Қазақ тілі (фонетика, лексика)


Терминологиялық сөздiктер



Pdf көрінісі
бет60/63
Дата02.04.2023
өлшемі0,83 Mb.
#78435
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   63
Терминологиялық сөздiктер. Терминологиялық сөздiктер ғылым мен 
техниканың т.б сан алуан салаларына қатысты терминдердi қамтып, олардың 
бiлдiретiн ұғымдарын түсiндiрiп берудi мақсат етедi. 
Терминологиялық сөздiктер бiр тiлдiк түсiндiрме сөздiк түрiнде де, екi 
тiлдiк аударма сөздiк түрiнде де жасалады. Бiр тiлде жасалған 
теминологиялық сөздiктерде терминнiң бiлдiретiн ұғымына талдау жасалып, 
түсiнiк берiледi.
Шет тiлдер сөздерiнiң сөздiгi. Шет тiлдер сөздерiнiң сөздiгi шығу төркiнi 
басқа тiлдiк сөздер мен терминдерге қысқаша түсiнiк берудi мақсат етедi. 
Шет тiлдер сөздерiнiң сөздiгiнде, бiрiншiден, шет тiлдiк сөздердiң 
мағынасы түсiндiрiледi, екiншiден, ол сөздердiң шығу тегi, қай тiлдiк сөз 
екенi көрсетiледi. 
Шет тiлдер сөздiгiн құрастырушылар «Сөздiк» терминологиялық 
түсiндiрме сөздiк болып табылады, сондықтан ол саяси сөздiк пен 
энциклопедиялық сөздiктiң мiндетiн атқара алмайды деп көрсетедi. 
Лексикографиялық жұмыстар жүргiзу үшiн лексикографияның 
теориясы 
мен практикасын жете бiлу 
қажет. 
Мұнымен бiрге, 
лексикографиялық жұмыс лексикографтардан лексикологияны, оның 
семасиология, фразиология, этимология атты салаларын жете бiлу қажет. 
 
Бақылау сұрақтары: 
1 Лексикография және сөздіктердің түрлері туралы түсінік. 
2 Сөздіктердің түрлеріне тоқталып кетіңіз. 
1- жаттығу. Келтірілген мысалдар құрамындағы «бас» сөзінің 
мағыналарын түсіндірме сөздік арқылы түсіндіріңіздер. 
Олармен үнемі бас қосып ақылдасып отырған. Өзінен бұрын әр тарапқа 
бытырап кеткен елдердің басын біріктіреді. 


79 
Болғанда ақырзаман саулайды жел
Тоқтыға мың қара бас бір қозы тел. 
Шәй шырайлым, Бейдаталай, 
Ой, о дариға – ай!
Хан сөзінің қашанда бәрі дұрыс, 
Әзір сөзімде болмас бұрыс, 
Ақылым алжыған жоқ, 
Ондайды болжаған жоқ 
Орынсыз ауыз ашсаң 
Екі би басарсың шек. 
Едіге жас кезінен-ақ әкесіне ілесіп жүріп, ел басқаруды үйреніп ер жеткен. 
Ғимараты бүкіл халық, байтақ ел болып жұмыла кірісіп, бір жеңінен қол, бір 
жағадан бас шығарып, ұйымдасып, бірігіп тұрғызғандықтан Абат атына Байтақ 
сөзі жалғанаған деп түсіндіреді кәріқұлақ қариялар. Намыздыгер шамасында 
шар дарбазасына кіріп келе жатса, темір қоршаудың ішкі жағында астына қара 
көк ат мінген, найзасын жерге шаншып қойып, ер қаруы бес қаруды асынып 
алған біреу тұр екен. 
- Сен білгір де данышпан екенсің, бұдан былай менің оң жағымда 
отыратын бас биім боласың, - деп, оған ризашылық білдіріпті. Бас биінің 
білдіргеніне хан осылайша тәнті болады екен. 
/ Қазақтың 100 би-шешені/ 
2. Лексикография нені зерттейді? 
3. Фразеологиялық сөздік алғаш рет қай жылы шықты, авторы кім? 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   63




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет