Ауыл шаруашылық малын өсіру және селекция емтихан сұрақтары
Жоғары өнімді табын қалыптастырудың өте маңызды шарты
жүктеу/скачать 252,79 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 41.Мал генотипін бағалау әдістерінің бірі
| Жоғары өнімді табын қалыптастырудың өте маңызды шарты ауру және өнімсіз малдарды дер кезінде жою болып табылады. Сиырларды қырып тастаудың негізгі себептері – өнімділігінің төмендігі, бедеулік, желін және аяқ-қол аурулары. Кейбір шаруа қожалығында барлық талданған жылдардағы сиырлардың қырылуының негізгі себебі өнімділіктің төмендігі болып табылады. Түрлі ауруларға байланысты қырып-жою аз болуы үшін сиырларды күтіп-баптауды, оларды емдеуді, алдын алу шараларын жақсарту қажет.
Сүтті мал шаруашылығын интенсификациялаудың маңызды бағыты – селекциялық-асыл тұқымдық жұмысты жақсарту, ұдайы өндірісті және табынның сапалық құрамын жақсарту. Табынның көбеюі деп төл алу, жас малдарды өсіру және зейнеткерлікке шыққан малды жақсы жас малға ауыстыру арқылы табынның жүйелі түрде жаңаруы түсініледі. Осының нәтижесінде табында сандық та, сапалық та өзгерістер болады (үйірдің тұқымдық құрамы жақсарады, өнімділігі жоғарылайды). 41.Мал генотипін бағалау әдістерінің бірі Малдың генотипін бағалау – бұл оның тұқымдық қасиетін анықтау. Сонымен малды генотипі бойынша сұрыптаудың мақсаты келесі ұрпақ алу үшін жоғары өнімді ғана емес тұқымдық қасиеті де жақсы малды таңдап алу. Малды өзіндік өнімі, дене бітімі және сыртқы пішіні бойынша сынау да, оның генотипі туралы біршама ұғым бере алады. Бірақ та малдың фенотиптік ұқсастығы, олардың генотиптік ұқсастығының толық кепілі бола алмайды. Себебі малдың фенотипі оның генотипін толық сипаттамайды, тек кейбір ерекшеліктерін бейнелейді. Малдағы сандық белгілер (сүттілік, еттілік, жүн өнімділігі, жұмыртқалағыштығы т.б.) дамуы және жетілуі сыртқы орта жағдайларының тым күшті әсер етуіне байланысты. Малдың генотипін анықтау әдістері, оның ең жақын ұяластарының, ұрпағының, ата-тегінің, аталас-енелес туыстарының өнімділік қасиетін тексеруге негізделген. Малдың генотипін бағалаудың негізгі әдісі – оның ұрпағының сапасына қарап сынау. Сонымен қатар малдың нәсілдік қасиеттері (генотипі) жөнінде, оның ата – тегінің және жақын аталас немесе енелес тумаларының сапасына қарап та, біршама тыңғылықты пікірге келуге болады. Селекцияның негізгі мақсаты-малдың адамға тиімді қасиеттерін ұрпақтан ұрпаққа жақсарту, осыған орай сұрыптау нәтижесінде таңдап алынған малдың өнімі мол, сапалы болумен қатар, тұқымдық қасиеті де жақсы болу керек. Әдетте, малдың тұқымдық қасиеті деп оның өнімі өзінен артық болмаса кем емес, сапалы ұрпақ беру қабілетін айтады. Малдың бұл қабілеті, сайып келгенде, оның генотипіне, яғни тұқым қуалаушылық – нәсілдік қасиетіне байланысты. Жануарлар селекциясы тәжірибесінде малдың генотипін анықтау, бағалау әдістері оның ең жақын ұяластарының, ата-тегінің, аталас-енелес туыстарының ұрпағының өнімділік қасиеттерін тексеруге, зерттеуге негізделген. Малға генотипіне қарай баға беру оның жақын туыстарының өнімділік көрсеткіштері туралы мәліметтің түсу мерзіміне байланысты екі кезеңнен тұрады. Малдың ата-тегі мен жанама, аталас-енелес туыстарының сапасына қарай болжамды, ықтимал тұқымдық құндылығын анықтау ; Қорытынды кезең – ұрпағының сапасына қарай нақтылы тұқымдық қасиетін анықтау. Жануарларды бағалау және іріктеу реттілігі. Жануарларды бағалау және іріктеу фенотипі мен генотипіне сәйкес жүргізіледі. Фенотиптік бағалау – жануарлардың жеке дамуын, құрылысын, сыртқы, ішкі және өнімділігін бағалау. Генотип асыл тұқымды, бүйірлік туыстары және ұрпақтың сапасы бойынша бағаланады. Әрбір жануар өз өмірінде бірнеше зоотехникалық бағалаулардан өтеді, соның негізінде оның мақсаты мен орны өзгеруі мүмкін. Ірі, құнарсыз және баяу өсетін жануарларға Н.А. Кравченко (1973) оларды бағалау үшін секвенирлеу схемасын ұсынады: 1) асыл тұқымды бойынша (жануардың генотипін бағалау). Ең алдымен асыл тұқымды малдар бағаланады, өйткені оны бұзау, құлын, торай, қозы және т.б. туылғанға дейін де жүргізуге болады, бұл тізімдегі жануарларды туылғаннан кейін бірден бөлуге (өсіруге немесе бордақылауға арналған) мүмкіндік береді. ), бұл топтар үшін суару схемалары мен диеталары әртүрлі болғандықтан; 2) оның жеке дамуының сипаты бойынша (фенотип бойынша бағалау). Бұл бағалау әртүрлі жас кезеңдеріндегі тірі салмағы мен сыртқы ерекшеліктеріне қарай жүргізіледі. Ол бұрынғы асыл тұқымды бағалауды нақтылайды; 3) бүйірлік туыстары бойынша. Асыл тұқымды топта қалған жас жануарларды бүйірлік туыстары тағы да қайта бағалайды, яғни ерте туылған әкелері өздерінің туған ағалары мен апаларының көрсеткіштерін ескере отырып, олардан өнім алады. . Осы қайта бағалау негізінде кейбір жануарлар жоғары сапалы топқа ауыстырылады, ал басқалары азықтандырылады; 4) примипарлық аналықтардың өнімділігі бойынша (фенотип бойынша алдын ала бағалау). Бұл шешуші ұпай. Өнімділігі төмен болса немесе мал көбеюге қабілетсіз болса, оны қырып тастайды. Жануарлардың өнімділігі бірнеше рет бағаланады. Примипарлық патшайымдар үшін бұл ерекше маңызды, өйткені болашақта бірінші босану кезінде, бірінші лактациядан кейін ең жақсы болып шыққан жатырдың өнімділігі жоғары болады; 5) егде жастағы еңбек өнімділігі бойынша (фенотип бойынша бағалауды нақтылау). Алғашқы туылған кездегі ең жақсы жас жатырдың бәрі болашақта оларға артылған үмітті ақтамайды. Сондықтан өнімділікті таңдау одан әрі жалғасады; 6) ұрпақтың сапасы бойынша (генотип бойынша бағалау). Бұл қорытынды ұпай. Өндіруші үшін ол барлық бұрынғы бағалауларды өзгерте алады және өзгертеді. Егер өндіруші деградатор болып шықса, ол жойылады. Өнімділігі жоғары аналықтар, сапасыз ұрпақ берсе, табында қалдырылады, бірақ олардың ұрпақтары төмен бағаланады. жүктеу/скачать 252,79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|