеудің танымдық, коммуникативті мазмұнының жоғары тиімділігі мен ерекшелігін қамтамасыз етеді. Студенттерге кәсіби ба- ғыттағы өзара байланысты тілдік бірліктермен қамтамасыз ету және кәсіби мәтіннің бө- лігі ретінде студенттерге үлгі сөйлемдер беру арқылы тілдік қарым-қатынасқа бағыттал- ған күрделі оқыту процесіне қол жеткізуге болады. Бұл жерде тілдік бірліктердің таным- дық-ақпараттық, коммуникациялық қасиеттерін ескеру қажет. Оқу материалының құнды- лығы оның мазмұнын белгілі бір реттілікпен құрастыруында, сонымен қатар оны оқушы- лардың жүйелі қабылдауында. Оқу материалдарын ақпараттық жағынан танымдық, ком- муникативтік жағынан есепке алғанда, грамматикалық материалдар мен тапсырмалардың жиынтығы студенттерге саналы, сапалы, кәсіби бағдарланған білім алуға кепілдік бере алады[4]. Кәсіби бағдарланған қазақ тілін оқыту кезінде аксиологиялық тәсіл мұғалімнің оқудың жедел-тактикалық мақсаттарын қойғанда, ғылымның, өндірістің және мәдениеттің жекелеген салаларындағы заманауи жетістіктер туралы, жалпыға бірдей білім берудің маңыздылығы туралы материалдарды қамтитын нақты сабақтардың оқу бағдарламалары мен жоспарларын жасағанда жүзеге асырылады. Мемлекеттік тілді оқытатын мұғалім студенттермен бірге нақты міндеттерді шешуге байланысты мақсат қою сұрақтарын қояды, тапсырмалардың ақ- параттық, репродуктивті немесе шығармашылық деңгейлерінде оларды шешу әдістерін мең- герудің маңыздылығына, адекватты қатынастың маңыздылығына назар аударады. Нақты тапсырманы жүзеге асыру мақсатқа жету дәрежесі бойынша нәтижені талдаумен аяқталады. Сурет 2 ‐ Кәсіби бағдарланған қазақ тілін оқытуға арналған тапсырмалар деңгейлері Қазақ тілін оқытудың коммуникативтік сипаты кәсіби-коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастырады, өйткені қарым-қатынас оқу қабілетін қалыптастыру мен дамытуды көздей- ді. Қарым-қатынас жеке тұлғаның мінез-құлқын реттейді, сол немесе басқа сөйлеу әрекетін, өзара әрекетті ынталандырады; жеке тұлғаның құндылық бағдарларын, көзқарастары мен сенімдерін қалыптастыруға ықпал етеді; адамдардың жүріс-тұрысын, олардың қарым-қаты- насын ауызша тіркеу құралы ретінде қызмет етеді, әсіресе сөйлеу этикетін сақтауда көрінеді. Мәдениеттің не екенін терең түсінбейінше, педагогикада мәдени көзқарасты дамыт- пайынша білім мен тәрбиенің көптеген өзекті мәселелерін шешу мүмкін емес. «Мәдениет» ұғымының өзі педагогиканың «білім беру», «тәрбие» сияқты негізгі ұғымдарына жақын. Қазақ тілін өзі білдіру құралы болып табылатын мәдениеттен оқшаулау мүмкін емес. Қазақ тілі әртүрлі мәдениеттер арасындағы делдал болып табылады, бұл титулдық және басқа мәдениеттерді бірдей жақсы білуді білдіреді. Бұл аймақтық тақырыптарды, шынайы әде- биеттерді, ғылым мен техниканың жетістіктерін зерттеуде айқын көрінеді. жүктеу/скачать 1,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|