Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Министрлігі Ахмет Байтұрсынов атындағы
ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУДЕ БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫМЕН
жүктеу/скачать 3,59 Mb. Pdf көрінісі
|
|
ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУДЕ БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫМЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН ЛОГОПЕДИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ ЖҮЙЕСІНІҢ РӨЛІ Мусеева Г. Н. - п.ғ.м., оқытушы, академик, Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті; Дахбай Б. - м.ғ.д., профессор, академик, Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті Бұл мақалада инклюзивті білім беру жағдайындағы логопедиялық қызмет көрсету жүйесі, оның мазмұны мен мақсат-міндеттері көрсетілген. Сонымен қатар, кіші мектеп жасындағы балалардың сөйлеу тілінің ерекшеліктері анықталып, оларға берілетін логопедиялық көмек түрлері айқындалған. Негізгі ұғымдар: инклюзивті білім, логопедиялық қызмет жүйесі, сөйлеу тілінің бұзылыстары, логопедиялық түзету жұмысы, мұғалім-логопед. Инклюзивті мектептегі логопедиялық қыз- мет жүйесі бастауыш сынып оқушыларының сөй- леу тілі бұзылыстарын түзету үрдісінде маңызды орынның бірін алады. Логопедиялық қызмет жүйесінің негізгі мақсаты – сөйлеу тілі кемшілік- тері бар балаларды дер кезінде анықтап, оларға тиісті түзету-педагогикалық көмек жүйесін көрсе- ту болып табылады. Осы мақсаттарға орай бірқа- тар міндеттері жүзеге асырылып, түзету-педаго- гикалық жұмыстар жүйелі түрде жүргізіліп отыра- ды. Осындай көмек көрсету түрі Қарағанды қала- сының №27 жалпы білім беретін орта мектебінде 2012-2013 оқу жылының қазан айында құрылған психологиялық-педагогикалық көмек қызметі жүзеге асырады. Оның құрылымына мектеп әкім- шілігі, психологтары, логопедтері, мұғалім- дефектологтар мен сынып жетекшілері кіреді. Логопедиялық қызметтер жүйесінің міндеттері жұмыс бағытымен өте тығыз байланыста бола- ды. Жалпы логопедиялық қызметтің келесідей бағыттары бар: диагностикалық, түзету және ал- дын алу бағыттары. Соңғы жылдары ғылым мен практиканың жаңашыл жетістіктерін ескере отырып, нақты теориялық негізделуі бар, алынған нәтижелерді бағалауды біршама жеңілдететін сандық көрсет- кіштер және саралауға ұсынылған диагностика- лық әдістемелер кешенін құрастырудың бастама- лары жасалып келеді. А. Р. Лурия ұсынған (1973), яғни балаға қойылған диагноз бен түзету әдістемесін нақтылайтын неврологиялық симпто- матиканы анықтаушы нейропсихологиялық әдіс- темелер кешенін қолдану аса маңызды қызығу- шылықты тудырады. Сөйлеу тілі бұзылыстары бар балаларды терең зерттеу үшін И.Ф. Марковская жеке тапсырмаларды орындаудың сандық көрсеткішерін қолданады (1977), ал ол өз кезегінде қойылған диагнозды нақтылайды. Дефектология ғылымында маңызды орын- ды кіші мектеп жасындағы балалардың сөйлеу тілі дамуын бағалауға арналған диагностикалық жүйені құру тәжірибелері алады. Диагностикалық әдістемелерді дәрігерлер қолданады: психоневрологтар, психиатрлар, невропатолог- тар және дефектологтар, сонымен қатар психо- логтар мен логопедтер. Қолданылатын диагнос- тикалық әдістемелердің тиімсіздігі, диагнос-тика- ның әлсіздігі клиникалық, педагогикалық және логопедиялық тексеру мәліметтерімен көрінбей қалады. Көптеген жағдайларда дәрігер патоло- гияның қандай да бір маңызды неврологиялық белгілерін таппай қалатынын және дамудағы ауытқушылық ерекшеліктерін анықтау үшін әдіс- темелерді қолданатынын айта кеткен жөн. Қол- даныстағы тәжірибелердегі тілдік бұзылыстарды дифференциалды түрде диагностикалау қиын- датылған, себебі барлық ұсынылған әдістемелер вербалды болып келеді [1, 43-48 б.]. Диагностикалық және түзету әдістемеле- ріне келесідей талаптар қойылады: материалдар мен оларды орындау шарттары балалар үшін барлық көрсеткіштері бойынша барынша қолже- тімді әрі түсінікті болуы керек; әдістемелерге кез- дейсоқ себептердің әсерін болдырмайтын, бірқа- лыпты тапсырмалар сериясы қосылуы керек. Қойылған талаптарға сәйкес сөйлеу тілін диагностикалау және түзету, артикуляциялық моториканы, мимикалық қимылдарды, тілдің про- содикалық жағын (дауыстың тембрі, күші, интона- циялық мәнерлілік, логикалық екпін) дамыту |