Аясында ӛткізілген ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары

 

Ақындық  мен  кӛптің  ой  тілегімен,  кӛптің  тағдырымен  ҧштасып,  соған  сҥйене 

сӛйлегенде  ғана  ҥлкен  қоғамдық  мән-мақсатқа,  зор  дауысқа  ие  бола  алады,  сонда  ғана 

әсерлі, асқақ естіледі. Егер ақын «Туған жер» деген поэмасында : 

 

 

 

Оқушым, сен де қабылда, 

 

 

 

Сӛйлесем «Мен» деп, сӛкпе де. 

 

 

 

Кеудеме кіріп дамылда,  

 

 

 

Сырымды бҥксем, ӛкпеле. 

 

 

 

 

Ӛзіңсің, менің «Менім» де, 

 

 

 

Ӛзіңсіз тҧлмын, жетіммін. 

 

 

 

Демім бар сенің деміңде 

 

 

 

Бір кесек жҥрек етіңмін (1), - деп жырласа, бҧл – ақынның азаматтық 

адал сыры, ақындық мҧратын кӛрсетеді. Сонымен қатар ақын сол «мен» деген сӛзді кӛбіне 

ӛзіне  қатысты,  ӛзі  қатысқан,  ӛзі  куә  болған  жәйттердің  тӛңірегінде  ғана  қолданады. 

Сондықтан  ол  бір  жағынан  ӛз  биографиясынан  да  сыр  шертеді.  Әрине,  ақындық 

биография  тек  мен  арқылы  ғана  кӛрінеді  деу  сыңаржақтық  болар  еді.  Сайып  келгенде 

«мен»  деген  ақындық  әдіс-тәсіл  ғана.  Жҧртшылық  ҥшін  маңыздысы  да  ақынның  жеке 

басының жәйттері емес, оның азаматтық тҧлғасы, қоғамдық сыр-сипаты. Ал, бҧлар қалай, 

қай  әдіспен  жазылса  да,  оның  әр  ӛлеңінен  сол  ӛлеңнің  эстетикалық,  кӛркемдік 

талғамынан, идеялық мҧратынан танылып отыруға тиіс.  

 

 

 

Ілгері ғана! – деймін мен, 

 

 

 

Жҥрісті ҥзбен. 

 

 

 

Іздемен бақыт кейіннен, 

 

 

 

Сҥрлеуден, ізден. 

 

 

 

 

Бір ауыз ӛлең болса да,  

 

 

 

Алшаңдап тусын. 

 

 

 

Бір аттар кҥшім қалса да, 

 

 

 

Алға аттап тынсын! (1)   – дейді ақын.  

 

 

Ақындық  мҧрат-мақсат  та  осы  ӛлең  жолдарынан  анық  сезіледі.  Алға  қарай 

ҧмтылған  азаматтық  әуен  бір  ӛлең  арқылы  ғана  берілмей,  әр  жыр  жолдарының  ӛн 

бойынан  кӛрініп  отырады.  Ақын  жырларындағы  қайраткерлік  рух,  асқақ  мақсат  анық 

сезіліп  отырады.  Жыр  алыбы  жырларының  осы  қасиетін  кӛрнекті  әдебиет  зерттеушісі, 

белгілі ғалым                З. Қабдолов ӛз сӛздерімен былай сабақтаған: «Жҧбан ӛлеңдерінің 

идеялық дәрежесі, кӛркемдік деңгейі әуелден жоғары, бҧл ақын әуелден-ақ биік мақсатты, 

асыл мҧратты нысана тҧтқан» (2). Ғалым  пікірі ақын ӛлеңдерінің идеялық мҧратын айқын 

дәлелдеп берген.  

 

Ақын  лирикасы  сан  алуан  тақырыпты  қозғайды,  сан  тҥрлі  арнада  жырлайды.  

Кӛрнекті ақын М. Әлімбаев: «Жҧбан Молдағалиев ликасы- мол дҥние, әрі алуан сипатты 

сырлы жырлар» (3) - деп  ақын лирикасының әр алуан қырларын атап кӛрсетеді.   

 

Ал «Жесір тағдыры» атты поэмасында: 

 

 

 

Мен әкесіз – жетім ӛстім, 

 

 

 

Жоқ, дей алман, кетік ӛстім. 

 

 

 

Тҥкірген жоқ бетіме ешкім, 

 

 

 

Нысанаға жетіп ӛстім (1). 

 

Бҧл поэма   жолдарынан азулы  ананың, кеңестік қҧрылыстың арқасында ер жетіп, 

есейген намысшыл балғын жастың бейнесін елестетуге болады. Әйтсе де, «алақай, кӛкем 

келе  жатыр»  деп,  алдынан  шауып  шыққан  баласына  астындағы  атын  тҥсіп  берген  әкені 

кӛргендегі  балған  кӛңілде  әлдеқандай  бір  ӛкініш,  нала  пайда  болған  кейіпкердің  ҥні 

естіледі.  

ҦОС  дәуірінің  қайнаған  отты  жылдарында  ақын  қаламынан  ӛзі  туралы  ӛлең 

жолдары  да  кӛптеп  кездесіп  отырды  және  ол  арқылы  ақындық  кейіпкер  мені  шыңдала 

тҥскені анық. 

 

 

 

Сӛкпе мені, сҧлуы ертеңгінің, 

 

 

 

Қҧрбыңдай кӛр бір сәтке, бер теңдігін. 

 

 

 

Тҧңғыш жырлар дәптері ӛз алдына, 

 

 

 

Шҥберектей алаулап, ӛртенді ҥнім. 

 

 

 

 

От ішінде сыналды жігіттік те, 

 

 

 

Жас ҥмітті жҥрдік біз тҥйіп тҥпке. 

 

 

 

Винтовканы қолтықтап қыз орнына, 

 

 

 

Бойдақ қанмен окопты жібіттік те (1).  

 

 

 

Ақын  поэзиясы  ең  алдымен,  халық  қызметшісі,  ҥлгі-тәрбие  беретін  уытты  ҧстаз 

іспетті.  Поэзия  мені  ӛсіп,  ӛркендеп,  ой  сҧлулығын  да,    бой  сҧлулығын  да  ӛзек  ететіні 

анық.  Ақынның  қуанышы  да,  реніші  де  -  ӛлең.  Ӛмірі  де  сол.  Ақындық  мен  де  осы  ӛлең 

арқылы танылады.  

 

 

 

Демесем данышпанның бер салымын, 

 

 

 

Сондай-ақ ғҧмыр жасын жер шарының. 

 

 

 

Ризамын тағдырыма, табыма да, 

 

 

 

Тҧрмын  мен  аясында  дер  шағымның  (1),  -    деп  ақын  асқақтай 

жырлайды.  

 

Ақын  жырларындағы  Отанды  сҥю  тақырыбы  биік  дәрежеде  жырланса,  ол  оның 

биік мақсатты ақын екендігін дәлелдейді.  Ақындық «мен» арқылы да осы позиция айқын 

кӛрініп  отырды.  Академик  ғалым    С.    Қирабаев  «Туған  республикамыздың  қҧрдасы 

Жҧбан бҥкіл саналы ӛмірін Отаны мен отандастарының бақытты жолына арнады» (4) деп 

жазады.   

 

 

Ақын:          

                              «Ҧлына Отан ана болса риза, 

 

 

 

Мен  оған  ӛле-ӛлгенше  ризамын»  (1)  деген  ӛлең  жолдары  арқылы 

тағы да кейіпкердің мендік феномені айқындалған.  Ақын Отанының, ӛз халқы алдындағы 

парызын ӛлең жолдары арқылы жеткізіп отырған.  Туған ел, туған ана алдында мәңгілік 

қарыздар  екендігін  бір  сәтке  естен  шығармаған.    Ақындық  парыз  ҥні  жыр  жолдарымен 

кестеленген деп кесіп айта аламыз. Оны ақынның жыр жолдары айғақтайды: 

 

 

 

Қарызбын гҥлге де мен, кҥнге де мен. 

 

 

 

Қарызбын кҥндіз бенен тҥнге де мен. 

 

 

 

Қарызбын қара нанға, тҧзға, сҥтке... 

 

 

 

Ӛтеймін қашан, қалай, кімге немен? 

 

 

 

 

Жатады жылдар ӛтіп, жыл ескіріп,  

 

 

 

Жҥрсін тек парызымның ҥні естіліп. 

 

 

 

Парыз да клеткадай, жҥрегімдей –  

 

 

 

Тҧрады тамырға қан ҥлестіріп (1), – деп жырлайды.  

 

Жалпы, Жҧбан ақындығының бҧл – айрықша бір белгісі. Отан алдындағы борышты 

сезіну,  соны  орындауға  ҧмтылу,  ӛзін  миллиондардың  бірі  деп  ҧғыну  –  егер  лирикалық 

кейіпкер  еңбекқор  болса,  әйтпесе  ӛлеңмен,  жырмен  бақытты  ӛмір  тҧрғызушылардың 

бірімін  деп  есептеу  –  егер  лирикалық  кейіпкер  ақын  болса  –  міне,  осы  ҧғым-тҥсініктер 

ақынның кӛп жырының бір ӛзегі саналады.  

 

Ақынның барлық ӛмір жолы – ӛлең-дастандарында. Ақынның кесіп айтқандары да 

–  осы  ӛлеңдерінде.    «Поэзия  –  сҧлулық.  Бірақ  сҧлудың  да    естісі  бар,  есері  бар.  Біз  есті 

сҧлуға,  ер  сҧлуға,  еңсесі  биік  сҧлуға  қызығамыз.  Бҥкіл  жалынын,  бҥкіл  жастық  қуатын, 

ерке назын сақтай отыра поэзия есті сҧлу, жан-жақты сҧлу болуға тиіс» (1), - дейді ақын 

ӛз естелігінде.  

 

 

 

 

Мен қазақпын, биікпін, байтақ елмін,  

 

 

 

Қайта тудым, ӛмірге қайта келдім. 

 

 

 

Мен мың да бір тірілдім мәңгі ӛлмеске 

 

 

 

Айта  бергім  келеді,  айта  бергім  (1),  -  деп  ҧран  тастаған  ақиық 

ақынның жауһар жырлары бҥгінгі ҧрпақтың, кемел болашақ иелерінің, биіктікті аңсаған, 

еркіндікті ту қылған қазақ жҧртының ӛмірлік ҧраны болуы тиіс.  

 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

 

1.

 

Молдағалиев Ж. Шығармалар жинағы. Ҥш томдық. – Алматы. Жазушы, 1979. 

2.

 

Қабдолов З. Биіктік пен тереңдік. // Орал ӛңірі. – 1980. – 4 қазан. 

3.

 

Әлімбаев М. Жҧбанның жыр жиһаны. // Орал ӛңірі. – 1980. – 15 тамыз. 

4.

 

Қирабаев С. Азамат ақын. // Орал ӛңірі. – 1980. – 3 қазан. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ЖҦБАН ЖЫРЛАРЫ – ҦЛТ МӘДЕНИЕТІНІҢ ТІРЕГІ 

 

                                                                                          А.Т.Батырханов 

                                                    Батыс Қазақстан облысы 

                                                     мәдениет басқармасының          

                                                                                                      бастығы 

 

 

Қҧрметті конференцияға қатысушылар, қонақтар! 

 

    Ж.Молдағалиев – қазақ поэзиясындағы, әдебиетіміздегі ірі қҧбылыс. Ол 

-

Оралдың ғана 

ақыны  емес,  қазақтың  Жҧбаны.  Оны  Ҧлы  Отан  соғысы  жылдарындағы  ерліктерімен  де, 

ерен  істері,  поэзиясымен  де  дәлелдеді.  Ӛктем,  озбыр  ҧлт  ӛкілдеріне  теңесу  тҥгіл  тура 

карай  алмай  қазақтын  тӛменшектеген  тҧсында,  мынау  әлемге  бар  дауысымен.  «Мен 

қазақпын!» деп жар салған, ӛзінің қазақ екеніне ашық мақтанған Ж.Молдағалиев болатыи. 

  Ж.Молдағалиев  маған  -  қазақтың  ғана  емес,  адамзаттың  Жҧбаны  тәрізді  кӛрінеді  де 

тҧрады. Маған артық кемі солай! Алайда оны еске алып, тҥрлі ҧрпаққа қажетті ҧлағатты іс 

істеу кҧрметі Батыс Қазақстан, Орал ӛңірінің ҥлесіне тиіп отыр. Бҧл бақыт! Ҥлкен бақыт! 

Ӛлшеусіз  зор  бақыт.

 

Жҧбан  осы  қасиетті  топырақта  туып  ӛскен,  оны  ӛлердей  сҥйген, 

сҥйсіне, шабыттана жазған. Жҧбандай дара, дана перзент ҥшін біз әркез мақтанамыз және 

ӛскелең  ҧрпақтың  да    Жҧбанмен  мақтануына  қажетті  барлық  игілікті  істі  жасап 

жатырмыз.  

   Естеріңізде  болса    Жайық  ӛңірі  Жҧбан  ақынның  2000  жылы    80  жылдық  мерейтойына 

байланысты  бірқатар  шараларды  атқарды.  Ақын  есімі  туған  ауылына  берілді.  Облыстық 

ғылыми-әмбебап  кітапхана  да  Жҧбан  ағаның  атын  алды.  1937-1940  жылдары  Жҧбан 

Молдағалиев  Орал  қаласында  оқып,  мамандық  алған  ғимаратқа  ескерткіш  тақта 

орнатылды.  

   Сондай-ақ  облыс  орталығы  -  Орал  қаласының  қақ  тӛрінде  ақын  ескерткішінің 

орнатылуы - жерлестерінің оған деген сҥйіспеншілігінің кепілі екендігі анық. 

    Батыс  Казақстан  Университетінің  филология  факультетінің  ҥздік  ҥлгерімге  ие  болған 

студенттеріне  ақын  атындағы  стипендия  белгіленді.  Ақынның  ӛмір  жолын  бейнелейтін 

телефильм тҥсіріліп, жерлестерінің естеліктері «Ӛлеңде деғ ӛмірде де Жҧбан бҥгін» деген 

атпен  жинақ болып жарық кӛрді. 

     Ақын  Жҧбан  Молдағалиев  артына  мәңгі  ӛшпес  рухани  мҧра  қалдырды.  Оның 

поэмалары  мен  ӛлендері  екі  том  болып  Оралдағы  «Дастан»  баспасы  арқылы  басылып, 

облыстағы  барлық  кітапханалар  мен  мектептерге  таратылды.  Халықаралық  ғылыми-

практикалық конференция оздырылып,  ақындар айтысы ӛткізілді.  

    Сол  кезде  ақынды  еске  алу  шараларына  қатысқан  белгілі  ақын  Темірхан  Медетбек  

орынды  атап  кӛрсеткендей,  Ақ  Жайықтағы  ақын  тойы    ҥлгі-ӛнеге    боларлық,  айтып 

жҥрерлік сәтті белгілерімен есте қалды.  

   Жҧбан шығармаларын баспадан  шығару   тек сол  жылмен шектеліп қалған жоқ. Ӛткен 

жылы    облыс  әкімінің    қолдауымен    Жайық  ӛңірінің  10  ақын-жазушысының  «Ақжайық 

қаламгерлері» сериясымен жарыққа шыққан әдебиеттердің алды болып Жҧбан ағамыздың 

шығармалары «Мен-қазақпын» деген атпен жарыққа шықты. 

    Жҧбан елінде, яғни Сайқҧдық ауылында ақынға  арнап «Тау тҧғыры» орнатылса, аудан 

орталығы Ақжайықта  ақынның толық бейнесі берілген ескерткіш орнатылды.  Кеше  ғана  

ақынның туған жерінде еске алу шаралары ӛткізіліп,  сол елдің халқы ҥшін Сайқҧдық дҥр 

сілкініп, Ақжайық арқаланған кҥн болды.  

    Облыстық  Халық  шығармашылығы  орталығының  ҧйымдастыруымен    Жҧбан 

Молдағалиевтың  туғанына  90  жыл  толуына  арналған  еске  алу  шаралары  аясында    жас  

жазба  ақындардың  арасында    «Жайықтың  Жҧбаны»  тақырыбында  жыр-мҥшәйрасын 

оздырса,  бҥгін кешке   «Жыр-қыраны» тақырыбында поэтикалық кеш ӛткізбекші.   

   Он  жыл  бойы  Жҧбан  Молдағалиев  атындағы  Батыс  Қазақстан  облыстық  ғылыми-

әмбебап  кітапханасының  ҧйымдастыруымен    Жҧбан  Молдағалиевтың  ҧрпағына 

қалдырған мол мҧрасын оқырмандар арасында кеңінен насихаттау мақсатында жыл сайын 

ақынның туған кҥніне орай  дәстҥрлі «Жұбан оқулары» оздырылады. Осы жылдар ішінде 

Жҧбан жырларын оқуға 500-ге тарта  әр тҥрлі жастағы   оқырмандармен бірге , тілі бӛлек, 

тілегі бір ӛзге ҧлт ӛкілдері де қатысты. 

   Биыл бҧл байқау оныншы рет ӛткізілуде. Байқаудың аясы жылдан-жылға ҥлкейіп келеді. 

Мҧның ӛзі  Жҧбан Молдағалиев жырларының ӛміршеңдігін кӛрсетеді. 

    Ақынның  90  жылдығы    биыл  Ҧлы  Жеңістің  65-жылдығымен  тҧспа-тҧс  келді.    Жҧбан  

ақын  сҧрапыл Ҧлы Отан соғысының ортасында   болып , жеңіспен оралып, 43 жыл ӛмір 

сҥрді,  жеңісті  жырлады.    Оның    сол  жылдары  жазған  шығармалары  қазіргі  ҧрпақты 

патриоттық  рухта  тәрбиелеуде  ҥлкен  мәні  зор.    Облыстық  кітапхана    Ҧлы  Жеңістің  65 

жылдығы мерекесі  тҧсында  қыран ақын, жасын  - жігер, найзағай-намыс,  ғибрат-ғҧмыр 

иесі  Жҧбан  шығармашылығына  арнап  «Жҧбан-жауынгер»  тақырыбында    кеш  ӛткізді. 

Кеште  Ҧлы Отан соғысының ардагері,   ақынның майдандас жерлесі Бисен Жҧмағалиев , 

1945  жылғы    алғашқы  Жеңіс    парадына  қатысушы  Иван  Галич,  жҧбантанушы  Жайсаң 

Ақбай  қатысып,  тстудент-жастар,  Батыс  Қҧраманың  әсери  бӛлімшесінің  сарбаздары  

алдында    Жҧбан  ағамыздың    қан  майданда  от  кешіп  жҥрген  кезде  Отанға  деген 

сҥйіспеншілігінен, Жеңіске деген сенімнен туған ӛлеңдері  жӛнінде әңгімеледі.  Кеш жас 

ҧрпақтың  ақын рухымен сырласуы десе де болады.  

 Облыстық  кітапхана  ақынның  сонау    40-60  жылдары  кітапхана  қорына  белгісіз 

себептермен  тҥспей  қалған  басылымдарын  Қазақстан  Республикасы  Ҧлттық 

кітапханасының қорынан электронды нҧсқасын алдырып, оқырманға қауыштырды.  

    Жҧбан  шығармашылығын,  оның  азаматтығы  мен  қайраткерлігін    насихаттаудың 

ҥздіктерін анықтау мақсатында облыс кітапханашылары арасында  «Ел жадынан ӛшпейді 

Жҧбан ақын» тақырыбында әдістемелік қҧралдардың байқауы ӛткізілді.  

     Сондай-ақ  ӛздеріңіз  кҥә  болған  кітапханада  ақынның  жеке  жәдігерлерін  жинақтаған 

«Жҧбан  бӛлмесі»  ашылып  отыр        Қазір  Жҧбан  шығармашылығы  туралы  облыстық 

кітапхананың 

Интернеттегі 

сайтында 

Жҧбан 

Молдағалиевтың 

ӛмірі 

мен 

шығармашылығы,  оның  рухына  арналған  ақындардың  ӛлеңдері,  естеліктер,  жеке  

фотосуреттерінен  жасақталған  арнайы  бет  ашылды.    «Қазақ  ӛлеңінің    жырдариясы» 

тақырыбында    биобиблиографиялық  кӛрсеткіш  шығарылды    Кӛрсеткіште    1939-1987 

жылдар  аралығында  жазылған  ақынның  шығармалары  мен  ақын  туралы  естеліктердің 

библиографиялық  жазбасы  толық  қамтылған.    Кӛрсеткіш    әдебиет  зерттеушілеріне, 

әдебиетті  сҥйіп  оқитын    оқырман  қауымға,  ғылыми  қызметкерлерге,  жоғары  оқу 

орындарының оқытушылары мен мектеп мҧғалімдеріне  арналады.  

          Биылғы, яғни  2010 жылы  ―Бір ел-бір кітап‖ акциясы аясында қазақ елі болып оқуға 

Жҧбан Молдағалиевтың «Мен-қазақпын» шығармасы таңдалды  Кҥні кеше ғана акция ӛз 

мәресіне  жетіп  бҥкіл    республика  жҧртшылығы    «Мен-қазақпын»  поэмасын  оқыды.  

Акция аясындағы шаралар облыс кітапханаларында да ӛткізілді. Акцияда поэманы оқуға 

кәсіптік  лицей,  мектеп  оқушылары,  әскери  сарбаздар,  жоғары  және  арнаулы 

орындарының  студенттері    қатысты.    Облыстық  кітапхана  мен  Ақжайық  ауданы 

кітапханаларында    ӛлкетанушы  Ж.Ақбайдың  «Жҧбан:Мен-қазақпын,  биікпін,  ерікті 

елмін» кітабының таныстырылымы ӛткізілді.  

     Жҧбандай  рухы  биік  ақын  шығармасын  таңдауда  ҥлкен  кӛрегенділік  кӛрсеткен  

акцияны  ҧйымдастыру  комитетінің  тӛрайымы,  ҚР  Мемлекеттік  сыйлығының  лауреаты, 

белгілі  қоғам  қайраткері,  ақын  Фариза  Оңғарсынова  бастаған  ақын-жазушылар  мен  ҚР 

Ҧлттық Академиялық кітапханасы ҧжымына Ақжайық елінің атынан ризашылығымызды  

білдіремін.  

      Мен    Жҧбан  Молдағалиевтың    мҧрасын  насихаттау,  оны  кейінгі  ҧрпаққа  таныту 

бағытында  істеліп  жатқан  жҧмысты    мәдени  сала  тӛңірегінде  ӛрбіттім.    Ал  ақынның  

кіндік қаны  тамған  Ақжайық  ӛңіріндегі  жасалып  жатқан   қызметтер  туралы    айтуды    ел 

азаматтарының ӛз еншілеріне қалдырдым.     

     Жҧбан  –оқырманы  бар,  әлі  де  небір  ҧрпақ  ӛкілдері  ерекше  ілтипатпен  оқитын  ақын. 

Сӛзімізді жерлесіміз, ақын Сағынғали Сейітовтің  сӛзімен айтсақ: «Жҧбан артына ӛлмес-

ӛшпес  бай  кӛркем  дҥние  қалдырды.  Жҧбан  мҧрасы  –келешекте  де  жҧртшылық  қадесіне 

аса  беретін  аса  қҧнды мҧра.  Ол-жылдар  озған  сайын  бҥкіл  бітім-болымысымен,  мәнімен 

де, нәрімен де жарқырай тҥсетін асыл қазына». 

  Біздер,  ақынның  жерлестері  еліміздің  егемендегі  мен  тәуелсіздігін  нығайтуға  ӛз 

ҥлесімізді  қосып,  облыс  тҧрғандарының  әлеуметтік  жағдайын  жақсартып,  халықты 

жарқын болашаққа жетелеуді ӛзіміздің басты борышымыз деп есептейміз. 

  Ақын рухы алдында тағы да бас ие отырып, Жҧбандай ҧлы бар елдің мәртебесі әрқашан 

да биік болатынына біз сенеміз. 

 

 

ЖҦБАН ЖЫРЛАРЫНДАҒЫ ҦЛТТЫҚ БЕЙНЕНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ 

 

                                                                    Т. Жазықбай 

                                                                         ұстаз, Қазақстан Республикасы  

                                                                                     Журналистер одағының мүшесі,  

                                                                                Ақжайық аудандық  мәслихатының                                 

                                                                                       депутаты 

 

 

   Жҥрегін жырға бӛлеп, кӛргені туған жер, ҥміті - ӛлең, мақсат,мҧраты – Отан деп ӛткен 

Жҧбан ақын 90 жасқа толып отыр.Жоқшылық кӛрген  бала, соғыс кӛрген ер, жыр әлемін 

нҧр әлемге  айналдырған ақын, қҧйтҧрқы қоғам қҧбылыстарына қарсы қайраткер бҥгінде 

арамызда жоқ. 

Елдікті жалау етіп жҥре алатын, 

     Жалауын кӛріп жандар жҧбанатын. 

           Тағдырдың бізге берген жалғызындай, 

    Жоқ бҥгін арамызда Жҧбан ақын, 

-деуім  де  сондықтан.  Біз  ақынды  осылай  жоқтасақ,  оның  ӛлең      ӛлкесіндегі  қайталанбас 

қолтаңбасын мәңгілік ҥлгі тҧтқан соң жоқтаймыз. Мен осы 

дҥниені  жазарда  Жҧбан  туралы  бҧрынғы  естеліктерді,  пікірлерді  қараудан  бас  тарттым. 

Себебі,  Сәбит  Мҧқанов,  Серік  Қирабаев,  Зейнолла  Қабдолов  сияқты  саңылақ 

қаламгерлердің  ізіне  тҥсіп  кетуден  қорықтым.  Ӛз  білімім  мен  дәлелдеулеріме  сҥйендім. 

Жҧбан  ақын  «Мен  қазақпын  »  дастанына  бірден  келген  жоқ.  Туған  жерге  деген 

махаббат,ҧлтына  деген  ҧлы  кӛзқарас  бала  кезінен  бастау  алған.  Шетсіз-шексіз  қазақ 

жерінің  иесіне  мәңгілік  берілуі,  оның  ғажайып  кең  ой  ӛлшеміне  ӛкшелес  болғаны  анық. 

Меніңше,  ҧлтжандылықты  «ҧлтшыл»  деп  бағалау  соңгы  бірер  ғасырдың  жемісі  емес, 

бҥкіл адамзат тудырған абыройсыз ҧғым. Биліктегілердің ауызданған адами әлемі. Сӛйтіп, 

Жҧбан  ҧлтжанды  ҧлылығын  ертерек  байқатқан.  Сӛйтіп,  балдәурен  балалықтың  тәтті 

шақтарында  қайғысы  -  қаспақ,  арманы  бҥтін  киім  болған  бала  Жҧбанның  дана  Жҧбанга 

айналуы оның ӛлеңдерімен дәлелденсе керек.

 

Елі бар бақ жҥлдызы жанып тҧрған,

 

Жері бар жаралғандай жарық нҧрдан

 

                                    Еp халқым кӛтерілші ӛн бойыңа, 

Ғаламды таңырқатсын алып тҧлғаң.

 

                                    Ел болдың, еріктісің, кҥшің ӛктем,

 

 Кҥзің -жаз гҥл-жазира қысың кӛктем

 

                                    «Қазақтың ҧлымын» деп Европада, 

Мен сені кӛкірегіме қысып ӛткем,-        

дейді. Бҧл ӛлең 1945 жылы жазылған. Сталиндік ҧлы ілімдердің лениншіл 

жолы  жарқырап  жатқан  тҧста  «қазақтың  ҧлымын»  деп   кӛкірек  керуі астамшылықтың 

асқаны  деп  айтпасқа  болмайды.  Нағыз  ҧлтын  сҥйғен  адам  осылай  демеген  де  не  деуі 

мҥмкін!  Сӛйтіп,  ақын  астам  сӛйлей  отырып  ақыретте  де  айтқанынан  қайтпайтындығын 

аңғартады. 

    Ҧлтын  сҥю  ҧлылықтын  белгісі.  Бҧл  да  Жҧбан  жырында.  Туған  жердің  тҥп  қазығы  да 

Жҧбан  жырында.  Кіндік  қаны  тамған  жерін  жырға  қосу  қай  -  қай  ақынның  да  ар 

алдындағы  азаматтық  борышы  болар.  Бҧл  борышты  кім  қалай  тҥсінеді?  Қім  қалай 

бағалайды?  Ақынның  жыр  жинағына  ҥңіліп  қарасақ  22  жасында  жазған  «Туған  елге  » 

деген жырында мынадай жолдар бар:  

Сен есіме тҥскенде, 

          Қҧшағын анам ашқандай. 

       Жауыма қарсы ӛшпенде    

жүктеу/скачать 0,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: