СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ КАЗАХСТАНА

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК- ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
 
308
3.  өнімді  шетке  шығаруға  бағдарланған  өндірістерді  қолдау  сияқты  үш  бағыт  бойынша  жүзеге 
асырылады. 
Бағдарламаның  іске  асырылуының  бірінші  бағыты  аясындағы  мемлекеттік  қолдау  мынадай 
әрекеттерден : 
1)  жобаларды  іске  асыру  үшін  Банк  кредиттері  бойынша  пайыздық  мөлшерлеменің  бір  бөлігін 
субсидиялау; 
2) жобаларды іске асыруға бағытталған банк кредиттері бойынша ішінара кепілдік беру; 
3) өндірістік (индустриалдық) инфрақұрылымды дамыту; 
4) бизнесті жүргізуде сервистік қолдау көрсету; 
5)  кадр дайындау, жастар  тәжірибесі және  әлеуметтік  жұмыс  орындарын  құру  (компонент  2011 
жылдан бастап енгізіледі) сияқты қызметтен тұрады. 
Екінші бағыт аясында –кәсіпкерлік секторын жақсарту – мынадай қолдау көрсетіледі: 
1) Борышкердің Банктерден бұрын алған кредиті (мақұлдау кезінде) және жоба мақұлданғаннан 
кейін  туындайтын  бір  кредит  желісі  аясындағы  жаңа  берешегінің  пайыздық  мөлшерлемесінің  бір 
бөлігін субсидиялау; 
2) Борышкерге өсімпұлын есептеместен бюджет алдындағы (мекеме ұстап қалатын жеке табыс 
салығынан бөлек) салық берешегін өтеу мерзімін кейінге шегеру; 
3)  кәсіпорындарды  қаржы-экономикалық  жағынан  сауықтыру  жоспары  аясында жақсарту,  оның 
ішінде  Қазақстан  қор  биржасында  орналастырылған  облигациялар  бойынша  ішкі  кредиторлар 
алдындағы берешектері бойынша да өзге іс-шаралар. 
Үшінші бағыты өнімдерін сыртқы нарыққа шығаратын кәсіпкерлерді қолдауға бағытталған . 
Мемлекеттік  қолдау Банктерден  бұрын  алынған  кредиттер  бойынша  пайыздық  мөлшерлеменің 
бір бөлігін субсидиялау арқылы көрсетілетін болады. 
Үкіметтің шағын және орта бизнес өкілдері үшін тамаша мүмкіндік. Бағдарламаның жаңа жұмыс 
орындарды  ашып,  экономиканың  шикізаттық  емес  секторында  кәсіпкерлікті  дамытуға  бағытталған. 
«Бизнестің жол картасы 2020» және оның жүзеге асу жолдары сипаты жыл өткен сайын жетілдіріледі. 
Дағдарыстан  кейінгі  даму  кезеңіндегі  мемлекеттік  қолдау  бизнесп  пен  қаржылық  секторға  қатар 
маңызды [2]. 
Қазақстанда  құрылған  кәсіпкерлік  субъектілердің  басым  бөлігі  сауда  саласында  қызмет 
жасайды.  Өйткені,  сауда  немесе  коммерциялық  бизнес  басқа  бизнес  түрлеріне  қарағанда  жақсы 
дамыған.  Бұнның  дәлелі,  Қазақстан  қалаларындағы  әр  түрлі  дүкендер  мен  базарлар  саны.  Ұзақ 
мерзімде кәсіпорындар тек саудамен ғана емес экономиканың әр саласында жұмыс істеуі қажет, сол 
үшін мемлекеттік органдар кәсіпкерлік субъектілерге жан-жақты көмек көрсетуі тиіс.  
Бүгінгі  Қазақстан-қоғам  өмірінің  барлықө  саласында  оң  өзгерістерге  жетіп,  экономикасы,  білімі 
мен мәдениеті тұрақты дамыған, ынтымағы жарасып, берік нығайып келе жатқан еңселі ел.                      
 
Әдебиеттер: 
1.  Қазақстан  Республикасының  Президенті  Нұрсұлтан  Назарбаевтың  Қазақстан  халқына 
жолдауы // Егеменді Қазақстан, 2012 ж., 14 желтоқсан – 3-4б. 
2.  2010-2014  жылдарға  арналған  «Даму»  кәсіпкерлікті  дамыту  қоры»  АҚ-ның  шағын  және  орта 
бизнесті тікелей қаржыландыру  Бағдарламасы. 
 
 
УДК: 338.43:633.1 (574) 
 
ҚР ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДАҒЫ АСТЫҚ НАРЫҒЫНЫҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН ОНЫ 
ДАМЫТУ ЖОЛДАРЫ 
 
Тулегенова А.А. – студент, А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті 
Ахметқали Т.А.  - қаржы  және  банк  ісі  кафедрасының  оқытушысы,  А.Байтұрсынов  атындағы 
Қостанай мемлекеттік университеті  
 
Мақалада,  ҚР  қазіргі  жағдайдағы  астық  нарығының  бәсекелестік  артықшылығын  көрсету 
мен  өзекті  мәселелерін  қозғай  отырып,  дамыту  жолдарын  қарастыруға  арналған.  ҚР  2007-2012 
ж.ж.  ұн  өнімдерін  қолдану  балансы,  астық  дақылдарының  жинақталған  аумағының  көлемі, 
Қазақстан  ұнының  негізгі  бағыттары  зерттелді.  Swot-анализін  жүргізіліп,  ол  Қазақстан  әлемдегі 
ең  ірі  5-7  алдынғы  қатарлы  экспортер  елдердің  бірі  екенін  көрсетті.  Тенденциялардың  анализі 
негізгі  астық  нарығында  әлем  астық  дақылдарының  өзекті  мәселелері  қозғалды.  Swot-анализі 
астық дақылдарының экспортының экономикалық және саяси көзқарасы айқындалды. Бұл анализді 
қорыта келе Қазақстан астық нарығын дамыту жолында бірқатар ұсыныстар бар. 
Түйін сөздер: астық нарығы, диверсификация, экспорт, импорт, стагнация, субсидия. 
 

СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ КАЗАХСТАНА 
 
 
309
Қазіргі  таңда  Қазақстан  әлемдегі  ең  ірі  5-7  алдыңғы  экспортер  елдердің  бірі.  Егер  2000-2003 
жылдары  астық  дақылдарын  әлемнің  21  еліне  экспортталса,  қазіргі  кезде  80  еліне  экспортталады. 
Қазақстанның  негізгі  бәсекелестік  артықшылығы  протеиннің  (ақуыз)  жоғары  көрсеткіші  (12,5  жоғары) 
және жабысқыштың (23-28%) жоғары сапалығы, ұнның сапасын көтеретін зат [1]. 
Бүгінде  Қазақстан  ұнын  экспорттау  –  бұл  өндірістің  құраушысы  болып  табылады,  себебі  бұл 
экспорт түрінің өнімінің бағытталуы соңғы 3 жыл бойы жеткілікті жоғары (1-сурет) [5]. 
 
0
5
10
2011
2012
2013
8,9
7,1
8,7
млн.т
 
Сурет 1. Қазақстанның бидайдың астық дақылдары түрінде экспорттау  
 
 
Статистикалық деректерге сүйенер болсақ бидайдың соңғы 3 жылдағы экспортқа бағытталған 
өнімдері айтарлықтай жаман емес. Бірақ бидай экспортының жағымды статистикасының көлеңкесінде 
осындай  жәйт  туындады.  Лондондағы  аналитиктер  астық  дақылдардың  бастапқы  қорының 
төмендейтінің тұжырымдады[2].  
 
Кесте 1 - Халықаралық астық дақылдарының кеңесінің 29.08.2014 астық дақылдарының 
балансынан 2014-2015 маркетингтік жылына болжау 
 
Ел 
МЖ 
Бастапқ
ы қор, 
млн т 
МЖ 
өнімі, 
млн т 
Импорт, 
млн т 
Жалпы 
ұсыныс 
көлемі, 
млн т 
мақсаты 
млн т 
Фураж, 
млн т 
Экспорт, 
млн т 
МЖ 
соңғы 
қор,  
млн т 
Жалпы 
тұтыну, 
млн т 
Қазақстан   2,2 (2,4) 
17,2 
(17,0) 
0,0 
19,5 (19,3) 
2,6 
4,1 
7,1 (7,0) 
2,7 
9,7 
Ресей 
6,9 (7,7) 
98,1 
(91,6) 
0,8 
105,8 
(100,1) 
19,6 
34,1 
(32,1) 
28,7 
(26,8) 
10,6 
(9,0) 
66,6 
(64,3) 
Украина 
7,1 (7,4) 
59,1 
(57,9) 
0,1 
66,3 (65,4) 
7,4 
16,8 
(16,3) 
29,5 
(29,4) 
7,1 (6,7) 
29,8 
(29,3) 
Жалпы 
әлем 
(дақылдық) 
402,2 
(400,7) 
1975,7 
(1958,7) 
292,4 
(291,3) 
2377,9 
(2359,4) 
657,1 
(656,6) 
852,9 
(842.2) 
292,4 
(291,3) 
425,5 
(418,8) 
1952,4 
(1940,6) 
Диверсификация  төңірегінде  егілетін  аумақтар  елеулі  түрде  өзгеріп  жатыр.  Мысалы,  егістікті 
аумақтар  соңғы  5  жылда  2  млн.га  (2009  жылы  14,8млн.га,  ал  2014  жылы  12,4млн.га)қысқарды. 
Сонымен  қатар  ауыл  шарушылық  облыстық  басқарудың  мәліметтері  бойынша  2014  жылдың  астық 
дақылдардың мәдениеттері бойынша жинақтау аумақтары 15 млн.га (2-суреттен қарау) 
 
14
15
16
17
2011
2012
2013
2014
16,1
15,4
15,7
15
жиналатын  аумақ, 
млн.га
 
Сурет 2. ҚР 2011-2013 жылдардың астық дақылдарының жинақталған аумағының көлемі 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК- ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
 
310
 
Қазақстан  ұнының  негізгі  бағыттары  –  Орталық  Азия  елдері  және  Ауғанстан.  Отандық  ұн 
өнеркәсібінің  ептеген  бөлігі  Ресей,  Монғолия  және  Кавказ  елдеріне  жіберіледі.  Сыртқы  нарыққа 
жеткізілетін экпорттың Тәжікстан, Өзбекстан, Ауғанстан 96-97% үлесін алып жатыр. Ал Өзбекстан мен 
Ауғанстан экспорттың басым бөлігін, яғни 2 млн.тоннаны құрап жатыр.  
Сөз айтпастан түсінікті, бұл елдерде деген біздің ұнға қатысты кез келген өзгеріс жалпы саланы 
ауыр  хәлге  жеткізуі  мүмкін.  Қазақстандағы  астықты  қайта  өндірушілер  және  наубайшылар  бағалауы 
бойынша еліміздің ұн өнімдерін ішкі тұтыну жылына 1,8 млн.тонна шамасында. Қазақстан тәуелсіздік 
алғаннан бастап белсенді түрде өзінің астықты өндірісін дамыта бастады. Яғни, қазір ұн саласы - бұл 
шың  мәнінде  нақты  азық  түлік  өндіріс  тиімді  және үзіліссіз  нақты  дамыту  жағдайындағы  моделі, яғни 
бұл  өнім  нарығы  үлкен  сұранысқа  ие  және  сонымен  қатар  бұл  ішкі  заңнама  осы  секторға  белсенді 
дамуға мүмкіндік береді.  
Тағы  да  бір  таңғаларлық  жәйт  -  Қазақстан  ұн  өнімдерін  тұтыну,  сыртқы  нарыққа  шығарудан 
әлдеқайда төмен. Осындай көрсеткіш жер шарының бірде бір елде болмаған жағдай. Шелпектің екінің 
бірі Тәжікстанда, бестің бірі Өзбекстанда Қазақстанның ұнынан пісіріледі. 
Қазіргі  таңда  Республикада  әрекет  ететін  диірмен  кешені  соңғы  10-12  жылдарында  құрылған 
немесе толығымен жаңартылған. Қазақстанда диірменнің басым бөлігі - түрік өндірушісінен, ал екінші 
орында  Швейцарияның  «Buhler»  компаниясы  өндірушісінен  орын  табылады.  Жылдан  жылға  диірмен 
өнімдері, ұн өндірісі және оның экспорты даму үстінде, соған қарамастан біз ұзақ жылдар бойы (соңғы 
4  жыл)  үрейлене  өсу  қарқыны  төмендеп  келе  жатқаның  көп  жағдайда  салада  стагнация  процессі 
басталып келе жатқаны туралы дабыл қағудамыз.  
Соңғы 3 жыл бұрын мамандардың айтуы бойынша мұндай шешімді айту сеніміздікпен қаралды, 
өйткені  сырқы  нышандары  байқалған  жоқ.  Бүгінде  саладағы  мұндай  жағдай  ешкімке  құпия  емес. 
Сонымен бірге аз қутты диірмен кәсіпорындардың саны қысқаруы байқалады - нарықтан күбінесе ұсақ 
компаниялар  кетуде.  Басқа  елдерде  фермерлер  өз  бизнесінің  төмен  табыстылығына  жиі 
шағымданады және субсидиялау жағынан мемлекеттен қолдау сұрайды. Бұндай жағдай бізде де бар, 
бірақ дамыған елдердегі деңгейге жеткен жоқпыз.  
Мысалы,  Еуропа  фермерлері  жыл  сайын  ауыл  шаруашылық  пайдалы  жерлерге  жыл  сайын 
еуроодақтан  36о  евро  көлемінде  субсидия  немесе  біздің  ұлттық  теңгеге  айналдырғанда  72000  мың 
теңге  алады,  бұл  оларға  тауарлы  материалдық  құндылықтарды(құрал-жабдықтар,  гербицидтер, 
тыңайтқыштар)  сатып  алуға  ғана  емес  ауыл  шаруашылық  машиналар  тауарлық-материалдық 
(трактолар, комбайндар, егістікті агрегаттар және т.б.) алуға мүмкіндік береді.  
Сондықтан  оларда  жоғары  өндірушілік  және  фермалар  мен  өнімді  жазықтар  жоғарға 
көрсеткіштерге ие. Еуроодақ елдерінің ауыл шаруашылығының жиынтық өнімі орта есепппен 48-50%, 
АҚШ-та - 28%, Жапонияда - 71%, Беларусияда - 20% жоғары, Ресейде 10% шамасында. Ал бізде 4%. 
Салыстыратын болсақ Қазақстанда егілетін 1 га жерге 400-600 теңге субсидияланады немесе 3 евро 
шамасында, яғни  Еуроодақ  елдерінен  120  есе  аз  субсидияланады. Әрине  бұл  ақша соншалықты  көп 
емес, бірақ фермерге жинақтау команиясы алдында ГСМ қажеттіліктерін сатып алуға және өзінің ескі 
техникасына құрылғыларға толығымен дерлік ие бола алады [3]. 
Кедендік  одаққа  де-факті  мүшесінің  бірі  болдық,  ал  ДСҰ-на  алдағы  уақытта  кіреміз,  ал 
мемлекеттік  көмектің  төмен  деңгейі  еліміздің  азық  түліктің  қамтамасыз  етуден  айырып  қалуымыз 
мүмкін.  Сондықтан,  кеш  қалмағанда  аграрлық  сектордың  бәсекелестік  қабілеттілігін  көтеру 
шараларын  жүргізу  керек.  Ерекше  атап  өту  керек  мемлекеттің  ауыл  шаруашылық  өндірушілер  ауа 
райының қолайсыздығына байланысты қауіпті жағдайларға ұшырайды, - бұл жалпы әлемдік тәжірибе 
тек бар өндірістік потенциалды сақтауға ғана бағытталмаған. Осындай тәжірибені АҚШ-та және басқа 
дамыған елдерде қолданады.  
Бұл  тізімге  ТМД  елдерінің  Ресей  және  Молдова  елдері.  Мысалы,  Ресейдің  Орынбор 
облысындағы  құрғақщылыққа  байланысты  төтенше  аймақ  ретінде  белгіленді.  Ауыл  шаруашылық 
мәдениетінің  егістіктері,  ауа  райының  қолайсыздығы  бұл  егістік  алқабы  жарамсыз  жер  ретінде 
таңылады,  ал  зиян  шеккен  фермерлерге  компенсация  төленеді,  яғни  егістік  алқабының  1  га  жеріне 
1500 рубль (эквивалент 7500 теңге).  
Халықаралық  талаптарға  сәйкес  тең  шарттарда  қамтамасыз  етумен  сәйкестікке  оның  негізгі 
жағдайларды  келтірумен  аграрлық  саясаттар  әбден  жетілдіру  керек.  Әсіресе  техникалық  саясатты 
жетілдіру  маңызды  шарттардың  бірі.  Осыған  қатысты  үлгі  ел  ретінде  Беларусь  елін  алуға  болады, 
себебі  бұл  ел  ойластырылған  және  ғылыми  негізделген  саясат  және  машина  жүйелері  арқасында 
егістік  алқабы  жоғарғы  өнімділікке  жетті.  Қолайлы  жылдары  астық  өнімділігі  80ц/га,  ал  қолайсыз 
жылдары (осы жылдардағы сияқты құрғақшылық) – 50ц/га.  
Бұрын  орта  егін  шығындылығы  15  ц/га  аспады.  Қостанай  қаласының  беделді  ғылыми-инженер 
Астафьевтың  айтуынша  техникалық  саясаттың  жетілмегендіктен  егістік  агрегаттары  (50%  жоғары) 
шетелден  өте  жоғары  баға  бойынша  сатып  алынады,  оған  қоса  бұл  біздің  құрғақшылық  аймаққа 
мүлдем  сәйкес  келмейді.  Себебі,  ылғалды  сақтау  техникасының  критерияларына  сәйкес  келмейді. 
Осыған  екінші  шарт  ретінде  шаруа  қожалығының  механизациясын  масштабты  және  жедел  түрде 
лизингтік операцияларды кеңейту.  

СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ КАЗАХСТАНА 
 
 
311
Анығына  келетін  болсақ,  Қазақстандағы  нөмір  1  проблема  -  бұл  фермерлерді  жаңа 
инновациялы  техникамен  қамтамасыз  ету  және  еңбектің  өнімділігінің  төмендігі.  Ресейде  тап  осы 
проблеманы  лизинг  және  отандық  техниканың  (тракторларды,  комбайнлар,  жүк  машиналар) 
бағасынан 50% субсидиялайды. Ал Қытайда техниканы субсидиялау проценті 70% құрайды. 
АҚШ-та фермерлер үкіметтердің тұрақты бақылау астында болады, әсіресе жер құнарлылығын 
сақтау  мәселесі  қаралады.  Фермерлер үшін жеңілдетілген  несиелер  алуға жол  ашық,  оларға  әртүрлі 
семинарлар,  консултациялар  ұйымдастырылады.  Үкіметке  жерінің  ұлттық  байлықтан  айырылғаннан, 
мемлекет  тарапынан  көмек  беру  тиімді.  АҚШ-тың  ауыл  шаруашылығын  дамуы  бірнеше  факторларға 
негізделеген:  фермерлердің  егістіктің  тігінен  егілуі  кең  қолданысқа  ие  және  жерді  тілінген  өндеу 
технологиялар, сапалы егіс науқанның материалы және т.б.  
Бірақ көбінесе бұл фермерлердің белсенділігімен байланысты – әр фермер әрбір кооперативтің 
немесе  бірлестіктің  мүшелері,  ал  кейбіреулері  бір  немесе  бірнеше  осындай  бірлестіктерге  мүше 
болып табылады. Сауда, агросервистік, құралмен қамтамасыз ету кооперативтер бар, бұл санда олар 
қажетті  ақпаратқа  қол  жеткізе  алады. Осының  барлығы  өзінің  жемістерін  әкеледі  –  бір мезгілде  орта 
есеппен фермер 1 га жерден 4-4,5 тонна бидаймен немесе 2-2,5 рапспен қамтылады.  
Техникаға байланысты АҚШ-та ірі фермер жаңа комбайындарды, тракторларды, тұқым себушіні 
сатып алудан, лизинг алуды жөн көреді. Көбінесе фермерлер бұл схема жүгінеді: бір жылға техниканы 
алады, кейіннен оны дилерге қайтарады және қосымша ақымен жаңасын алады. Бұл жағынан дилерге 
де  тиімді,  себебі  ол  бұл  техниканы  кіші  фермерлерге  беріледі.  Фермерлер  өнімді  жинағаннан  кейін 
оны  сақтау  ерекше  назарға  ие.  Ауыл  шаруашылық  аумақтарында  үлкен  емес  силостарда  және 
қоймаларды  әр  2-3км  сайын  көруге  болады.  Силостардың  40%  жаңа  конструкциялардан  жасалған 
және оған әлі 10 жыл да болған жоқ. ДСҰ шеңберінде АҚШ-тың үкіметінен түбегейлі субсидиялар мен 
қолдаулар. Субсидиялар АҚШ-тың ауылшаруашылық өнім бағасына 25% құрайды.  
Осы елде 60 жылдардың соңынан бастап тікелей төлемдер механизмі кең қолданады, сонымен 
қатар  ол  өнімнің  көлеміне  және  бағасына  байланысты  емес.  Бұл  механизм  қорлардың  шығындары 
мен  бағаларына  бейтарап  қарайды,  сондықтан  ол  қайта  өндірудің  құрылымы  қолайсыз  талаптар 
әсерін  туғызбайды,  бірақ  шаруашылықтың  міндетті  табыстылық  деңгейін  сақтауға  мүмкіндік  береді. 
Сақталатын өнімдерге: бидай, жүгері, арпа, сорго, мақта, күріш, соя және тағы басқа майлы өнімдер, 
жержаңғақ. Тікелей төлемдер өндірушіге өндірілген өнімнің көлеміне байланысты емес.  
Субсидия  базалық  егістік  алқабына  байланысты  төленеді,  және  де  бұл  жердің  қолданылмауы 
мүмкін немесе басқа мәдениеттермен (күріш, жеміс-жидек пен көкөністерден басқа) егілуі мүмкін бұл 
субсидияның  төленуіне  еш  әсер  етпейді.  Субсидия  жыл  басында  50%,  ал  қалған  бөлігі  1  қазаннан 
кейін төленеді [4]. 
Swot-анализін жүргізіліп, ол Қазақстан әлемдегі ең ірі 5-7 алдынғы қатарлы экспортер елдердің 
бірі  екенін  көрсетті.  Тенденциялардың  анализі  негізгі  астық  нарығында  әлем  астық  дақылдарының 
экспорты  оған  сәйкес  бағалары  да  жылдан  жылға  өсетінін  көрсетті.  Сондықтан  бізге  ішкі  саясаттың 
шикізат бағытын өзгерту қажет (кесте 2). 
SWOT- анализі астық дақылдарының экспортының экономикалық және саяси көзқарасын білдік. 
Бұл анализді қорыта келе осындый ұсыныстарымыз бар: 
 
Кесте 2 - ҚР астық нарығының жағдайы 
 
Әлсіз жақтары 
Күшті жақтары 
Қара теңізге тікелей шығар жолдың болмауы; 
Мемелекеттік субсидиялау; 
Технологиямен қамтамасыз етілуі; 
ҚХДР-на 
жеткізілетін 
импорттың 
көлемінің 
аздығы. 
Астық  дақылдарының  толық  жоғары  сапалы 
көрсеткіштерге ие болуы; 
Жабысқыштың (23-28%) жоғары сапалығы. 
 
Мүмкіндіктері 
Қаупі 
Қытай 
арқылы 
Оңтүстік-шығыс 
елдеріне 
(Оңтүстік Корея, Жапония) шығу; 
Техникалық саясат. 
АҚШ, Украина және ЕО жағынан үлкен; 
Астық дақылдарының стагнациясы. 
 
 
- мемлекет тарапынан ауыл шаруашылық өндірушілерге субисидия жағынан қолдауын жақсарту 
және жоғарыда көрсетілген шетел тәжірибесін қолдану; 
- Қазақстан техникалық саясаттың жетілуіне зәру, осыған қатысты үлгі ел ретінде Беларусь елін 
алуға  болады,  себебі  бұл  ел  ойластырылған  және  ғылыми  негізделген  саясат  пен  машина  жүйелері 
арқасында егістік алқабы жоғарғы өнімділікке қол жеткізді; 
- лизинг операцияларын кеңейту және жетілдіру; 
- үкіметтің  фермерлерді  тұрақты  бақылау  астына  ала  отырып,  оларды  барынша  қолдау  және 
әртүрлі семинарлар мен консультацияларды ұйымдастыру керек. 

жүктеу/скачать 11,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: