107-тапсырма. Мәтіннен бес етістікті алып, бұйрық райдың формасында жекеше және көпше жүкте жіктеңіздер.
Ү л г і :
I Мен көмектес+ейін, арала+йын Біз көмектес+ейік, арала+йық
II Сен көмектес, арала Сендер көмектес+іңдер, арала+ңдар
Сіз көмектес+іңіз, арала+ңыз Сіздер көмектес+іңіздер, арала+ңыздар
III Ол көмектес+сін, арала+сын Олар көмектес+сін, арала+сын
108-тапсырма. Етістіктерден қалау рай жасап, оларды жіктеңіздер.
Келіп еді, жазып отыр, сөйлеп тұр.
109-тапсырма. Қазыбек бидің қалмақ ханына айтқан өлең жолдарының мағынасын түсіндіріп, жаттап алыңыздар.
Ерден ердің несі артық, Бір-ақ асым еті артық,
Ептестірген сөзі артық, Жерден жердің несі артық,
Малдан малдың несі артық, Бір-ақ уыс шөбі артық,
Міндетіне алған сөзден
Шегінген жігіттен,
Өлген аюдың өті артық,
- дейді, сонда хан: Өй, өзің жөніңде айтшы, атың кім?- депті. Қазыбек би: Атым – Қазыбек, әкем – Келдібек, халқым – қазақ, руым – Қаракесек, – депті. Сонда хан: Даусың қаз дауысындай қаңқылдап тұр екен, -деген екен.
110-тапсырма. Мәтіннен бірнеше етістікті теріп жазып, оларды бұйрық райдың болымсыз түріне қойып, сөйлемдер құрастырыңыздар.
Ү л г і: Ғылым таппай мақтанба, орын таппай баптанба, құмарланып шаттанба.
3 апта. 9-тәжірибелік сабақ
Грамматика: Сөйлемнің түрлері (хабарлы, сұраулы, лепті, бұйрықты). Қазақ тіліндегі сөздердің орын тәртібі.
111-тапсырма. Әйтеке би туралы мәліметтермен танысып, оның әділдігі, шешендігі, білгірлігін өздеріңізге үлгі-өнеге тұтыңыздар. Мәтінді мазмұндап, мәтінге берілген сөздікті жаттап алыңыздар.
Сөз шебері, майталман шешен –
Әйтеке би (1683-1722)
Бас басыңа би болсаң,
Манар тауға сыймассың,
Достарыңызбен бөлісу: |
