151-тапсырма. Сөйлемдерден буын үндестігіне бағынбай жалғанған қосымшалары бар сөздердің астын сызып, олардың ережелерін түсіндіріңіздер.
Қара жорға Қасқырбайдікі (Ә.Сәрсенбаев). Бүгін Ақшоқыға өздерінің өнерлері мен табыстарын асыға әкелген өнерпаздар да аз емес. Ол жаңағыдай жайларда өте намыскер, басынан сөз асыра алмайды (М.Әуезов). Ел де, жер де халықтікі. Әбілқайырдың бір байқағаны – Жәнібектің қол астындағы ел шетінен сөзуар.
152-тапсырма. Сөйлемдердегі буын үндестігін бір бағанаға, дыбыс үндестігін екінші бағанаға бөліп жазыңыздар.
Корпуста тәрбиешілердің және оны биыл бірінші бітірушілердің атынан Шоқанның сөйлеуі ұйғарылған. Оның шешен, жас екенін Омбының қоғамы байқап та үлгерген. Солардың үйлерінде өткізілетін кештерде Шоқанның қатыспайтыны сирек болатын. Сонда жұртты қызықтыратыны: білімнің көптігі, тарихты, әдебиетті, көркем өнерді жақсы көретіндігі, әзіл-оспаққа жүйріктігі, сөзге алғырлығы, әжуа-қалжыңға ұсталығы, әйелдердің тілін таба білуі, әңгімелердің қызықтығы, тағы тағылар (С.Мұқанов).
153-тапсырма. Сөздер мен сөз тіркестерінен дыбыс үндестігін табыңыздар.
Бұрынғы. Аймангүл. Он бес. Орманбай. Тұзсыз. Көре алмадым. Көз сала жүр. Есенгелді. Амангелді. Досжан. Тас жол. Бос жүрмен.
154-тапсырма. Сөздер мен сөз тіркестерін қазақ тіліне аударып, оларға көптік жалғауларын жалғап, ілгерінді, кейінді ықпалдарды көрсетіңіздер.
Учебник, тарелка, книга, тетрадь, ручка, молоток, напильник, посуда, одежда, обувь, пожилой человек, первая парта, человек, уенные вещи, государство.
155-тапсырма. Жыр жаттайық! Өлеңді мәнерлеп оқып, дыбыстардың сауатты оқылуына назар аударыңыздар. Өлеңді жаттап алыңыздар.
Кең дүние, төсіңді аш, мен келемін, Аспанындай кей сәтте күрсінемін,
Алынбаған ақым бар сенде менің. Жас талындай жауқазын бүршік едім.
Бұйрат құмдар – бұйығып шөлдегенім, Кең дүние, керемет қалпыңменен
Бура бұлттар – бусанып терлегенім. Жүрек болып кеудеме кірші менің.
Байтақ ел, балауса тау, бозаң далам,
Секілді бәрі менен көз алмаған.
Кең дүние, кенде етсең сыбағамнан,
Шырылдаған сәбидей мазаңды алам.
(М.Мақатаев)
Достарыңызбен бөлісу: |
