Қазақстан аумағындағы тас ғасырына қатысты археологиялық ескерткіштердің ашылуы
жүктеу/скачать 357,75 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Этникалық және тайпалық құрамы.
- Шаруашылығы
- Ірі қалалары
- 21. Қимақтардың мемлекеттік құрылымындағы ежелгі түркі әлеуметтік-саяси дәстүрлерінің сабақтастығы. Қимақ (Кимек) қағанаты
| Оғыз мемлекетінің құрылуы. Оғыз тайпасының бастапқы мекендеген аумағы Жетісудың батысы болды. Түркештер мұрасы үшін болған қарлұқ пен оғыз тайпаларының арасындағы күрес нәтижесінде Жетісуда билікке қарлұқтар келіп (756 жылы), оғыз тайпалары батысқа Сырдарияға қарай қоныс аударды. Бұл кезде Сырдарияның орта, төменгі ағыстары мен Арал теңізі аралығында араб деректеріндегі Сырдарияның Кангар атауымен аталған кангар тайпалары мекендеген еді.
Этникалық және тайпалық құрамы. Ертедегі оғыз тобының орныға бастауы Батыс Жетісумен байланысты. Оғыздардың тарихи аңыздары да осы пікірді қуаттайды, оларда оғыздардың алғашқы ата-бабаларының бірінін Ыстықкөл маңында болғаны айтылады. Бұл арада жетісулық (ежелгі оғыздық) рулық-тайпалық бөліністер еске алынып отырса керек, олар кейін калыптасқан оғыз тайпалар одағына кірген болатын. Атақты Оғыз ханның Таластан Еділге дейінгі аралықтағы жерлерді жаулап алғаны туралы тарихи аңыздарда, онын әскерлерінде өздерін «октуғра-оғызбыз» деп атайтын бірнеше мың үйдің болғаны айтылады90. Бұл атаудағы «оқ» деген термин назар аудартады, ол «жебе», «ру», «тайпа» деген ұғымдарды білдірген. Айтарлықтай бір жай сол, неғұрлым кейінгі кезде жебе белгісі ұшұктардың — оғыз әскерінің сол қанатына жататын бір фратрияның эмблемасы болды. Шаруашылығы. • Жартылай көшпелі, жартылай отырықшы мал шаруашылығы • Кәсіпшілік пен қолөнер Астанасы: Жанкент Ірі қалалары: Жент, Сығанақ Тіл(дер)і: Оғыз тілі Діні: Тәңіршілдік, кейін оғыз тайпалары исламды қабылдады. Аумағы: 1,000,000км² Халқы: Оғыздар, Қимақтар, Құмандар, Бұлғарлар, Хазарлар, Қыпшақтар, Қарлұқтар 21. Қимақтардың мемлекеттік құрылымындағы ежелгі түркі әлеуметтік-саяси дәстүрлерінің сабақтастығы. Қимақ (Кимек) қағанаты - Шығыс және Орталық Қазақстанда ЫХ ғасырдың ақыры – ХЫ ғасырдың басында болған ертедегі мемлекет.Мемлекеттің орталығы Ертістің орта алабында болған. Қимақтар ВЫЫ ғасырда Алтайдың солтүстігіне, Ертіс жағалауына орналасып, Батыс Түркі қағанатының құрамына кірген. Олардың батыс шекарасы Оңтүстік Оралдың шығыс бөлігі мен Арал жағалауларына дейін жетті. Х ғасырдың ортасында қимақтар шығыстан батысқа қарай ойысты. Олар Оңтүстік Орал тауының оңтүстік және оңтүстік-батыс бөктерінде, Каспий жағалауында көшіп-қонып жүрді. Х ғасырдың ақырында қимақтардың бір тобы Сырдария жағалауына қарай жылжып, Түркістанның мұсылман облыстарымен араласты. Махмұт Қашқаридың имақтар (қимақтар) туралы деректері осы уақытқа саяды. «Диуани лұғат ат-түркте» берілген картада имақтар өздері бір тұтас топ болып тұрған Ертістің жағалауындағы жерлерде ғана көрсетілген. Қимақ қоғамының тайпадан мемлекеттік құрылымға дейінгі әлеуметтік және саяси даму дәрежесіне қарай оның басшыларының атақтары да билік сатысының бойымен төменгі басқыштан (шад-түтік) жоғары басқышқа (қаған) қарай біртіндеп көтерілгенін байқаймыз. Салыстырмалы түрде алғанда көне түріктердің ақсүйектеріне мынадай: шад, ябғу (ұлы шад), кіші қаған, ұлы қаған атақтары тән болған. Қаған өз мемлекетінің аумағы шегінде тайпа, ақсүйектерінің өкілдері арасынан таңдай отырып, билеушілерді (үлес иелерін) тағайындай алатын. Билікті мұрагерлік жолмен беру институты қаған отбасы мен хан әулетінің ішінде ғана емес, тайпа, ақсүйектерінде-де байқалды. Мәселен, қимақ қағанының 11 басқарушысының үлестері осы басқарушылардың балаларына мұрагерлік жолымен беріліп отырды. жүктеу/скачать 357,75 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|