«Қазақ Әдебиеттану ғылымы: ДӘСТҮр және сабақтастық» атты
ШЕТ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА СЫНИ ОЙЛАУДЫ ДАМЫТУДА
жүктеу/скачать 2,56 Mb. Pdf көрінісі
|
kazak-adebiettanu
| ШЕТ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА СЫНИ ОЙЛАУДЫ ДАМЫТУДА
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ ПАЙДАЛАНУ Нигметова А.Г., «№ 28 жалпы білім беретін орта мектебі» КММ мұғалімі,-Ақтау қ., Қазақстан Шет тілі сабақтары бұл мәселені шешуге арналған. Шет тілі жалпы білім беретін пән ретінде оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға ықпал ете алады және ықпал етуі керек. Шетел тілін оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту үшін білім беру, тәрбиелеу және дамыту әлеуеті, олар білім берудің практикалық мақсатын жүзеге асыру барысында ғана дами алады. Басқаша айтқанда, егер оқушы шет тілінде коммуникативті және танымдық қызметпен айналысса (тыңдайды, оқиды, оқиды, жазуды қолданады), ол өзінің білім көкжиегін кеңейтеді, сыни ойлау, есте сақтау, эмоциялар мен сезімдерді дамытады; егер қарым-қатынас процесінде шет тілінде адам туралы әлеуметтік- мәдени қасиеттер қалыптасса: дүниетаным, моральдық құндылықтар және сенімдер, мінез белгілері. Біріншіден, шет тілі пән ретінде әлемге кең "терезе" болып табылады, бұл өмірдің, ғылымның, өнердің әртүрлі салаларында білім алудың құралы, Жалпы білім алу үшін не қажет, бұл әр түрлі салаларда жұмыс істеуге көмектесетін құрал.және қоғамдық өмір. Шет тілі сабақтарында студенттер көптеген білім мен идеяларды тереңдетеді және кеңейтеді. Ағылшын тілін ерте жастан оқытудың мынадай міндеттерін атауға болады: - Оқушының бойына тілдерге деген қызығушылығын, оны үйренуге құштарлығын сіңіру; -жеке тұлғаның заман талабына сай өмірге икемделуіне бағыттау және оның басқа елдің тілін, мәдениетін, тарихын және әдет-ғұрпын танып білуіне ықпал ету; - Оқушының сезімтал, шығармашыл, әлеуметтік, танымдық және тілдік қабілеттерінің дамуына жағдай жасай отырып, оның жалпы дамуына едәуір үлес қосу; -бастауыш сынып оқушыларын шетелдік құрдастар әлемімен, әндермен, тақпақтармен, оқулық және ертегі кейіпкерлерімен таныстыра отырып, тілді тез меңгеруге және өздерін еркін сезінуге көмек тигізу. - оқушылардың алған теориялық білімін практикалық жұмыспен ұштастыра білуді меңгерту, оларды ұлттық үрдіске тәрбиелеу, баланың білім деңгейін саралап, шығаомашылық жұмысқа тарту; оқушының жұмысына бақылау жасау, баға беру, әр оқушыға жеке әдіс амал қолдану. Оқыту барысында тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу дағдылары біртіндеп дамиды. Тыңдауға үйрету мүмкіндігінше барлық сабақтарда жүреді, оқушы мұғалімнің, достарының айтқанын тыңдап түсіне алады. Сөйлеу көбіне жұптық, топтық жұмыстар кезінде іске асады. Бағдарлама бойынша 1 сыныпта ауызша кіріспе курсы жүреді, оған ең негізгі деген тақырыптар таңдалып алынды. Мысалы: Жанұя, түр-түс, 1-10 дейінгі сан, жануарлар, ауа- райы, спорт, дене мүшелері ең жиі кезігетін етістіктер, модалды етістік, «болу» «бар болу» етістіктерін қолдану. Ал 2 сыныптың бірінші жарты жылдығында өткен сынып материалдарын қайталау болып табылса, екінші жарты жылдықта әріптерді танып, жазуға үйренеді, сөздік қорын кеңейтеді. Келесі сыныптарда тақырып ауқымы кеңіп, граматикалық материалдар қосылып білім аумағы кеңейе береді. Ағылшын тілін оқытуда оқушылардың қызығушылығын ояту -басты мәселе. Шетел тілін меңгеруде көп қиыншылықтар кездеседі. Бұл қиыншылықтарды жеңу үшін пәнге деген ынтасын әуестігін арттыру керек. 186 Оқушылардың шығармашылық қабілетін арттырып, ынталандыру үшін сабақтарды мынадай жолдармен өткізуге болады: 1. Сабақта кең көлемде көрнекі құралдарды пайдалану; 2. Сабақты түрлендіріп өткізу; 3. Сабақта оқушылар өздері жасаған суреттер, схемаларды пайдалану; 4. Техникалық құралдарды тиімді қолдану; Сабаққа қатысты бейнетаспаларды, фильмдерді көрсету. Ағылшын тілін үйрету барысында музыканың ықпалы зор. Ән тілідік қарым-қатынас құралы ретінде жаңа сөздер мен сөз тіркестері құралып оқушының сөздік қорының көбеюіне ықпал етеді. Ән, өлең тыңдау кезінде таныс лексика оқушы есінде тез жатталады. Шет тілінде ән айтып үйрену барысында оқушы дыбыстарды дұрыс атап үйренеді, сөйлемге дұрыс екпін қояды. Әнмен жұмыс барысында оқушының көңіл күйі көтеріліп, тілге деген қызығушылығы арта түседі.Сабақ барысындағы әндер мұқият жас ерекшелігі ескеріліп таңдап алынуы керек. Сонымен қатар электронды оқулықтардың пайдасы өте зор. Сабақта электронды оқулықтарды пайдалану арқылы оқушының шығармашылық қабілетін арттыруға, ізденісін ұлғайтуға, танымдық көзқарасын қалыптастыруға, өзіндік жұмыстарды тез орындауға машықтануына негіз қаланады. Электрондық оқулықта тәжірибелер мен басты кейіпкерлердің өмірі, анықтамалық сөздік, әр тарау бойынша тестік сұрақтар бар. Бұл мәлімет оқушылардың өзіндік ізденісін тудырады және осы бағытта жұмыс істеуге дағдыландырады. Қазіргі заманғы жаңа ақпараттық технологияны қолдану арқылы оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейінде пәнаралық байланыстарды тереңдетуге мүмкіндік туады. Бұл оқушының ақпаратты, қоғам жағдайында ойлау қабілетін арттыра түседі. Осындай бағыттағы білім оқушыларды Отанға деген сүйіспеншілікке, достық пен ынтымаққа баулиды. Оқушылдарының оқу-танымдық құзыреттіліктерін қалыптастыра отырып, танымдық іс-әрекет белсенділіктерін арттыру үшін, көрнекі құралдар, техникалық құралдарды жиі пайдалану қажет. Мұнда оқушыда кез-келген ақпаратты алғаннан кейін немесе мәтінді алғаннан кейін сол мәліметке қатысты өзіндік көзқарас туындайды. Яғни, адамның ішкі жан дүниесінде сезімдік, эмоционалдық із қалдырады, сол себепті мұғалім берілетін ақпараттарға жағымды қатынас туындатып, білімнің негізін қалайды. Бастауыш сынып барлық білімнің қалануының негізі. Бастауыш сынып оқушыларына нені үйретсең соны санасына сіңіретін нағыз қабылдау жасында болғандықтан, мейлі қандай тіл болмасын өте тез игеріп алуға болады. 3 тұғырлы тілді алға ұстаған қазіргі кезде біздің мектебімізде ағылшын тілі бірінші және үшінші сыныптан бастап өтуді негіз етіп отыр. Балдырғандарымыз тіл жағындағы қадамын нық басса, алдағы болашақта нұрлы жолға қадам тастауына негіз қаланар еді. Бастауыш сынып оқушыларының тілі толық дамып жетілмегендіктен әрине, ағылшын тілі басында қиынырақ сезлігенімен, соңына келе біртіндеп қалыптасып, жаттық әрі әдемі ағылшын тілін сөйлеуіне болады. Бастауыш сынып оқушлары ауыр сабақ жүгін алып жүре алмайтындықтан біз балаларды ағылшын тілінен жалқпауы үшін көбінесе жаңаша үйретіу тәсілдерімен тәрбиелеуіміз қажет. Елдің болашағы келешек ұрпақтың қолында, яғни олар мұратты, мөралды, тәртіпті болумен қатар мықты білім иесі болуы тиіс. Бұнымен қоса дүниенің қай бұрышында болмасын өзін алып шығатын қабілетке ие болулары керек емес пе? Заманауи сабақты жоспарлағанда мұғалім бұл сабаққа әр оқушы белсенді түрде қатысатындай, өзін шығармашылықпен ашатындай етіп құруды ойлайды. Шетел тілін меңгеру – оқылатын материалды есте сақтау, қайта жаңғырту және қолданудың күрделі көп қырлы процесі. Заманауи технологиялар бұл процесті байытуға, оқушылардың шығармашылық қабілетін ашуға, ынтасын арттыруға және нәтижеге жетуге мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда көптеген пәндерді, соның ішінде шет тілін меңгеруде қолданылатын сыни тұрғыдан ойлау технологиясын бөліп көрсетуге болады. Бүгінгі таңда әртүрлі ғылыми 187 зерттеулерде «сыни тұрғыдан ойлау» терминінің анықтамасын табуға болады. Дж.А.Браус және Д.Вуд оны не нәрсеге сену және не істеу керектігін шешуге бағытталған ақылға қонымды рефлексиялық ойлау ретінде анықтайды. Сыншылар өз «Менін» түсінуге және жүзеге асыруға, объективті, логикалық болуға, басқа көзқарастарды түсінуге тырысады. Сыни тұрғыдан ойлау - бұл парасаттылықты іздеу және өз теріс пікірлерінен бас тарту. Д.Галперн өзінің «Сын тұрғысынан ойлау психологиясы» атты еңбегінде сын тұрғысынан ойлауды бағытталған ойлау деп анықтайды, ол тепе-теңдікпен, логикалықпен және мақсаттылықпен ерекшеленеді, ол осындай когнитивті дағдылар мен стратегияларды қолдану арқылы ерекшеленеді қалаған нәтиже. Сыни тұрғыдан ойлаудың анықтамаларында олардан ойлаудың бағалау және рефлексиялық қасиеттерін көрсететін ұқсас мағынаны көруге болады. Бұл ашық ойлау, догмаларды қабылдамай, өмірдің жеке тәжірибесіне жаңа ақпаратты таңу арқылы дамиды. Оның шығармашылық ойлаудан айырмашылығы осында. Сыни тұрғыдан ойлау шығармашылық ойлауды дамытудың бастапқы нүктесі болып табылады, олар синтезде, өзара байланысты дамиды. Қортындылай келе әртүрлі көзқарастармен және әртүрлі ғалымдардың пікірінше, жақсы дамыған сыни ойлау табысты оқудың, оқу материалын меңгерудің және күнделікті өмірде алынған ақпаратты оңтайлы пайдаланудың құрамдас бөлігі болып табылады. ӘДЕБИЕТТЕР 1.Мектептегі шет тілі, 2006 ж. № 2 2.Қазақстан мектептеріндегі шетел тілдері. 2008 ж. № 5 3. Қазақстан мектептерінде ағылшын тілін үйрету журналы. – Алматы: 2019, № 5 жүктеу/скачать 2,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|