Қaзaқ тiлiнiң Өзектi мәселелерi qazaq tiliniñ Özekti mäseleleri
ҚАЗІРГІ ДЫБЫСТАНЫМНЫҢ ПРОБЛЕМАЛЫ
жүктеу/скачать 1,03 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Қазіргі дыбыстанымның проблемалы мәселелері
| ҚАЗІРГІ ДЫБЫСТАНЫМНЫҢ ПРОБЛЕМАЛЫ
МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӘНЕ ГЕНЕТИКАЛЫҚ ДЫБЫСТАНЫМ Бекмағамбетов Шанжархан филология ғылымдарының кандидаты, доцент. Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университеті Shanzharhan-bekm@mail.ru 1. Қазіргі дыбыстанымның проблемалы мәселелері Адамзат тілі материалдық және идеялық негіздердің тұтастығынан тұратыны – аксиомалық дәрежедегі ақиқат. Егер тілдің материалдық негізінде тіл дыбыстары тұр десек, онда олар мағынадан, яки идеялық элементтен тыс бола алмайды. Логикалық тұрғыдан да, әуелден-ақ коммуникативтік қатынас амалы ретінде пайда болған тіл-құрал өзінің дыбыстық деңгейінен бастап-ақ мағыналы тілдік бірліктерден тұруы тиіс. Бірақ қазіргі қалыптасқан тіл біліміндегі көзқарастар бойынша, тіл дыбыстарының табиғаты бұлай түсіндірілмейді. Қазіргі қалыптасқан дыбыстанымда, негізінен, тіл дыбыстарының материалдық жағы ғана акустика-артикуляциялық, яки физика-биологиялық тұрғыдан сөз болады да, тіл дыбыстары туралы мәселе сонымен шектеледі. Сондықтан да қазіргі дыбыстанымда тіл дыбыстарына, жалпы алғанда, тілдік құбылысқа қатысты негізгі мәселелерде қате пікірлерге орын беріліп отыр. Басқасын былай қойғанда, тіл дыбысы деген не? Ол қандай жаратылыс? Құрамы неден тұрады, қызметі қандай – мұның ешбірінен қалыптасқан тілғылымының хабары жоқ. Әрине, кесіп айту Бекмағамбетов Шанжархан 163 үрдісі ғылыми стильге жараса қоймайтынын біле тұрсақ та, мәселенің ашығын айту қажет деп санадық. Әріптестер бұған түсіністікпен қарар деп үміттенеміз. Қазіргі дыбыстанымдағы бұл кемшіліктің басты себебіне жекелеген ғалымдарды немесе қазіргі қалыптасқан тіл ғылымын кінәлап отырған жоқпыз, өйткені бұл жағыдай адамзат тілінің ілкі негіздерінің дұрыс танылмауымен, яки генетикалық тіл ғылымының болмауымен тікелей байланысты. Қайсыбір ғылым саласы болса да, өзінің негізгі зерттеу нысанын (обьектісін) дұрыс айқындап алмай тұрып, дұрыс бағытта дами алмайды. Математикада сандардың негізгі бірліктері, ал физика мен химияда заттардың нано-элементтері дұрыс танылмаса, ол ғылым болудан қалады. Олай болса, тіл дыбыстарының табиғатын дұрыс танып алмай тұрып, тілдік құбылыстың заңдылықтарын дұрыс түсіну де мүмкін емес. Осыған орай айта кететін жай – адамзат тілінің пайда болуы туралы қазірге дейінгі белгілі алуан түрлі болжамдардың қайсысы да ақиқаттан гөрі аңызға жақын. Сондықтан бүгінгі тіл білімінің негізгі практикалық мәселелерінде де көптеген теріс көзқарастардың қалыптасуы түсінікті. Дыбыстанымға қатысты алғанда, бұл мынадай мәселелерден айқын көрінеді. жүктеу/скачать 1,03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|