Атты III халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция жинағЫ
NUR-SULTAN, KAZAKHSTAN, JULY 2019
жүктеу/скачать 8,11 Mb. Pdf көрінісі
|
III TOM
| NUR-SULTAN, KAZAKHSTAN, JULY 2019
335 сваіх знаѐмых і родных. Пры выкарыстанні кнігі Йванка не проста прачытвае яе, а нібыта глядзіць відэаролік. Але з цягам часу герой пачаў расчароўвацца ў кнізе, бо інфармацыя, змешчаная на яе старонках, была недакладная і надуманая. Пасля прыходзіць разуменне таго, што ―кніга – і ѐсць ѐн сам са сваімі думкамі і выдумкамі, што кніга, урэшце, паказвае толькі тое, што хоча ѐн бачыць‖ [3, с. 298]. Замест таго, каб выкарыстаць магчымасць глыбей спазнаць самога сябе, хлопец забывае аб кнізе, ―бо жыццѐ пройдзе, пакуль ѐн навучыцца карыстацца ѐю‖ [3, с. 298]. Відавочна, у абодвух творах феномен двайніцтва служыць ідэі маральнай негатоўнасці чалавека прымаць падказкі і дапамогу звышнатуральных абаронцаў. Даволі арыгінальным бачыцца і выкарыстанне вобраза допельгангера ў апавяданні А. Бахарэвіча ―Паразыт‖. Дара, адна з цэнтральных гераінь твора, праз некалькі гадоў вырашыла вярнуцца ў кватэру свайго былога палюбоўніка Воршына. Аглядаючы аднапакаѐўку, з якой звязана незвычайная гісторыя кахання, жанчына сутыкаецца з дзяўчынай, вельмі падобнай да сябе самой: ―Яна нагадвала Дару. Дачкой яе яна быць не магла, у гэтым можна было не сумнявацца. Але гэта была Дара, тая Дара, якая раней магла пакласці ў сваю касметычку ўвесь горад ды выкінуць у бліжэйшую сметніцу, якая ўмела ператварыцца ў попел ды зачынаць дзяцей у такім выглядзе‖ [4, с. 24]. У гэтай гісторыі дзяўчына-двайнік не ведае свайго імя. Яна, у адрозненне ад сваѐй смелай, нескаронай папярэдніцы, цярпліва выконвае загады мужчыны. Апошні застаецца задаволеным, але ѐн ніколі не даведаецца, што прыходзіла тая, чый вобраз не здолеў сцерці з памяці нават час: ―Якая ж пакутлівая справа: усѐ жыццѐ шукаць паўтарэнне сваѐй першай жанчыны... прынамсі, паўтарэнне вонкавае‖ [4, с. 25]. Допельгангер у сваѐй фізічнай абалонцы займае месца Дашы Маляровай у жыцці Воршына, тым самым адбіраючы апошнюю надзею гераіні-пратаганіста на адносіны з мужчынам, якія б маглі прынеслі ѐй адчуванне шчасця. Па-іншаму выяўляецца вобраз допельгангера ў аповесці А. Казлова ―Адкуль з‘яўляюцца яны?..‖ Матыў двайніцтва ў творы рэалізуецца некалькімі шляхамі. Найперш адбываецца падваенне прасторава-часавага кантынууму твора: галоўныя героі Максім і Валя вырываюцца дэманічнымі сіламі з рэальнасці і трапляюць у чарадзейны локус. У іншасвеце хлопец і дзяўчына становяцца вучнямі ведзьмака. Паводле А. Казлова, паслядоўнікам ведзьмака можа стаць не кожны. Важным крытэрыем адбору патэнцыйнага кандыдата з‘яўляецца ненаведанне ім царквы. Такім чынам у творы пераплятаюцца хрысціянскія і язычніцкія матывы, што рэалізуе дуальную мадэль светаўспрымання славян, аб якой пісаў Ю. Лотман: ―Дапетроўская культура не выцесніла са свядомасці праваслаўнага хрысціяніна свет язычніцкіх уяўленняў. Яны захаваліся ў абліччы ніжэйшага ўзроўню міфалогіі, які прызнаваўся як існы, але меў пэўныя абмежаванні і падпарадкаванае значэнне. <…> Хрысціянскія паводзіны былі адкрытымі і дэманстратыўнымі, а язычніцкія (напрыклад, зварот да ведзьмака ці да занахара) – тайнымі, скрытымі і нібыта не існавалі‖ [5, с. 109]. ―Яўхім-вядзьмак з‘яўляецца цэнтральнай фігурай мастацкага свету аповесці, выконваючы ролю злучнага звяна паміж «я»-апавядальнікам (Максімам), з якім чытач знаѐміцца ў пачатку твора, і яго ўяўным двайніком, своеасаблівым містычным намеснікам (Маркам), носьбітам новых ведаў, набытых пасля ініцыяцыі ў чарадзейным локусе‖ [6, с. 139], – слушна адзначае С. Цыбакова пры разглядзе вобраза ведзьмака ў аповесці А. Казлова. Гэтае сцверджанне будзе справядлівым і ў адносінах да Валі, якая ў іншай рэальнасці становіцца спрытнай і здольнай да навукі дзяўчынкай Варкай. Максім і Валя вымушаны супрацьстаяць не толькі Яўхіму з яго жаданнем пасвяціць маладых людзей у служыцеляў ―Уладара цемры‖, а і сваім допельгангерам Марку і Вары адпаведна. Героі-пратаганісты доўгі час захоўваюць сувязь са сваім жыццѐм у рэальным свеце праз успаміны і пачуццѐ любові і прывязанаці да родных, што перашкаджае двайнікам цалкам авалодаць іх свядомасцю. Цікава, што цѐмны бок асобы ў аповесці не матэрыялізуецца і не ўступае ў прамое суперніцтва з героем-арыгіналам. Допельгангер паступова праяўляецца і авалодвае свядомасцю героя пад уздзеяннем знешніх фактараў, у дадзеным выпадку чарадзейным локусам і ўплывам ведзьмака, які прымушае маладых |