Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис


с ы л ы қ т ы с а л а л а с с ө й л е м дейді



Pdf көрінісі
бет362/406
Дата21.10.2023
өлшемі3,22 Mb.
#120381
түріОқулық
1   ...   358   359   360   361   362   363   364   365   ...   406
Байланысты:
Абуханов-лексика

с ы л ы қ т ы с а л а л а с с ө й л е м дейді. 
Мысалы: 1
) Соған жету жолын көрсетпейді,
бірақ 
көрмейсіңдер деп басқаны 
тысқыра береді.2) Ол басында қатты қарсылық білдірген еді,
дегенмен
 
көптеп-көмектеп көндірдік.3) Әнкеш мені жіберер емес,
сөйтсе де
 мен 
болмай оқуға кеттім. 

 
193-жаттығу. 
Мына берілген жай сөйлемдердің аралығына 
бірақ, дегенмен, сона 
да,сөйтсе де,алайда, әйтсе де 
жалғаулықтарының бірін келтіріп, қарсылықты салалас 
сөйлем құрап жазыңдар. 


1) Биыл жазда жаңбыр көп болды.2) Шабындық шөп шамалы болды. 
3)Абайдың қиналғанын Ділдә сезді.4) Ол түк өкінген жоқ.5) Оқушылар бүгін 
жұмысты өте көп істеді.6) Олар шаршағандық белгі бермеді.7) Біз жолдан 
сонша қажып келген едік.8) Ауыл адамдарына сыр бермеуге тырыстық. 
9)Биыл қар жылдағыға қарағанда ерте кетті.10) Қапелімде жер көктеп кете 
алмады. 
3. Себеп-салдар салалас сөйлем. Құрмаласқа енген жай сөйлемдердің 
арасы
 сондықтан, өйткені, сол себепті
жалғаулықтары арқылы 
байланысып, бірі оқиғаның себебі, екіншісі соның нәтижесі (салдары) 
ретінде қолданатын салаластың түрін ж а л ғ а у л ы қ т ы с е б е п- с 
а л д а р с а л а л а с с ө й л е м дейді. 
Мысалы: 1) Ауылдың бұрынғы жағдайы өзгеріп кетті, 
сондықтан
саған 
оны басқару оңайлыққа түспейді. 2) Қарт оның не ойлап отырғанын сезген 
жоқ, 
сол себепті
 бұл екеуіне көз де салған жоқ.
 

194-жаттығу. 
Мына мәтінді көшріп, көп нүктенің орнына 
сондықтан,сол себепті,
өйткені
жалғаулықтарының керектісін қойып жазыңдар. 
1) Біз мұндай нәрсені тез сеземіз... бұрыңғы болыстың амалы, салмағы 
арқамызға аяздай батқан. 2 ) Ал мынау өз бетімен тәрбиеленген... ол 
қисық болып өскен. 3) Мұхит пен Кенбай айқайласа сөйлеседі... шамалы 
дауысты Көкдолы естітер емес . 4) Біздің 4- отрядтың жаңа сайланған 
кеңесі де істі осы отрядтың жұмыс жоспарын жасаудан бастады... жақсы
жасалған жоспар жұмыстың жемісті болуына зор әсер етеді. 5) Бір 
шахтыда норма тым биік, екішісінде өте төмен болып келе беретін... 
кеншілердің бір жерден екінші жерге ауысуы жиі кездесетін.6) Бұл 
ұжымшардың жүгерісі биыл бітік шықты ... агротехникалық шаралар кезінде 
дұрыс қолданылған болатын. 7) Сіздердің алдарыңызда таудай екі міндет тұр 
... ертеңнен бастап жұмысқа кірісулеріңіз керек. (Ә.Ә.).
4.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   358   359   360   361   362   363   364   365   ...   406




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет