Қазақ халқы мәдениеті тарихи

Қолмен ұстап, көзбен 
көруге болмайтын, тек 
санамен, түйсікпен 
қабылданатын мәдениет 
жетістіктерін біз 
рухани 
мәдениет
дейміз.
Рухани 
мәдениет

Ауыз әдебиеті
- халық шығармашылығының 
айрықша саласы, ауызша шығарылып, 
ауызша тараған көркем-әдеби туындылардың 
жиынтық атауы.
Қазақ халқының саяси-әлеуметтік, қоғамдық-
тарихи даму сатыларына тән көркемдік-
эстетикалық талғам-түйсігін, этикалық және 
философиялық талап-тұжырымын танытады. 
Көне дәуірлерден бастау алатын қазақ халық 
поэзиясы синкретті (ажыратылмас) құбылыс. 
Сондықтан оның халық ауыз 
әдебиетімен, музыка мәдениетімен, фольклор
мен тоғысар арнасы мол.
Ауыз 
әдебиеті мен 
поэзиясы

Тіл және жазу.
Түркі жазуында бір – бірімен қосылмай жазылатын 38 әріптерден тұратындығы белгілі.
Түркі дәуірінен қалған атақты «Күлтегін», «Білге қаған» сияқты тасқа жазылған дастандар қазақ тіліне аударылып, біздің 
оқырмандарымыздың қолына тиіп отыр. Қазақ халқы ол дастандарды өздерінің төл дүниесіндей қарсы алды. Оған басты 
себеп, ондағы жазылған әдет – ғұрып, салт – сана, діни – наным, сенім, мақал – мәтел, батырлық жырлардың үлгілері бәрі, 
халқымыздың тірлік – тіршілігінен алынғандай ұқсас. Бұл мұралар қазақ халқының ертеден келе жатқан бастауы.
Қазақ жерінде жазу-сызу сақ дәуірінен 
бастап пайда болған сияқты. Есік қаласының 
түбінен табылған 
"Алтын адамның"
қабірінен жазуы бар күміс тостаған шықты. 
Тостағанның сыртында екі жолға жазылған 
26 таңба бар. Оны А. Аманжолов көне түркі 
тілі сияқты оңнан солға қарай оқыған. 
Жазудың мазмұны мынадай екен: "Аға
, саған 
(бұл) ошақ! Бөтен (жат ел адамы) тізеңді 
бүк! Халықта азық-түлік (мол болғай!)!"
Зерттеушінің пікірінше, бүдан 2500 жыл 
бұрын түркі тілдес сақ тайпалары әліпбиін 
жазуды білген. 

•
VI–XII ғасырлардағы Қазақстан территориясындағы халықтардың
арасында алуан түрлі діндер, нанымдар мен сенімдер орын алып
отырды.
•
Түркілердің көкке немесе аспан әлеміне сиынушыларын күлтегін
жазуындағы мына шумақтан анық байқалады:
- Көкке түркі тәңірісі,
- Тәңірі қуат берген соң,
- Тәңірі жарылқағандықтан.

жүктеу/скачать 4,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: