тастапты(«Оралу»,74  б.).  Сенің  де  бір  айналшық  жегендей  шырайналып,  ісіңнің

207 
 
өнбейтіні-ай, - деп кейіді тап бір сау күніндегідей («Құлқын», 13 б.). Тай-құлындай бірге 
өскен Сейсен өліп жатқанда жаннан қорқып жүрейін бе? («Сарыжайлау», 61б.). Күмістей 
аппақ  сақалына  сорғалаған  жасты  саусағымен  қалай  қағып  қалып  отырғанын  байқап 
қалдым («Оралу»,74 б.). Арыстай ағаларының бәрінен айырылып, жалғыз қалған бейшара 
әкем  жанбасының  мынау  тіршілікте  қанша  қымбат  екенін  менен  гөрі  жақсырақ  білген 
болуы  керек  («Сарыжайлау»,  24  б.).  Кешкілік  Әбекеңнің  балалары  тары  нанжеп,  мәре-
сәреболып, жеңгеміздің де  төбесі  көкке жеткендей қуанып, бір  көтеріліп қалды (Сонда, 
25 б.). Осы кезде жылан шағып алғандай орнынан ата жөнелген Ордабектің жан-дүниесі 
адам аярлық еді («Құлқын», 349 б.).  
Теңеулерден кейіпкердің сыртқы бейнесін анықтасақ:  
Не  мынаны  ішесіңдер,  не  дін  жолын  қуған  қожа-молданың  құйыршығымыз  деп 
мойындайсыңдар – екінің бірі, - деп Кенжебек шегір көзі тікенектей қадалып, тұрып алды 
(Сонда, 27 б.). Жапағы құлағы қалқиған, қалақтай, мұртты қара екен («Құлқын», 18 б.).  
Жаюлы сөреден құрт алып үлгерген аяқ-қолы шидей, көзі қитар, алтылар шамасындағы ұл 
бала табалдырықты кесіп тұра қалды (Сонда, 295 б.). Жын иектегендей көздері кілмейіп, 
бір-біріне  көпіріп,  мақтана  бастады.  Кенет  Кенжебек  мәлік  болған  сиырдай  ала  көзденіп 
бізге қарап тұрды (Сонда, 27 б.).  
Бұл  келтірілген  теңеулер  кейіпкердің  мінез  ерекшелігін  көрсетіп,  ішкі  сезімін,  көңіл-
күйін  сездіреді.  Сонымен,  жазушы  тіліндегі  теңеулер  өзгеше  өрнектер  тудырып,  шынайы 
суреттер  туғызған.  Халық  арасында  ерте  кезден  қалыптасып,  құлаққа  сіңімді  болып  кеткен 
бұл  теңеулердің  де  өзіндік  ерекшеліктері  бар.  Ал  автор  көбіне-көп  теңеулерді  өз  тіліне 
ыңғайлап алған.  
2) -ша, -ше жұрнағы арқылы жасалаған теңеулер: 
Қалмақтан  құтқарған  ала  тулы  Абылайдың  тұқымы  азып,  билеп-төстеуші  төрелер 

жүктеу/скачать 3,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: