Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Министрлігі Ахмет Байтұрсыноватындағы


СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ КАЗАХСТАНА



Pdf көрінісі
бет58/64
Дата10.01.2017
өлшемі11,62 Mb.
#1565
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   64

СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ КАЗАХСТАНА 
 
 
323
Басқалар,  африкалық  негрлердің  жалақыға  деген  анық  минимумы  болмайды,  бірақ  тұтынудың 
ең төменгі максимумымен қанағаттана береді. Олар егер өмір сүрудің қарапайым қажеттілігіне жетсе, 
өте төмен айлыққа жұмыс істей береді, басқалай  оларды жұмысқа тарту мүмкін емес. 
Өмір  сүрудің  тұрақты  деңгейі  қаншалықты  маңызды  болса  да,  жалақының  төменденуіне  және 
еңбек шарттарының нашарлануына кепіл бола алмайды. Егер жұмысшылардың ұйымшылдығы төмен 
болса, онда мынандай себептердің нәтижесінде болады: 
1) санасыз түрде қабылданатын өмір сүру деңгейі жеткілікті анықталмағандықтан; 
2)  өздерінің мақсаттарын бірінші орынға қоюынан, осыған байланысты едәуір тұрақтанған өмір 
сүру деңгейін ұстап тұру жұмысшылар үшін мүмкін емес бола бастайды; 
3)  өмір  сүру  деңгейіне  мәдениеттің  жалпы  қозғалыс  әсері  өте  баяу  жүреді,  ал  өмір  сүру 
деңгейінің өсуі мәдениеттің жоғарлауына қатты әсер береді. 
Өмір  сүрудің  тұрақтылығы  және  оның  жалақы  деңгейіне  әсерлі  болуын  тек  жұмысшылардың 
кәсіби  ұйымдарының  арқасында  қол  жеткізуге  болады.  Жұмысшылар  одағының  құралы 
жұмысшылардың  құқығын  қорғап,  еңбек  шарттарын  реттеп  отырады.  Соның  арқасында  барлық 
жұмысшылар  минималды  қажеттіліктер  және  жалақы  көлемін  нақты  біліп,  жан-жақтағы  жұмыс 
берушілердің  сұраныстарын  дұрыс  таңдауға мүмкіншілік  береді.  Сонымен  қатар,  жұмысшылар  одағы 
қоғамдағы  проблемаларды  шешуге  және  жалпы  мемлекеттік  деңгейде  халықтың  әл-ауқатын  реттеп 
отыруға үлкен үлестерін қосады. 
Жұмысшының  жалақы  мөлшері  оның  өмір  сүру  деңгейіне  сәйкес  келу  керек  екендігі  жаңа 
уақытта  өзекті  ойға  ие.Ол  “living  wage
”  -
  еңбек  үшін  өмірлік  төлем  деп  аталады.  Ағылшын 
жұмысшыларының  көсемі  Том  Мэн  оны  жұмысшының    жай  өлшемі  қанағаттандырарлық 
шарттарда  өмір  сүруге  жеткілікті  төлем  ретінде  анықтады.Іс  жүзiнде  бұл  талаптың  жүзеге 
асырылуы түбегейлi қиыншылықтар шақырды; бұған қарамастан, living wage қағидасы Англиядағы 
мемлекеттiк және муниципалдық шаруашылықтарда  мойындалды. 
Ұлыбританияда  1891  жылдың  3-шi  ақпанында    төменгi  палата  үкiметтің,  жұмыс  беруші 
ретінде,  арзан  бағалық  жалшы  еңбекті  пайдалану  үшін  ұмтылуына  қарсы  шықты;  палата  1893 
жылдың  6  наурызында  сол  палата,  оның  пiкiрi  бойынша,  теңiз  ұста  мекемесiнде  ешкім  өз  еңбегi 
үшін әжептәуiр өмір сүруге жеткіліксіз төлем ақы алмау керек екендігін мәлiмдедi. 
Муниципалды  өзін-өзі  басқару  аясында    еңбекке  қалыпты  ақы  төлеу  үшін  негіз  болатын 
өмірге  деген  сол  көзқарас  ертеректе  қозғалған  болатын.1889  жылы  осы  көзқарасқа  лондондық 
графтық  кеңес    (қалалық)    бас  бұрды,  содан  кейін  оның  соңынан  басқа  қалаларда  ере  жүрді.  Өмір 
сүру  деңгейінің  өсуімен    айқындалатын  еңбекақының  ұлғаюы,       екі  ақпарат көзінен шығуы мүмкін: 
егер  өмір  сүру  деңгейінің  ұлғаюы  еңбек  өнімділігінің  күшеюіне  алып  келетін  болса,  онда 
еңбекақының  ұлғаюы  табыстың  ұлғаюымен  жабылады;  қарсы  жағдайда  еңбекке  ақының  көбеюі  
қоғамның өзге кластарының табыстары есебінен ғана жабылуы мүмкін[5] 
Классикалық мектептің жақтастары табыстың бөлінуін өзгерту мүмкін емес деп есептеді. 
Олар  кедейшілікті  мемлекеттің  экономикаға  араласуының  көмегімен  жеңу  –  ақымақтық  екенін, 
және  оның  ортақ  ұлттық  табыстың  төмендеуіне  әкелу  мүмкіндігін  насихаттап  отырды.  Бірақ,  
XIX  ғасырдың  соңында  Батыс  Европаның  саяси  көшбасшылары  үкіметтің  экономикалық  рөліне 
тарихи  өзгеріс  болатындай  қадамға  барды.Адамдарды  белгілі  және  оқыс  жағдайлардан  қорғау  және 
минималды  өмірлік  дәрежені  кепілдеу  үшін,  үкімет  қозғалыс  бағытын  өзгерте  отырып,  мемлекеттің 
экономикадағы  рөлінде  тарихи  өзгеріс  нүктесі  болған  қадамдар  жасады.  Бисмарк  Германияда, 
Глэдстон  мен  Дизраэл  Ұлыбританияда,  ал  кейін  Франклин  Рузвельт  АҚШ-та  үкімет  бағытын 
өзгертетін  үкіметтің  тұрғындар  алдындағы  әл-ауқат  жауапкершілігі  деген    жаңа  ұғымын  өмірге 
енгізді.   
Мемлекет  әл-ауқатының  негізгі  шарттары:  мемлекеттік  зейнетақы,  келенсіз  жағдайлар 
мен  аурудан  және  жұмыссыздықтан  сақтандыру,  азық-түлік  және  баспанамен  қамтамасыз  ету 
бағдарламасы,  отбасыларға  жәрдемақы  және  халықтың  белгілі  топтарына  материалдық  көмек 
болып табылады. 
Ғалымдар  кедейшіліктен  құтылудың  көптеген  амалдарын  ұсынады.  Кедейшілікке  әр  жағынан 
қараған  сайын  әр-түрлі  көзқарастар  қалыптастырады.  Күшті  мемлекеттік  әрекеттердің  жақтастары 
жағдайлары  нашар  адамдар  төтеп  бере  алмайтын  кедейшілікті  әлеуметтік  және  экономикалық 
шарттардың нәтижесі ретінде қарастырады. Олар қажу, нашар білім, қираған отбасы, дискриминация, 
жұмыс істеу мүмкіншілігінің болмауы және жағымсыз ортаны кедейшіліктің орталық анықтау факторы 
ретінде,  сондай-ақ  кедейшілікпен  күрес  жауапкершілігі  мемлекеттің  мойнында  деп  көрсетеді, 
мемлекет оларды ең төменгі деңгейдегі кіріспен қамтамасыз ету керек немесе кедейшілікті туғызатын 
жағдайды түзету керек деп түсіндіреді.
 
Ал  басқа  көзқарастағы  адамдардың  пікірінше,  кедейшілік  адамдардың  адекватты  емес  іс-
әрекеттерінен,  яғни  жағдайы  нашар  адамның  өз  басымен  жауап  беретін  іс-әрекеті  деп  көрсетеді. 
Кейбір  кедейшілікті  және  әл-ауқатты  талдайтын  мамандар  осы  екі  аса  маңызды  категорияның 
біреуінің  жағдайына  түседі.Дегенмен,  осы  екі  әдіс  саясаткерлерден  қолдау  тапса,  осы  күнгі  көптеген 
келіспеушіліктер шешімін табар еді. 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК- ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
 
324
Халықтың  өмір  сүру  деңгейі  ретінде  материалдық  және  рухани  игіліктің  қолдану  деңгейі  мен 
әлеуметтік тарихи негізделген қолдану нормативтерінің салыстырулары алынады. БҰҰ құжаттарында 
өмір  сүру  деңгей,  халықтың  қажеттіліктерін  қанағаттандыру,  яғни  белгілі  бір  уақыт  аралығында 
көптеген  тауарлар  мен  қызметпен  қамтамасыз  етілген  халықтың  деңгейі  ретінде  түсіндіріледі.  117 
МОТ Конвециясымен сәйкес мемлекетке осындай өмір сүру үшін барлық жағдайлар ұсынылды, соның 
ішінде,  тамақ,  киім-кешек,  тұрғын  үй,  медициналық  көмек  және  әлеуметтік  қамтамасыздандыру, 
сонымен  қатар  өндірушілерге,  жалдамалы  жұмысшылар  мен  олардың  отбасына  білім  беру  де 
қосылады[6].  Белгілі  бір  уақытта  нақты  қолданылған  барлық  игіліктер  мен  қызметтердің  жиынтығы 
ақша жүзінен қарағанда өмірдің құнын көрсетеді. 
Статистикалық тәжірибеде өмір суру дәрежесініңмынадай түрлерін бөліп көрсетеді: 
- молшылық (адамның жан-жақты дамуына көмектесетін игіліктер мен қызметтерді қолдану); 
- қалыпты  деңгей  (адамның  физикалық  және  интеллектуалдық  күшін  қалпына  келтіру  үшін 
жеткілікті игіліктер мен қызметтерді қолдану); 
- кедейшілік  (адамның  жұмыскерлік  жағдайын  қалпына  ұстап  тұру  үшін  керекті  игіліктер  мен 
қызметтерді қолдану); 
- жоқшылық  (адамның  биологиялық  қалпын  сақтап  тұру  үшін  қажетті  игіліктер  мен  қызметтерді 
қолдану)[7]. 
Өмірдің  барлық  деңгейі  туралы  мінездеме  алу  үшін,  барлық  статистикалық  қосындылар 
зерттеледі, яғни, жалпы халық, жекеленген әлеуметтік және кәсіпқой топтар және әр-түрлі табыстағы 
үй-шаруашылығы алынады. 
Әлемдік 
практикада 
халықтың 
өмір 
сүру 
деңгейін 
негізгі 
әлеуметтік-экономикалық 
көрсеткіштербойынша  кешенді  зерттеуде  белгілі  тәжірибе  жинақталған.  Олардың  ішінен  келесілерді 
бөліп көрсетуге болады: 
- күнкөрістің ең төменкөрсеткіштері; 
- халықтың дифференциациялық көрсеткіштері; 
- ақша кірісінің көрсеткіштері (бір айға орташа жан басына шаққанда); 
- зейнетақының орташа деңгейі; 
- халықтың шығыны мен тұтыну көрсеткіштері; 
- халықтың сатып алу мүмкіншілігінің көрсеткіштері; 
- халықтың білім деңгейі; 
- әлеуметтік салаға кететін шығын көрсеткіштері; 
- өмір ұзақтығы мен туылу дәрежесі т.б. 
Өмір  сүру  деңгейі  сипаттамасына  қолданылған  көрсеткіштерді  үшке  бөлуге  болады:  бірінші  – 
синтетикалық құндылық көрсеткіштері (ЖІӨ, тұұыну қоры, халықтың жиынтық табысы, т.с.с.), екінші – 
нақты  материалдық  игіліктердің  тұтыну  көрсеткіштерін  өлшейтін  табиғи  көрсеткіштер  (жеке 
мүліктермен қамтамасыз етілуі, азық-түлік өнімдерін қолдануы, тасымалданған жолаушылардың саны 
т.б.),  үшінші  –  әл-ауқаттың  таралу  құрылымы  мен  пропорциясы  көрсеткіштері  (халықты  табыстары 
бойынша топтарға бөлу, концентрация және табыстар мен тұтынудың дифференцациясы әне т.б.). 
Бәрінен  бұрын,  өмір  сүру  деңгейі  тұтынукөрсеткіштеріменсипатталады,  дегенмен,  ең 
маңыздысытұтынудың  құрылымы  мен  деңгейі  жеке  адамның,  отбасының  және  жалпы  халықтың  қол 
астындағы ресурстар арқылы анықталады. Сондықтын жеке тұтыну көрсеткіштерімен қатар өмір сүру 
деңгейі  көрсеткіштерінің  қатарына  тұтыну  мүмкіндіктерін  сипаттайтын  көрсеткіштердің  қатары  да 
кіреді.   
Номиналды ақшалай табыстар ағымдағы кезеңнің  бағаларымен есептеледі. Олар қалыптасқан 
кіріс  деңгейінде  халыққа  қолжетімді    материалдық  игiлiктер  мен  қызметтердің  көлемін  анықтамайды. 
Оларға келесілер жатады: 
- тұрғындардың барлық санаттарының еңбекақылары; 
- кәсiпкерлiкпен айналысатын тұлғалардың табыстары; 
- ауылшаруашылық өнiмдердi сатудан түскен табыстар; 
- зейнетақылар, жәрдемақы, стипендияжәне т.б. әлеуметтiк трансферттер; 
- сақтандырылған өтеуақылар, несиелер мен қарыздар; 
-салымдар,  бағалы  қағаздар  мен  дивидендтер  бойынша  пайыздар  түрiндегi  жеке  меншiк 
табыстары; 
- тұрғындардың шетелдiк валютаны сатудағы табыстары; 
- сальдо (аудармалар бойынша алынған ақшалар) және басқалар. 
Үй  шаруашылықтарының  орналастырылатын  табыстары  номиналды  шығындарға  қарағанда 
тауарлар  және  қызметтердiң  түпкi  тұтынуды  қаржыландыруға  кеткен  үй  шаруашылық  қолданылатын 
ағымдағы табыстардың сомасы болып табылады. Бұл азаматтардың қажеттiлiктерін қанағаттандыруы 
үшін  олардың  қарамағына  түсетiн  экономикалық  қорлардың  көлемiнiң  көрсеткiшi    (тұрғындарды  
жинақталған  қаржы  және  қаржылық  емес  активтер  қызықтырмайды  және  қаржы  бөлiгi  бойынша 
мiндеттемелерін үлкейтпейдi деген шарт орындалған кездегі тұтынуға кеткен  максималды сомасы).  
Соңғы  жылдар  әлемдік  экономикалық  дағдарыс  салдарынан  дамыған  және  дамушы  елдер 
халқының үлкен бөлігінің өмір деңгейі және сапасы көрсеткіштері айтарлықтай төмендеген. Дағдарыс 

СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ КАЗАХСТАНА 
 
 
325
өмір деңгейі  және  сапасының   индикаторлары  мен көрсеткіштеріне  жаңаша  қарауға  мәжбүрледі. Бұл 
шарттарда  өмір  сапасы  және  деңгейі  қандай  көрсеткіштерге  байланысты  екендігін  білу  маңызды, 
сондықтан 
елдің 
экономикалық 
дамуы 
деңгейінің 
және 
халықтың 
өмір 
сапасының 
құрамдауыштарының өзара байланысын теориялық зерттеу қажет. 
 
Әдебиеттер: 
1.  Назарбаев  Н.Ә.  «Қазақстан-2050»  Стратегиясы  қалыптасқан  мемлекеттің  жаңа  саяси 
бағыты» атты жолдауы. Астана. 2012 ж. 
2.  Смит А. Исследование о природе и причинах богатства народов. М.: Соцэкгиз, 1962. 
3.  D. Rodrik. The new global economy and developing countries> Making openness work. Baltimore, 
Johns Hopkins University Press, 1999. 
4.  Мальтус Т.Р. Опыт закона о населении. М., 1895 
5.  Под общей редакцией В.Н.Бобкова, А.П.Починка. Социальная политика, уровнень и качества 
жизни. Словарь. –М.: Издательство ВЦУЖ, 2001. -288 с. 
6.  Конвенция 117 МОТ. «Конвенция об основных целях и нормах социальной политики». 1962.  
Чернов Т.В. Экономическая статистика: учебное пособие. – Таганрог: издательство ТРТУ, 2009. -140 с 
 
 
УДК. 33. 330.01 
 
СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ 
КАЗАХСТАНА 
 
Хаджаев  Х.С.  -  старший  преподаватель,  Ташкентский  финансовый  институт,  Республика 
Узбекистан 
 
Статья  посвящена  социально-экономическому  развитию  Казахстана  за  последние  годы  и 
основным  направлениям  его  развития.  В  статье  анализируется  макроэкономическая  политика 
Казахстана  с  учетом  внешней  торговли.  Уделено  внимание  на  перспективы  развития  экономики 
Казахстана на основе принятых программ. 
Ключевые слова: макроэкономика, безработица, внешняя торговля, внешний долг. 
 
Социально-экономическое  состояние  каждой  страны  определяет  его  рейтинг  в  мировой  эконо-
мике.  Для  улучшения  своего  состояния  каждая  страна  разрабатывает  свою  макроэкономическую 
политику.  Макроэкономическая  политика  представляет  собой  меры,  направленные  на  улучшения 
состояния  национальной  экономики,  обеспечения  макроэкономической  стабильности  в  стране. 
Макроэкономическая  политика  предусматривает  использование  в  совокупности  фискальную, 
монетарную, социальную и внешнеэкономическую политику. 
Прежде  чем  перейти  к  макроэкономическому  анализу,  сначала  рассмотрим  экономический 
потенциал  Казахстана.  Экономика  Казахстана  —  крупнейшая  экономика  в  Центральной  Азии. 
Основными отраслями экономики Казахстана являются добыча нефти, газа, урана, цветных и чёрных 
металлов,  а  также  угля,  железной  руды,  марганца,  хромитов,  свинца,  цинка,  меди,  титана,  произ-
водство локомотивов, пассажирских и грузовых вагонов, силовых агрегатов, автомобилей, тракторов 
и  другой  сельскохозяйственной  техники,  строительные  материалы,  продукты  питания.  Основным 
источником экономического роста является добыча нефти, металлов и минералов, хотя в последнее 
время  существенно  увеличилась  роль  машиностроения  и  обрабатывающей  промышленности  с 
выпуском товаров с высокой добавленной стоимостью.  
Особенность  макроэкономического  анализа  состоит  в  том,  что  его  важнейшим  принципом 
выступает  изучение  экономических  зависимостей  и  закономерностей  на  уровне  экономики  в  целом, 
т.е.  рассматривать  совокупности.  Макроэкономическая  политика  Казахстана,  как  и  многих  других 
стран предусматривает анализ макроэкономических показателей таких как номинальный ВВП и ВВП 
по ППС, ВВП на душу населения и темпы роста ВВП, ВВП по секторам, а также уровень инфляции и 
безработицы, индекс человеческого потенциала и т.п. 
Макроэкономический анализ показывает то, что в результате проведенной макроэкономической 
политики в Казахстане номинальный ВВП в 2013 году составил 224,9 млрд. долларов США, а ВВП на 
душу  населения по  ППС  23211  долларов  США  и  занимал  49-е  место  в  мире.  В  этом  же  году  темпы 
роста  ВВП  был  равен  6  %,  а  в  2014  году  этот  показатель  составил  4,3%.  В  2014  году  экономика 
Казахстана  развивалась  в  условиях  значительного  изменения  ситуации  на  мировых  рынках  и 
геополитической  нестабильности  в  мире.  За  2014  год  мировые  цены  на  нефть  и  железную  руду 
снизились в 2 раза. Основной вклад в прирост ВВП за 2014 год внесло производство услуг, где рост 
составил  6,0%.  В  разрезе  услуг  наибольший  рост  отмечается  в  торговле  (9%),  связи  (8,5%)  и 
транспорте  и  складировании  (7%).  В  промышленности  рост  составил  0,3%  за  счет  увеличения 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК- ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
 
326
производства  продукции  в  обрабатывающей  промышленности  на  1,0%.  Объем  производства  в 
горнодобывающей промышленности снизился на 0,3%. Удельный вес цветной металлургии в общем 
объёме промышленного производства превышает 12 %. Чёрная металлургия Казахстана производит 
более 12,5 % республиканского объёма промышленной продукции. [1] 
Сельское  хозяйство  является  важным  сектором  экономики  страны.  По  данным  Министерства 
сельского хозяйства РК, объем валовой продукции сельского хозяйства в 2014 году составил 2,5 трлн 
тенге, что превысило уровень предыдущего года на 0,8%, рост в растениеводстве составил 98,4%, в 
животноводстве  -  3,8%.  На  2,9%  вырос  объем  производства  продуктов  питания.  Внедрение  в  2014 
году  инвестиционного  субсидирования  позволило  увеличить  на  14,4%  объем  инвестиций  в  основной 
капитал  сельского  хозяйства,  который  по  итогам  года  составил  166,4  млрд  тенге.  Инвестиции  в 
производство продуктов питания возросли на 16,5% и составили 40,8 млрд тенге. [2] 
Если рассмотрим ВВП по секторам за 2011 год, самая высокая доля принадлежала сферу услуг 
56,95%, промышленность 37,9% и сельское хозяйство 5,2%. 
Важным  явлением,  характеризующим  макроэкономическую  нестабильность  и  имеющим 
циклический характер развития, выступает безработица. Экономические последствия безработицы на 
уровне  общества  в  целом  состоят  в  недопроизводстве  валового  внутреннего  продукта,  отставании 
фактического  ВВП  от  потенциального  ВВП.  Наличие  циклической  безработицы,  когда  фактический 
уровень  безработицы  превышает  ее  естественный  уровень  означает,  что  ресурсы  используются  не 
полностью.  Величина  естественного  уровня  безработицы  в  настоящее  время  6%  -  7%.  [3  с  87] 
Уровень безработицы в Казахстане в 2013 году составила 5,3%, учитывая это, мы можем утверждать, 
что она была на уровне естественного.  
В  этом  году  численность  экономически  активного  населения  в  республике  составляло  9,02 
миллион  человек,  количество  занятого  в  сельском  хозяйстве  населения  составляет  25%  от  всех 
работающих,  а  индекс  развития  человеческого  потенциала  0,757.  Это  конечно  высокий  результат.  
Для  достижения  такому  результату  позволило  успешно  проводимая  социальная  политика,  которая 
предусматривает  меры,  направленные  на  улучшения  уровни  жизни  населения  и  состояния 
социальной инфраструктуры. На уровень жизни населения оказывает влияет величина прожиточного 
минимума.  Согласно  официальной  статистике,  величина  прожиточного  минимума  в  Казахстане  в 
феврале  2015  года  составила  19  тысяч  51  тенге.  По  данным  комитета  по  статистике  министерства 
национальной  экономики,  величина  прожиточного  минимума  в  среднем  на  душу  населения, 
рассчитанная  исходя  из  минимальных  норм  потребления  основных  продуктов  питания,  в  феврале 
2015 года по сравнению с предыдущим месяцем не изменилась, а с февралем 2014 года увеличилась 
на  7,8%.  В  ее  структуре  доля  расходов  на  приобретение  мяса  и  рыбы  занимала  22,1%,  молочных, 
масложировых изделий и яиц – 17%, фруктов и овощей – 10,8%, хлебопродуктов и крупяных изделий 
–  8%,  сахара,  чая  и  специй  –  2,1%.  Для  получения  реальной  картины  необходимо  сравнение 
изменение  прожиточного  минимума  с  изменением  потребительских  цен  рассматриваемый  период. 
Если  темпы  роста  инфляции  превышает  темпы  роста  величины  прожиточного  минимума,  то 
благосостояния  населения  фактически  не  улучшиться. Темпы  инфляция  в  2014  году  составляла  7,4 
%  а  по  данным  официальной  статистики,  инфляция  в  феврале  2015  года  по  отношению  к  декабрю 
2014  года  составила  1%.  Если  сравним  эти  показатели  в  Казахстане,  то  увидим,  что  темпы  роста 
величины  прожиточного  минимума  превышает  темпы  инфляции  на  0,4  п.п.  В  Казахстане,  как  и  в 
многих  других  странах  СНГ,  в  ассортимент  прожиточного  минимума  входит  в  среднем  50  позиций, 
когда  в  потребительскую  корзину  Франции  входит  250  позиций,  куда  входят  расходы  на  походы  в 
рестораны  и  салоны  красоты.  Во  Франции  прожиточный  минимум  составляет  1235  долларов,  а  в 
Германии 1167 долларов и в потребительской корзине 475 различных товаров и услуг. В Англии 350 
позиций  и  почти  2000  долларов  прожиточного  минимума,  который  позволяет  британцам  сделать 
некоторые  виды  ремонта  дома,  а  также  содержать  садовника  и  автомеханика.  Безусловно, 
прожиточный  минимум  в  Казахстане  не  позволяет  достижения  всех  вышеперечисленных,  а 
достаточно только для минимума еды и минимума одежды. [4] 
В условиях рыночных отношений очень важное место принадлежит частному сектору, который 
позволить  лучшему  использованию  ограниченных  ресурсов,  чем  государственный  сектор.  С  учетом 
этого  в  стране  реализуется  программа  приватизации.  Суммарный  объем  средств,  вырученных  в 
результате  реализации  программы  приватизации,  составил  40  млрд  тенге.    По  словам  министра 
финансов РК в рамках программы реализовано 152 объекта, из них по коммунальной собственности - 
64, по социально-предпринимательским корпорациям (СПК) – 47 и 36 объектов холдингов. При этом в 
республиканский  бюджет  поступило  всего  только  336  млн  тенге,  в  областные  бюджеты  -  707  млн 
тенге.  Холдинги  выручили  от  продажи  объектов  25  млрд  тенге,  а  СПК  -  порядка  3  млрд  тенге.  [5] 
Развитие частного сектора во многом зависит от условий, созданных для предпринимательства. 
Учитывая  это  обстоятельство  в  Казахстане  был принять  Закон  РК по  вопросам  кардинального 
улучшения условий для предпринимательской деятельности в РК, который вступил в силу с 1 января 
2015  года.  Закон  предусматривает  существенного  упрощения  таможенных  процедур,  сокращения 
сроков регистрации предприятий до 1 часа и отмена требования о наличии минимального уставного 
капитала, 
отмены 
обязательного 
требования 
наличия 
печати 
для 
субъектов 
частного 

СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ КАЗАХСТАНА 
 
 
327
предпринимательства,    сокращения  сроков  и  количества  процедур  при  получении  разрешений  на 
строительство,  отмены  обязательного  нотариального  заверения  копий  документов  там,  где  это 
возможно, исключения процедуры согласования и прохождения экологической экспертизы проектной 
документации  объектов  с  пониженными  требованиями  экологических  и  санитарно-эпидемиологи-
ческих  норм  (IV  категории),    сокращения  сроков  государственной  регистрации  объектов  недвижи-
мости,  относящихся  к первой  категории  сложности,  в  том  числе для  вновь  построенных помещений, 
отмены сбора за регистрацию для субъектов малого и среднего предпринимательства. [6] 
Продолжается  совершенствование  инструментов  и  механизмов  Программы  «Дорожная  карта 
бизнеса  2020».  Программа  станет  базой  для  Единой  программы  развития  и  поддержки 
предпринимательства,  предусматривающей  прямые  меры  стимулирования  предпринимательской 
деятельности.  
В  экономическом  развитии  страны  важна  ее  внешнеэкономические  связи,  поэтому  в 
макроэкономическом  анализе  отводится  определенная  места  внешнеэкономическому  потенциалу 
страны. Учитывая глобальную мировую кризис президент республики Нурсултан Назарбаев. заявил о 
том,  что  хотя  Казахстан  ощущает  влияние  глобального  кризиса,  но в  казахстанской  экономике 
кризиса  нет.  Он  в ходе  расширенного  заседания  правительства  11  февраля  2015  года  отметил 
следующее:  «Что  глобальный  кризис  имеет  внешний  фактор.  Первый  отрицательный  фактор —  это 
снижение  цен  в мире  на нефть  более  чем  в два  раза.  Снижаются  мировые  цены  на наши  основные 
экспортные  товары:  металлы,  удобрения  и другое.  Второй  важнейший  фактор —  это  экономический 
кризис, обесценивание российского рубля, рецессия в России». [7] 
Как  ощутил  влияние  глобального  кризиса  Казахстан?  Для  ответа  на  этот  вопрос  обратим 
внимание  на  основные  показатели  внешней  торговли  и  государственного  долга  за  годы  мирового 
кризиса.  В  2008  году,  когда  начался  в  мировой  экономике  кризис  основной  макроэкономический 
показатель  ВВП  171  страны  мира  увеличился  на  5,8  триллион  долларов,  а  ВВП  11  стран  мира  в 
совокупности сократился на 267 миллиард долларов. Если одна шестая глобального экономического 
роста пришлась долю Китая, то половина сокращения пришлась на долю Великобритании, а 40% на 
долю  Южной  Кореи.  В  этом  году  ВВП  Казахстана  увеличился  по  сравнению  2007  годом  на  32,1 
миллиард долларов и составил 135,2 миллиард долларов.   
2009  год  охарактеризовался  как  год  распространение  кредитного  кризиса.  В  этом  этапе  с 
учетом  рыночных  обменных  курсов  ВВП  127  стран  мира  сократился  в  совокупности  на  4,1  триллион 
долларов, а ВВП 56 стран мира увеличился на 767,1 миллиард долларов. В этом этапе сокращение 
произошло в первую очередь в Великобритании, России и Германии на долю которых соответственно 
пришелся 12 %, 11% и 8% от общего сокращения, а доля роста пришлась Китаю 61%, Японии - 20% и 
Индонезии  –  4%.  В  отличие  от  года  начало  кризиса  в  Казахстане  наблюдался  спад  размера 
номинального ВВП до 115,3 миллиард долларов, сокращение составило 19,9 миллиард долларов. 
2010  год  был  годом  восстановления,  так  как  с  учетом  рыночных  обменных  курсов  ВВП  148 
стран  вырос  на  5,3  триллион  долларов,  а  по  паритету  покупательной  способности  валют,  ВВП  169 
стран  мира  увеличился  на  4,2  триллион  долларов.  Если  пять  крупнейших  «спонсоров»  глобального 
расширения продукции по первому показателю были Китай - 17%, США - 10%, Бразилия - 9%, Япония 
-  8%  и  Индия  -  5%,  а  пятью  крупнейшими  «локомотивами»  глобального  развития  по  второму 
показателю были те же страны со следующими данными: Китай - доля 25%, США - 13%, Индия - 10%, 
Япония - 5% и Бразилия - 4%. Так и в Казахстане не только было восстановлена уровень 2008 года, а 
на 12,8 миллиардов долларов была выше размер номинального ВВП. 
Но вместе с тем в этом этапе ВВП 35 стран мира сократился на 338,5 миллиард долларов и в 
основном сокращении произошли в Франции - 22%, Италии - 18%, Испании - 17%, Венесуэле - 10% и 
Германии - 7%. По второму показателю ВВП 14 стран мира сократился на 17,8 миллиард долларов за 
счет таких стран как Греция - 67%, Венесуэла - 19%, Румыния - 5%, Гаити - 3% и Хорватия - 2%.[8] 
 Начиная,  2011  года  в  мировой  экономике  более  быстрыми  темпами  началась  развития  не 
только стран БРИК* или БРИКС**, но также и Казахстана. Если обратим внимание на данные таблицы 
1,  то  увидим  то  что  в  период  2011-2013  годы  размер  номинального  ВВП  Казахстана  увеличился  до 
224,9 миллиардов долларов. 
 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   64




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет