Билік үшін күресте Жәнібек хан мен оның үзеңгілестері – қазақтардың бірігуі мен Қазақ хандығының құрылуына үлес қосты. XVғасырдың орта шенінде ежелден Жетісу өңірін мекендеген түркі тайпалары бір этникалық топқа біріге келе, қазақ халқын құрады. Жәнібек хан мен Керей хан Жетісу өңірі, Шу мен Талас өзендерінің бойын мекендеген қазақтардың басын қосуда көп еңбек сіңірді. Бұл мақсатпен олар өзара қырқысуларды басып, ірі феодалдарды маңайына топтастырды.
Жәнібек ханның Дешті-Қыпшаққа (Көшпелі өзбектер мемлекеті) оралғаннан кейін билігін күшейткені туралы, өмірінің соңғы жылдары мен өлімі туралы деректер жоқ. Оның есімі тарихи деректерде соңғы рет 1473 ж. кездеседі. Бұдан кейінгі жылдары Керей хан туралы ғана айтылған. Жәнібек хан жиі болатын шайқастардың бірінде қаза тапқан деп болжауға болады. Сақталып қалған халық аңыздары мен өлеңдерінде Жәнібек ханды Әз Жәнібек деп атаған.Жәнібек өлгеннен кейін билік басына Керей ханның баласы Бұрындық келеді.
Сөздік:
әулет – династия; поколение; потомство; род; семья
шөпшек – праправнук (пятое поколение)
дерек – источник; факт; весть; данные; сообщение; известие
шайқас – битва; сражение; схватка; борьба; биталия
жапа шегу – страдания; терзаться; страдать; мучиться
қырқысушылық – вражда
кескілескен шайқас – жестокая борьба
ұлыс – племя; народность; день великого праздника; этнос
үзеңгілес – соратник; единомышленник
тайпа – племя; племена; род
79-тапсырма. Мәтінді үш мағыналық бөлікке бөліп, бірінші мағыналық бөлігіне сұхбат (сұхбат-жауап) құрастырыңыздар.
Ү л г і : – Қазақ хандығының негізін кім қалаған?
– Қазақ хандығы мен қазақ хандары әулетінің негізін қалаған – Барақұлы
Жәнібек хан.
80-тапсырма. Мәтіннің бірінші мағыналық бөлігінен бес сөзді теріп жазып, оларды оңаша тәуелдену формасына салып тәуелдеңіздер. Ү л г і: Қоныс (поселение; стоянка). Менің қоныс+ым; сенің қоныс+ың; сіздің қоныс+ыңыз; оның қоныс+ы.
