Атты студенттердің IV жоо аралық дәстүрлі ғылыми конференциясының ЕҢбектері

306 

 

ӘОЖ  21474

 

АССИСТЕНТ  БАҒДАРЛАМАСЫ 

Жоламанұлы Олжас 

Сүлеймен Демирел Университеті 

 

Аннотация.  Бұл  бағдарлама  Казақстан  Республикасының  экономикалық  дамуына 

бейімделіп жасалған бағдарлама болып табылады. Орта Азияда түп нұскасы жоқ болғандықтан, 

бағдарламынын кең қолданысқа енуіне көп мүмкіншіліктер бар. Бағдарламаның қысқаша жұмыс 

істеу идеясы ол белгілі бір жұмысты белгілі бір төлемақыға орындау.  

 

Негізгі бөлім 

 

Қазіргі  заман  -  техника  заманы.  Сол  себептен  біз  ісімізді  және  керек  нарселерімізді 

автоматтандыру  қажетілігі  туып  отыр.  Бізге  ол  үшін  ұялы  телефонның  орны  ерекше.  Ұялы 

телефонға  керекті  және  пайдалы  бағдарлама  өте  аз.  Сол  үшін  Асистент  бағдармасы  керекті 

бағдарламанын бірден бір мысалы десек те болады.  

 

Бұл  бағдарлама  не  үшін  керек?  Бұл  бағдарлама  айтып  кеткенімдей  осы  бағдарлама 

орнатқан  адамдар  арасында  белгілі  бір  қызмет  түрін  ұсыну  жұмысын  атқарады.  Мәселен  мен 

пицца жегім кеп тұр, бірақ барып келуге ерініп тұрмын. Мен ұялы телефонымды алып Ассистент 

бағдарламасын ашамын, сол жерге осы қажеттілігімді және сол пиццаны бір сағат ішінде әкелген 

адамға  2000  теңге  берем  деп  жазып  және  Пицца  сататын  жерді  картада  белгілеп  қоямын  да 

жібіремен. Ал сол пицца сататын жерден өтіп бара жатқан адам әкеліп ол төлемді ала алады. Ең 

қызығы Асистенке кез келген нарсені жазып ұсынуға болады. Алап сату,  Жөндеу, Көмек және 

т.  б.  Жалпы  бұл  әмбебап  бағдарлама  көп  бос  отырған  адамның  жұмыспен  қамтамысыз  етуі 

мүмкін. 

 

Бұл бағдарлама қалай жұмыс істейді? Бағдарламаның қалай жұмыс істейтінін түсіну үшін, 

бағдарламаның архитектурасына тоқталғанымыз жқн болар. Барлық ақпарат серверде сақталады. 

Бағдарламаны 

әр 

ашқан 

сайын 

топтамаларға 

бөлінген 

ақпарат 

синхронизацияланады.Синхронизация  процессі  тұтынушының  ұялы  телефоны  мен  сервер 

арасында  жүреді.Бағдарлама  ашылған  сәтте  синхронизация  нәтижесінде  орындауға  мүмкін 

болатын  барлық  нәрсенің  тізімі  шығады.  Тізімде  жүмыстың  тақырыбы,  сипаттамасы,  құны, 

уақыт  интервалы  көрсетіледі.  1  суретте  корсетілген.  Төменде  Асистент  бағдарламасының 

андройд платформасындағы нұсқасы тұр. Көріп тұрғанымыздай устіңгі жағында 3 батырма тұр: 

біріншісі жаңа сұраныс жіберу. Екінші батырма жаңарту. Үшіншісі мәзірді ашу. Мәзірде 5 бөлімі  

бар. Сұраныстар, ұсыныстар, менің жіберген сұраныстарым, қолданушы туралы ақпарат және 

бағдарлама туралы ақпарат (2 сурет) . Қолданушы туралы анықтама 3 бөлімнен тұрады. Аты жөні 

және телефен номері. Ол ақпарат серверде сақталады. Сураныс не ұсыныс бергенде сол номер 

шығып тұрады. Телефон шалу арқылы келісіп жұмыс жеңілдейді. Сұраныс беру бөлімінде біз 

балық керекті ақпаратты ұсынамыз. Мәселен, аты, сипаттамасы, бағасы, орналасқан жері т б. (7 

сурет).  

307 

 

                                   

 

1                                                                                     2 

                                   

 

3

 

                                                                                        4                    

308 

 

                               

              

5   

 

 

 

 

 

 

 

6 

 

7 

 

 

 

 

 

 

 

309 

 

Қорытынды 

Жоғарыда  мен  бағдаламаның  барлық  мүмкінділіктерін  сипаттауға  тырыстым.  Әзірше  android 

платформасында  прототипі  бар.  Болашақта  IOS  платформасында  шығару  жоспарда  бар.  Бұл 

бағдарлама  бірнеше  тілде  жарық  көреді.  Дамуны  байланысты  жана  өзгертулер  еңгізіледі.  Бұл 

бағдарлама  бос  отырған  адамнын  уакытын  пайдалы  нәрсемен  орын  алуына  себепші  болады. 

Бәріміз білеміз жазда көп студент не оқушы бос уақытын  жатып уақыт өткізеді.  Бос уақытты 

пайдалы өткізуге бірден бір себепші болады деп сенемін.  

 

 

ӘОЖ 004.415.3  

ПРОГРАММАЛАУ САЛАСЫНДАҒЫ БІЛІМДІ ТЕСТІЛЕУДІҢ 

АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН ЖҮЙЕСІН ҚҰРАСТЫРУ 

Зайнолдаева Меруерт Кеңесханқызы 

Л.Н.Гумилёв ат. ЕҰУ студенті, Астана қ. 

Қазіргі заманда студенттер, мектеп оқушыларының ағымдағы білім сапасын бағалаудың 

екі негізгі қызмет атқарады: олардың дайындығының сапасын бағалайды және оларды одан да 

жоғары баға алуға тырысуы үшін талпындырады. 

Тестілеу  жүйесі  студенттердің  немесе  мектеп  оқушыларының  білімін  анықтай  алатын 

негізгі  тәсіл  болып  табылады.  Тестілеу  жүйесінің  негізгі  мақсаты  студенттердің  алдына 

қойылған  бірнеше  сұрақтарға  өзінің  алған  білімінің,  тәжірибесінің  арқасында  жауап  беруі 

арқылы анықталады. 

Осындай  тестілеу  жүйесін  өткізу  үшін  қаншама  тестілеу  бағдарламалары  бар.  Қазіргі 

уақытта олар ЖОО-да қолдануда. Тест сұрақтары оқу барысындағы барлық мәліметтерді қамтуы 

қажет. 

Қазіргі  заманның  техникалық  және  программалық  құралдардың,  желілік  және 

мультимедиялық  технологиялардың  қарқынды  түрде  дамуы  электрондық  кітаптарды, 

электрондық  дәрістік  курстарды  жасауға  және  тура  уакыт  жүйесінде  қашықтықтан  оқытуға 

мүмкіндік береді. Білім деңгейін бағалау өте күрделі жұмыс екені анық. Сондықтан бұл процессті 

автоматтандыру өте маңызды болып табылады. 

Программалау  саласындағы  білімді  тестілеудің  автоматтандырылған    жүйесін 

қарастырайық.  Әрине,  бұл  жерде  студент  қолындағы  компьютердің  атқаратын  рөлі  ерекше. 

Программалауды оқытумен байланысты кез келген курстың мақсаты – студентті компьютердегі 

тапсырмаларды  шешуге  дағдыландыру.  Ол  студенттің  қарапайым  ғана  программалау  тілінде 

кодтай  алу  қасиетімен  байланысты  болмауы  қажет.  Студент  тапсырманы  шешудің  бірнеше 

деңгейін қарастыруы керек. Тапсырманың математикалық моделін құрастыру, шешу жолдарын 

анықтау,  алгоритмін  жасау,  программаны  қандайда  бір  программалау  тіліне  сәйкестендіру 

деңгейлерінен  өтіп,  соңында  тапсырманың  нәтижесін  алуы  қажет.  Осылайша,  біз  студенттің 

тапсырманы  шешудің  жалпы  және  жеке  деңгейлерін  қарастыра  отырып  орындауы  арқасында 

білімін тексере аламыз. 

Осы сала бойынша менің қарастырып отырған автоматтандырылған тестілеу жүйесі SQL 

Server МҚБЖ және Delphi программалау ортасында жасалынды. Жалпы программа екі бөлімнен 

тұрады:  серверлік  және  клиенттік.  Сервер  бөлімі    жалпы  жүйе  жұмыс  атқаруын  қамтамасыз 

310 

 

ететін  ішкі  жүйелерден  тұрады.  Жүйенің  ядросы  тестілеу  ішкі  жүйесі  болып  табылады.  Ол 

тестілеу процессінің басталуын, оның тоқтатылуын, тестілеудің аяқталуын және серверге жаңа 

қолданушының тіркелуін қамтамасыз етеді. 

Ең  алдымен  студент  жүйеге  тіркелуі  қажет.  Әрбір  студент  өзінің  аты-жөнін,  жеке 

сәйкестендіру  нөмірін  (ЖСН),  курсын,  тобын  және  құпия  сөзін  енгізуі  қажет.  Бұл  мәліметтер 

базадағы тіркелген студенттердің тізімімен салыстырылады. Студент емтихан кестесі бойынша 

көрсетілген пән бойынша тестілеуден өтеді. Тест нәтижелері мәліметтер қорында сақталынады. 

Мәліметтер  қорында  тестілеу  өткен  күні  мен  уақыты,  студенттің  қандай  сұрақтарға  жауап 

бергені немесе жауап бермегені және қандай баға алғаны туралы ақпараттар сақталынады. 

Тестілеу  процессі  аяқталған  соң  программа  әрбір  студент  үшін  протокол  жасап,  SQL 

сұраныстарды орындайды. Қажет сұраныс бойынша студент жұмыс жасай алады. Әрине, студент 

тек қана өз мәліметтеріне, ал оқытушы барлық студенттердің мәліметтеріне қол жеткізеді. 

Кез  келген  тестілеу  процесі  тест  сұрақтарынсыз  болмайды.  Бұл  жұмысты  оқытушы 

атқарады.  Оқытушының  жұмысы  да  жүйеге  тіркелуден  басталады.  Барлық  тест  сұрақтарын 

қарастырып, оны өзгерту оқытушы үшін өте маңызды. Жүйеде бұл мүмкіндік те қарастырылған. 

Жалпы  программа  тек  қана  тестілеу  процессін  ғана  қарастырып  қоймай,  студенттің 

қосымша мәліметтер алуын да қамтамасыз етеді. Арнайы анықтамалық бөлімінде студент өзіне 

қажет  пән  бойынша  қосымша  мәліметтер  ала  алады.  Ол  мәліметтерді  студент  тек  тестілеу 

процесіне  дейінгі  аралықта  көре  алады.  Тестілеу  процесі  кезінде  қосымша  мәліметтерге 

мүмкіндік жабылады. 

Білімді  бағалаудың  тестілеу  жүйесін  автоматтандыру  жұмыстың  нәтижесін  анықтау 

уақытын  үнемдейді,тест  сұрақтары  құрамына  мультимедиялық  мәліметтерді  енгізу  жүйені 

қолдану  аясын  кеңейтеді,  тек  қана  жеке  студенттің  ғана  емес,  қандайда  бір  ұжымның  білім 

сапасының  көрсеткішін  анықтауға  көмектеседі.  Қазіргі  уақытта  компьютерлік  және 

телекоммуникациялық  технология арқасында тестілеу жүйесін дамыту қолға алынуда. 

Әдебиеттер тізімі 

1.

 

К.Ж.Бұзаубақова. Жаңа педагогикалық технология. Оқулық. Тараз. ТарМу. 2003. 

2.

 

А.К.Ахметов.  Принципы  технологии  и  содержание  образовательной  программы. 

Алматы.1995. 

 

УДК 004-413 

 

ВОЗМОЖНОСТИ УСТРОЙСТВА ПРОГРАММНОГО УПРАВЛЕНИЯ TREI-5B-02 

УЧЕБНО-ЛАБОРАТОРНОГО ЦЕНТРА ЕНУ ИМ. Л. Н. ГУМИЛЕВА 

 

Ибраев К. Б., магистрант 

ЕНУ им. Л. Н. Гумилева 

 

Аннотация:  В  статье  описаны  результаты  установки  и  монтажа  в  учебно-лабораторном 

центре ЕНУ им. Л. Н. Гумилева, пуска в эксплуатацию и обслуживание устройства программного 

управления TREI-5B-02 германской фирмы „TREI GmbH”. 

Ключевые слова: Учебно-лабораторный центр, монтаж устройства, пуск и эксплуатация, 

программное управление, TREI. 

311 

 

 

Аңдатпа:  Мақалада  Л.  Н.  Гумилев  атындағы  ЕҰУ  оқу-зертханалық  орталығында 

орнатылып  жинақталған  германия  „TREI  GmbH”  фирмасының  TREI-5B-02  құрылғысы 

баяндалады. Бағдарламалық басқарылатын құрылғыны іске қосу және оның жұмысын қадағалау 

жақтары да қарастырылған. 

Түбірлі  сөздер:  Оқу-зертханалық  орталығы,  құрылғыны  жинақтау,  іске  қосу,  жұмыс 

қадағалау, бағдарламалық басқару, TREI. 

 

Summary:  In  article  results  of  installation,  installation  in  the  ENU  educational  and  laboratory 

center of L. N. Gumilev, commissioning and service of the device of program control of TREI-5B-02 

of the German firm "TREI GmbH" are described. 

Keywords: Educational and laboratory center, installation of the device, start-up and operation, 

program control, TREI. 

 

С сентября 2014 года на базе ЕНУ им. Л. Н. Гумилева функционирует учебно-лабораторный 

центр  (УЛЦ)  физико-технического  профиля  (4  этаж  блока  А  корпуса  ЦИСИ).  Центр  является 

университетской 

материально-технической 

платформой 

учебного 

оборудования 

и 

экспериментальных  стендов  физико-технического  факультета  для  обучения  обучающихся 

уровня  бакалавриата.  В  начале  2015  года  уже  прошли  аккредитацию  образовательные 

программы  3  специальностей  с  объединением  своей  материально-технической  базы  на 

территории УЛЦ. 

Такой новый подход организации учебных подразделений, предложенный департаментом 

инновационного  развития  университета,  отвечает  требованиям  ускоренной  реализации 

стратегии ЕНУ им. Л. Н. Гумилева по трансформации учебного процесса условиям Болонского 

процесса в европейских странах. 

В статье описаны результаты установки, монтажа, пуска в эксплуатацию и обслуживания 

устройства  программного  управления  TREI-5B-02  (далее  по  тексту  устройство)  германской 

фирмы „TREI GmbH” в следующем содержании: 

-  сведения  о  составе  и  конструкции  блоков  устройства,  о  структуре  и  взаимодействии 

отдельных  функциональных  узлов,  где  получены  рекомендации  о  подключении  цепей 

электропитания, защитного и логического заземления, работе электрических схем подключения 

цепей контроля и управления к модулям устройства; 

-  далее  накоплена  информация  о  конструктивной  особенности,  обеспечивающая  общую 

безопасность  эксплуатации  устройства.  Это  позволило  разработать  правила  технического 

обслуживания устройства на месте эксплуатации (в учебной лаборатории УЛЦ); 

-  вся  накопленная  техническая  информация  о  составе  и  использовании  базового 

программного обеспечения устройства содержится в следующих документах /1-2, c. 7, 11/. 

В  учебной  лаборатории  УЛЦ  данное  устройство  использовано  для  проведения 

экспериментов  и  выполнения  лабораторных  работ  по  дисциплинам  аккредитованных 

образовательных 

программ 

(ОП) 

специальностей 

«Радиотехника, 

электроника 

и 

телекоммуникация», «Автоматизация и управление», «Вычислительная техника и программное 

обеспечение», «Информационные системы», «Теплотехника», «Техническая физика». 

Устройство  программного  управления  TREI-5B-02  предназначено  для  сбора  и  обработки 

аналоговых  и  дискретных  информационных  сигналов  с  первичных  преобразователей  и 

приборов, а также для формирования и выдачи управляющих воздействий на объект управления. 

Устройство  является  средством  измерения  и  применяется  для  автоматического  контроля  и 

управления технологическими процессами, происходящих в физическом исследуемом объекте 

(такие объекты управления часто встречаются на производственных предприятиях в различных 

отраслях промышленности, в том числе в системах противоаварийных блокировок и защит). 

312 

 

Комплект  таких  устройств  может  работать  в  качестве  локального    информационно-

управляющего  устройства.  Пример  построения  в  учебной  лаборатории  УЛЦ  многоуровневой 

учебной системы управления на базе устройств TREI-5B показан на рисунке 1. 

Область  применения  устройства  -  предприятия  с  нормальными,  пожаробезопасными  и 

взрывоопасными  условиями,  в  том  числе  опасными  по  газу  и  пыли,  с  зонами,  где  возможно 

образование взрывоопасных смесей, где могут работать наши будущие бакалавры и инженеры 

вышеуказанных специальностей. 

В учебной лаборатории УЛЦ (ауд. 401 блока А корпуса ЦИСИ) устройство используется 

для  построения  SCADA-системы  с  всевозможными  датчиками  и  комплекса  датчиков  по 

термодинамике и теплотехнике. 

 

 

Рисунок 1 - Структурная схема распределенной промышленной 

системы управления на базе устройств программного управления TREI-5B 

 

В  промышленности  устройство  устанавливается  вне  взрывоопасных  зон,  а  к  его 

искробезопасным  входам  подключаются  расположенные  во  взрывоопасных  зонах 

искробезопасные внешние цепи (компрессорные станции или химические предприятия). 

Устройство для  учебного процесса по дисциплинам ОП идеально подходит для создания 

проектно-компонуемого изделия по проведению в нем научных исследований и автоматизации 

измерительных  процедур.  Для  каждой  дисциплины  специальности  устройство  компонуется  и 

конфигурируется  под  конкретный  объект  контроля  и  управления  в  соответствии  со 

спецификациями,  разработанными  преподавателями  кафедры  технического  профиля  или 

лаборантами учебной лаборатории УЛЦ. Сформированный в УЛЦ комплект устройства в общем 

случае включает установочный каркас, в котором размещаются: модуль питания, мастер-модуль 

M701E, модули ввода/вывода. 

Последний модуль имеет в своем составе следующие элементы: 

- универсальный модуль M732U; 

- дискретный модуль M743B/ M743D/ M743F/ M743O/ M743S/ M743G; 

- модуль задатчиков M730P; 

- дискретный модуль M754O/ M754D, M733O-S/ M733D-S/ M723O-S; 

313 

 

- модуль аналогового ввода M745A. 

В лаборатории УЛЦ устройство комплектуется в четырех исполнениях: 

- в щите КИПиА – как коммуникационную панель или на панель питания цепи сзади; 

- на монтажной плите - на панели питания спереди; 

- установка в шкафу - без коммуникационной панели и панели питания; 

- в защищенном боксе – реализация требования ГОСТа как степень защиты IP65. 

Такие конфигурации устройства в разных исполнениях приведены на рисунке 2. 

 

 

 

 

 

 

Рисунок 2 - Конфигурации устройства TREI-5B в разных исполнениях 

 

 

Рисунок 3 - Пример конфигурации устройства TREI-5B в варианте базовый комплект и 

удаленное УСО 

314 

 

При компоновке базового комплекта с удаленным устройством связи с объектами (УСО с 

блоками  задатчиков)  конфигурация  устройства  будет  выглядеть  как  на  рисунке  3.  Вариант 

базового  комплекта  предусматривает  в  устройстве  модуля  питания,  модулей  ввода/вывода  и 

мастера-модуля, на котором размещается до 3-х компьютеров с совместимыми платами, включая 

CPU, в стандарте РС104 /1, c. 7/. На мастере-модуле устанавливается процессорная плата CPU 4 

Pentium, поддерживающая PC104 интерфейс. 

Вариант удаленного УСО - это устройство, скомпонованное модулем питания и модулями 

ввода/вывода,  управление  которым  осуществляет  от  базового  комплекта  или  удаленного 

компьютера. Связь между ними осуществляется по интерфейсу ST BUS. 

Вариант блока задатчика  - это устройство с модулем питания и модулями задатчиков, на 

которые устанавливаются мезонины, для питания внешних цепей. Блок задатчиков применяется 

в качестве автономного устройства питания внешних цепей в резервируемых системах контроля 

и  управления  повышенной  надёжности,  включающих  пассивные  аналоговые  первичные 

преобразователи  с  токовым  выходом,  токовые  цепи  термометров  сопротивления,  цепи 

дискретного входа и т. д. 

В  помещениях  учебно-лабораторного  центра  вопросу  заземления  электрооборудования, 

учебных  стендов  и  измерительных  приборов  уделяется  немаловажное  внимание.  Хотя 

мероприятия  по  заземлению  электрических  установок  реализовываются  в  продолжительном 

сроке (из-за финансовых трудностей в университете), но в статье описываются принятые меры 

по заземлению устройства TREI-5B. 

 

 

Рисунок 4 - Расположение болтов защитного и логического заземления 

на блоке устройства TREI-5B 

 

Выбран способ подключения устройства к контуру заземления 4 этажа корпуса ЦИСИ через 

болты  заземления.  В  устройстве  предусмотрены  два  болта  заземления  -  болт  защитного 

заземления и болт логического заземления (см. рисунок 4). Болты заземления расположены на 

правой  боковой  стенке  с  задней  стороны  каркаса.  Болт  защитного  заземления  соединен  с 

корпусом  устройства.  Болт  логического  заземления  электрически  связан  с  общим  проводом 

(логическим  нулем)  внутренней  схемы  устройства  и  с  разделительным  проводником, 

отделяющим  внутреннюю  схему  от  внешних  искробезопасных  цепей.  Болт  логического 

заземления изолирован от корпуса изоляционной втулкой. 

Для  одного  отдельно  установленного  устройства  использована  схема  заземления,  при 

которой болты логического и защитного заземления перемыкаются и болт защитного заземления 

подключается к контуру защитного заземления. 

Реализована и другая схема заземления при объединении нескольких устройств в единый 

конструктив (например, в шкаф). Болты заземления подключаются к общему болту заземления, 

соединенному  с  корпусом  шкафа,  отдельными  проводниками.  Сечение  проводов  защитного 

заземления: 4 мм

2

 для неизолированных проводников, 1,5 мм

2

 для изолированных проводников. 

В любое время года магистраль заземления должна обеспечивать между корпусом устройства и 

землей (грунтом) сопротивление не более 4 Ом /1, c. 11/. 

315 

 

Логическое  заземление  в  шкафу  обеспечивается  с  помощью  медной  шины  логического 

заземления  (медь  -  сечением  не  менее  50  мм

2

,  алюминий  -  сечением  не  менее  70  мм

2

).  Шина 

должна изолироваться от распределительного щита, нейтрали питающей сети и корпуса шкафа. 

К  этой  шине  подключаются  болты  логического  заземления  устройств  и  защитные  экраны 

контрольных кабелей. Подключение производится изолированными проводниками сечением 1,0 

мм

2

. 

Изолированная медная шина логического заземления шкафа подключается в одной точке к 

контуру  защитного  заземления  или  к  отдельному  контуру  логического  заземления  (при  его 

наличии). Сечение и материал заземляющих проводников должны обеспечивать сопротивление 

не более 0,1 Ом. Полное сопротивление контура логического заземления не должно превышать 

4  Ом.  Требования  к  организации  системы  заземления  устройства  выбраны  согласно 

руководящим материалам РМ14-11-95 /2, c. 5/. 

Персонал  УЛЦ  (инженеры  и  лаборанты)  полностью  контролирует  функционирование 

устройства, изучили принцип работы свыше 22 мезонин-модулей устройства TREI-5B. Эта тема 

является содержанием выпуска отдельной статьи, где будет представлено возможности режима 

работ  модулей  устройства,  их  технические  характеристики,  индикация  сигнальных  панелей, 

схемы внешних модулей и т.д. Также необходимо разрабатывать техническую документацию по 

обслуживанию  всего  устройства  TREI-5B  по  разделам:  общие  указания  эксплуатации, 

периодичность  техобслуживания,  осмотр  в  каждый  учебный  семестр,  способы  замены 

неисправных  плат  и  каналов  устройства,  и  действия  обслуживающего  персонала  УЛЦ 

университета во время летнего семестра. 

 

жүктеу/скачать 15,88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: