129
Әдебиеттер:
1.
Серопян Г.Б., Хачатрян В.А. Диагностика и лечение скрытого мастита у
коров. //Ветеринария. 2005. №10. с. 36.
2.
Карташова О.Л., Киргизова С.Б., Исайкина Е.Ю. Диагностика скрытых
форм мастита у коров. - // Ветеринария. - №10. - 2004. - С. 32-34.
3.
Соколова Т.П., Ельцова Н.С., Степанова О.В. и др. К диагностике
субклинических маститов у коров по биохимическому составу молозива. //ИЛ
№337. Ростовский ЦНТИ. – Ростов, 1990. с.2.
4.
Никитин В.Я. К вопросу диагностики субклинических маститов у коров
//Тр.Ставропольского с.-х.института.-1997.-С.262-365.
КРАХМАЛ МЕН СИНТЕТИКАЛЫҚ ПОЛИМЕРЛЕРДІ ІРІКТЕУ
АРҚЫЛЫ ҚҦРАМЫ ӘР ТҤРЛІ КОМПОЗИЦИЯЛЫҚ
БИОПОЛИМЕРЛЕРДІ АЛУ
Тоймбаева Д.Б., Омарова Г.М., Оспанкулова Г.Х. (б.ғ.к.)
Қазақ ауыл шаруашылығы ӛнімдерін қайта ӛңдеу ғылыми зерттеу институты,
Астана қ.
bio.dana@mail.ru
Полимерлі қаптау материалдарын ӛндіру және пайдалану жоғары
қарқында ӛсуіне байланысты, қоршаған ортаны қорғау саласында маңызды
мәселелер туындауда, оның ішінде ең әуелі полимер қалдығын кәдеге жарату
және жою болып табылады. Бүкіл әлемде қаптау материалдарымен жұмыс
жасайтын ғалымдар қоршаған ортаны шексіз ластайтын, полимер қалдықтар
кӛлемін қысқартудың жаңа әдістерін үнемі іздестіру үстінде. Бұл мәселенің
тиімді шешімі, экологиялық қауіпсіздік пен экономикалық тиімділік жағынан
биоыдырағыш полимерлерді құру болып табылады [1: 30, 2: 23 ].
Биоыдырағыш полимерлердің негізгі түрлерінің бірі крахмал, целлюлоза
және т.б. сияқты табиғи полимерлер мен синтетикалық полимерлердің
қоспасының негізінде алынған материал болып табылады [3: 29-32].
Полиолефиндер мен крахмал, сондай-ақ әр түрлі технологиялық
қоспалардың негізінде биоыдырағыш биополимер материалдарын алу бойынша
зерттеу жұмыстары жүргізілуде.
Қоспада синтетикалық полимермен (жоғары қысымды полиэтилен -
ЖҚПЭ) бірге 10-50% дейін полисахаритті (крахмал) құрайтын композициялық
құрам зерттелінді. Крахмалмен гидрофобты полимердің үйлесімділігін
жақсарту үшін және композицияның қайта ӛңдеу температурасын тӛмендету
үшін кейбір композицияларда агент ретінде 10% сополимер этилені мен
винилацетаттың 12 массалық үлесі (СЭВА) қолданылды. Барлық
композицияларда пластификатор мен жұмсартқыш ретінде 1% стеарат магния,
130
10% глицерин, 1% пальма майы және 3% диацетин қолданылды.
Қомпозицияларға қосылатын қоспалар, яғни глицерин мен диацетин крахмал
үшін ең қолайлы пластификаторлар болып табылады. Пальма майы мен магния
стеараты жұмсартқыштар болып табылады. Жұмсартқыш компонент ретінде
және композицияның ӛңделу қабілетін жақсарту үшін олардың құрамына
пластификатор функциясына ие магния стеараты қосылды [4: 26].
Композиция келесідей дайындалды: араластырғышка гранула түрінде
полиэтилен (ПЭ) салынды, одан кейін пластификаторлармен бірге крахмалдың
қажетті мӛлшері енгізілді. Масса 10 мин бойы араластырылып, қоспа әр түрлі
температурада SJ-M сериялы үлдірлі экструдерден ӛткізілді.
Зерттеу нәтижесінде ЖҚПЭ+крахмал және ЖҚПЭ+крахмал+СЭВА әр
түрлі концентрациясында композицияның 30 варианты алынды. 130-140-140-
130-120
о
С температурада алынған композицияда синтетикалық полимер
крахмалмен толық араласпады, арасында түйірлер түзілді. Тӛменгі
температурада композициялардың араласуы әлсіз ӛтті, бұл тұтқырлығының
артуымен байланысты. Крахмалдың концентрациясын арттыру композицияның
тұтқырлық кӛрсеткішін (1-кесте) арттырды және сәйкесінше ӛнімнің сапасын
тӛмендетуге әкелді.
1-кесте – Қрахмал мӛлшерінің полимерлі композиция балқымасының
аққыштығы мен тиімді тұтқырлық кӛрсеткіштеріне әсері.
Композицияд
ағы крахмал
мӛлшері,%
ПТР,
г/10мин,
190
о
С
Тұтқырлық
кӛрсеткішінің
мәні, Па
ПТР,
г/10мин,
190
о
С
Тұтқырлық
кӛрсеткішінің мәні,
Па
ЖҚПЭ+крахмал
ЖҚПЭ+крахмал+СЭВА
0
2
360
2
420
10
1,5
823
1,92
512
20
1
1122
1,8
734
30
0,7
1556
1,65
1125
40
0,5
1984
1,4
1523
50
0,4
2289
1,2
1868
Температураны ұлғайту ағу қарқындылығының ӛсуіне әкеледі. Сондықтан
температура тәртібі 170-190-190-180-160
о
С- қа кӛтерілді, алайда жоғары
температурада крахмал полисахаридтерінің деполимеризациясымен қатар
крахмал дәндері бүлінді. Сол себепті, алдағы зерттеу жұмыстарында
синтетикалық полимер – крахмал қосындысын 150-170-170-160-140
о
С
температура аралығында алған жӛн. 10-50% дейін крахмал мӛлшерін құрайтын
композиция балқымасының ағу кӛрсеткішінің (ПТР) 10% CЭВА тәуелділігі 1-
суретте келтірілген.
Осы мәліметтерге сүйене отырып, 10% СЭВА мӛлшерінде композицияның
ПТР кӛрсеткіші таза ЖҚПЭ-нің ПТР-мен теңестіріледі, яғни СЭВА қосқаннан
кейін балқыманың ағу кӛрсеткіші артты. Үлдір композициясының сапасы
жақсарды.
131
Сондай-ақ крахмал мӛлшерін арттырған сайын иірмектің алға жылжу
қозғалысы тӛмендеп, ағыстың жүруін қиындаттты.
Композицияның реологиялық қасиетін зерттеу барысында крахмал
мӛлшері 30% артық болғанда иірмектің алға жылжу жылдамдығында қауіпті
кернеу туындайды, бұл тұрақсыз ағу тәртібіне әкеледі.
А
Б
А – СЭВА қосылмаған, Б – СЭВА қосылған
1-сурет – г/10мин ЖҚПЭ балқымасының ағу кӛрсеткіші
Тұрақсыз ағу тәртібі экструдат бетінің сыртқы акауларына әкеледі. Сол
себепті 20% және 30% крахмалды құрайтын құрамында СЭВА бар
композициялар таңдалды, сондай-ақ 150-170-170-160-140
о
С температура
аралығындағы экструзия алынды.
Әдебиеттер:
1 Минь Т.Т. Биоразрушаемые композиции на основе полиэтилена
высокого давления и промышленных отходов полиамида-6, полученного
анионной полимеризацией ε-капролактама: автореф. дис...канд. техн. наук:
05.17.06. - Казань, 2013.- 30 с.
132
2
Во
Тхи
Хоай
Тху.
Модифицированные
биоразлагаемые
композиционные материалы на основе полиэтилена: Автореф. дис. ...канд. техн.
наук: 05.17.06. – М, 2009.- 23 с.
3
Сычугова О.В., Колесникова Н.Н., Лихачев А.Н., Попов А.А..
Пластические массы. - 2004. - № 9.- С.29-32.
4
Пат. 201290246 Евразийское патентное ведомство. Биоразлагаемый
полимер на основе крахмала, способ получения и изделия из него / Ван Хемст
Я. Й., Зант Э., Схеннинк Г. Г. Й., Роденбург Я. А., Роденбург Й., Роденбург Т.
(NL); - № 09174637.0; заявл. 26.10.2010; опубл. 28.12.2012, – 26 с.
КОМПОЗИЦИЯЛЫҚ ҤЛДІР ҤЛГІЛЕРІНІҢ ҚҦРЫЛЫМЫ МЕН
ТЕРМОТҦРАҚТЫЛЫҒЫ
Тоймбаева Д.Б., Омарова Г.М., Оспанкулова Г.Х.
Қазақ ауыл шаруашылығы ӛнімдерін қайта ӛңдеу ғылыми зерттеу институты,
Астана қ.,
bio.dana@mail.ru
Қазіргі таңда қоршаған ортаны қорғау мәселесі жаһандық сипатқа ие.
Әсіресе экономиканың кӛптеген салаларында қалдықтардың кенет артуына
әкелетін, синтетикалық пластмассаларды тұтынудың тез және басқарылмайтын
ӛсімі қатты алаңдатады [1: 23].
Бүкіл әлемде қаптау материалдарымен жұмыс жасайтын ғалымдар
қоршаған ортаны шексіз ластайтын полимер қалдықтарының кӛлемін
қысқартудың жаңа әдістерін үнемі іздеуде [2: 30].
Соның салдарынан олардан алынған ӛнімнің дәйектілігі мен тӛзімділігі,
сапасын арттыруға байланысты, сондай-ақ оларды пайдалану мерзімінің
ӛтуінен кейін утилизацияға жіберу жӛніндегі сұрақтар үлкен мәселеге ие.
Осындай маңызды сұрақтарды шешудің ең қолайлы жолдарының бірі құрамына
бактерия мен саңырауқұлақтарға қуат кӛзі бола алатын толықтырғыштарды
еңгізу арқылы биоыдырағыш композицияларды құру болып табылады.
Соңғы жылдары табиғи полимер, яғни крахмал мен хитин негізіндегі
материалдарға қызығушылық туындады, бұл материалдардың құрылымы зат
айналымына қатысуға мүмкіндік береді және экология жағынан қауіпсіз
болады [3: 494-504].
Крахмал полисахарид болып табылады, оларды ӛндірістік деңгейде
картоптан, жүгеріден, бидайдан, күріштен алады, сондықтан ӛндірістік
биополимер ӛндірісін ұйымдастыру үшін ең арзан шикізат түрі болып саналады
[4: 1]. Сол себепті, композициялық материалдарды алу үшін толықтырғыш
ретінде нативті крахмалды пайдалану мүмкіндігі зерттелінді.
Тәжірибеге 20% және 30% құрайтын крахмалмен жоғары қысымды
полиэтиленнен (ЖҚПЭ) композициялық үлдірлер дайындалды. Алынған
133
үлгілердің құрылымы мен қасиеттерін анықтау үшін бірқатар сынақтардан
ӛткізілді.
А Б
1-сурет – ЖҚПЭ + крахмал композицияларының микроқұрылымы
(А - 20%, Б - 30%)
Композициялық
материалдардың
құрылымын
зерттеудегі
негізгі
әдістерінің бірі оптикалық микроскоп болып табылады. Жұмыста бір
толықтырғыш қолданылғандықтан, полимер матрицасында толықтырғыш
бӛлшектерінің біркелкі жайылу дәрежесін, бӛлшектің формасы мен ӛлшемінің
материалдың басқа да сипаттамаларымен бірге байланысын анықтау маңызды
болды (1- сурет). ЖҚПЭ полимерінде ісінген крахмал гранулалары байқалды.
Термотұрақтылықты 30 мин бойы 180
о
С, 300
о
С, 400
о
С термоӛңдеу арқылы
массасын жоғалту бойынша бағалады, себебі деструкцияның ұшқыш
ӛнімдерінің құрамында жанғыш және уытты заттар болуы мүмкін, олардың
мӛлшері азайған сайын материалдың ӛртке қауіптілігін тӛмендетуге әкеледі [5:
67-71] (1-кесте).
1-кесте – Композицияның термотұрақтылық кӛрсеткіштері
Үлгілер
Массасыны
ң мӛлшері,
г
Δm
180, %
Δm
300, %
Δm
400, %
ЖҚПЭ
10
1,5
12,0
53,45
№27 композиция
1,6
16,0
55,23
№28 композиция
1,8
21,0
58,57
Кестеде кӛрсетілгендей 20 және 30% крахмалды енгізгенде 180
о
С, 300
о
С,
400
о
С температурада массасын жоғалту кӛрстекіші болмашы артты: яғни
ЖҚПЭ – 1,5% болса, №27 композицияда – 1,6%, №28 композицияда – 1,8%.
Зерттеу барысында үлдірдің композициялық құрылымын зерттеу
барысында жүгері крахмалының крахмал дәндері үлдірдің беткі қабатында
біркелкі толық жайылғандығы белгілі болды. Бұл биодеградация кезінде
микроағзалар максималды тиімді түрде алынған биополимерді гидролиздей
алатындығына дәлел бола алады. Композицияның термотұрақтылығын зерттеу
барысында массасын жоғалту кӛрсеткіші болмашы ӛзгереді, бұл құрамында
жанғыш және уытты заттардың аз екендігіне дәлел бола алады.
134
Әдебиеттер:
1
Во
Тхи
Хоай
Тху.
Модифицированные
биоразлагаемые
композиционные материалы на основе полиэтилена: автореф. ...канд. техн.
наук: 05.17.06. – М, 2009.- 23 с.
2
Минь Т.Т., Биоразрушаемые композиции на основе полиэтилена
высокого давления и промышленных отходов полиамида-6, полученного
анионной полимеризацией ε-капролактама: автореф. дис...канд. техн. наук:
05.17.06.-Казань, 2013.- 30 с.
3
Суворова, А.И., Тюкова, И.С. Турфанова Е.И., Биоразлагаемые
полимерные материалы на основе крахмала// Успехи химии. – 2000. – 69 (5). –
С. 494-504
4
Белик Е.С. Оценка эффективности деструкции композиций из
полиэтилена и крахмала. - URL: vestnik.pstu.ru.
5
Черноусова Н.В., Матюшина В.В., Андрианова Г.П. Влияние
интумесцентных
систем
на
характеристики
пожароопасности
полиэфируретановых покрытий искусственных кож // Известия ЮФУ.
«Технические науки» - №8 (145). - 2013. - С.67-71
135
«ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРЫ» секциясы
Секция «ТЕХНИЧЕСКИЕ НАУКИ»
A MODEL OFCURRICULUM IMPROVEMENT AND MODERNIZATION
Neycheva M., Monova-Zheleva, M., Zhelev, Y.
Burgas Free University
marian@bfu.bg
;
mariaj@bfu.bg
;
jelev@bfu.bg
International context
We are living in a constantly evolving digital world. ICT has an impact on
nearly every aspect of our lives. For every individual - the worker, the learner, and
the citizen - the natural consequence of technological innovation is the quest for new
types of skills. The European Commission launched the Opening up Education
initiative
1
in September 2013. The main goal of this initiative is to stimulate ways of
learning and teaching through ICT and digital content, mainly through development
and dissemination of open educational resources.
According the United Nations Educational, Scientific and Cultural
Organization (UNESCO
2
) OER ―provide a strategic opportunity to improve the
quality of education as well as facilitate policy dialogue, knowledge sharing and
capacity building.‖
3
The education landscape is changing dramatically, from school
to university and beyond: open technology-based education will soon be a 'must
have', not just a 'good-to-have', for all ages. We need to do more to ensure that young
people especially are equipped with the digital skills they need for their future...
Opening up Education is about opening minds to new learning methods so that our
people are more employable, creative, innovative and entrepreneurial," said
Androulla Vassiliou, Commissioner for Education, Culture, Multilingualism and
Youth [1]. Opening up Education proposes actions towards innovative teaching and
learning for all through new technologies and open educational resources to deliver
education of higher quality and efficacy and thus contributing to the Europe 2020
4
goals of boosting competitiveness and growth through better skilled workforce and
more employment. The Digital Agenda
5
, which is one of the seven flagship initiatives
of the Europe 2020 strategy, proposes to better exploit the potential of Information
and Communication Technologies (ICTs) in order to foster innovation, economic
growth and progress.
The online world is changing how education is resourced, delivered and
enjoyed. Digital technologies are fully embedded in the way people interact, work
and trade; yet, they are not being fully exploited in education and training systems.
1
http://www.openeducationeuropa.eu/en/initiative
2
http://en.unesco.org
.
3
http://www.col.org
.
4
http://ec.europa.eu/europe2020/index_en.htm
5
https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/europe-2020-strategy
136
By this reason the changing of the higher education /HE/ pedagogical landscape
through embedding new methods of teaching and learning based on contemporary
ICT and OERs [2] is considered as a task of highest priority [3]. In order for the
potential of the open and online educational tools to be exploited by Universities all
HE institutions need to improve their capacity to adapt and promote these
innovations. In line with this necessity critical mass of good quality educational
content and applications in specific subjects and multiple languages should be
created, also connected devices for all students and lecturers should be provided.
Addressing this challenge States, regional authorities and education and training
institutions need to revisit performance evaluation schemes to create the right
stimulus for teachers and academic staff to introduce and embed innovative
educational methodologies. The key for success depends on the efforts of the
educational institutions to change the framework conditions in which they operate.
Open learning environments require the leaders of educational institutions to play an
active role in the process of the organizational change by providing institutional
development plans and a strategic vision for transforming the institutions in
connected learning communities. The Europe 2020 strategy, the Open Method of
Coordination in Education and Training 2020 as well as the EU programmes such as
Erasmus+
6
, Horizon 2020 and the Structural and Investment Funds, provide
incentives and create framework conditions for the education paradigm
transformation (online, open and flexible education) to happen.
The key action 2 /KA2/ of the Erasmus + programme make it possible for
organisations from different participating countries to work together, to develop,
share and transfer best practices and innovative approaches in the fields of education,
training and youth. Capacity Building in Higher Education /CBHE/ is an integral part
of the Erasmus + KA2. The main aim of CBHE is to support the cooperation with
Partner Countries in terms of modernisation, accessibility and internationalisation of
higher education in the Partner Countries as well as promoting the cooperation
between Programme Countries and eligible Partner Countries, the voluntary
convergence with EU developments in higher education, and people-to-people
contacts, intercultural awareness and understanding.
A key issue in the university education in times of rapidly changing business
and technological environment is the permanent curriculum (syllabus) upgrade in
response to the labor market requirements. Regarding boththe content and the
teaching methods, it becomes an important factor for competitiveness not only of the
educational institution itself but also the graduates. The data shows that the long-term
unemploymentin the EU over the last three years (2013 -2015) ranges between 4.5
and 5.1% of the active population; in Bulgaria, specifically, it averages6.6% [4].
These figures reflect the structural unemployment resulting from the discrepancies
between the employers’ requirements for the education and qualification of the hired
and the employees’ real profile. The upgrade of university curriculum allows for
6
https://eacea.ec.europa.eu/erasmus-plus/
137
bringing the students’ knowledge and skills nearer to the requirements of the labor
market.
ACADEMICA Project aims to contribute to improvement of higher education
in the Partner countries from Central Asia by curricula upgrade, scientific
cooperation and knowledge transfer.With regard to that, this paper proposes a model
for upgrade of the teaching programs in a broad range of studies taking into account
the results of a national project aiming at modernization of Bulgaria’s higher
education [5].
Figure 1. University curriculum upgrade and modernization: a model
GOAL
Bringing the curriculum and
the teaching programs closer
to the labor market
requirements
MAIN TASKS
1.Studying the labor market demand of skills
and competencies
2Improving existent and establishing new
competencies and skillsthrough changes in the
curriculum
ACTIVITIES
-
changes of the course content and student in class and off class
activities
-
changes of the teaching methods
-
changes of the methods for assessment: form and content
-
upgrade of suggested readings
OUTCOME
MODERNIZED SYLLABUS
138
Curriculum improvement and modernization: main stages and issues
Figure 1 summarizes the goal, main tasks and activities of the process of
curriculum modernization. The following main phases might be outlined:
1. Research on the labor market requirements regarding the knowledge, skills
and competencies in the respective field of professional realization i.e. engineering,
business and management, humanities, etc.
2. An assessment of the extent to which the current curriculum and teaching
programs reflect the demand for specific knowledge and skills.
3. Corresponding changes in the teaching content, methods and examination
aiming to diminish the discrepancies between the demand and supply of knowledge
and skills.
The survey on employers’ opinion on the theoretical knowledge and practical skills
which the job applicants must possess is a crucial starting point of the process. The
following outcomes emerge from the study [6]:
Mathematical competencies and skills for data analysis are crucial for the
business. In terms of that, it is recommended that in all fields of study a special
emphasis on analysis of the real data analysis and case studies should be placed
during the classes.
Employers appreciate the foreign language proficiency and computer skills as
well.
The most striking differences between the demand and supply of skills
concern data processing and analysis, decision making skills, responsibility and
willingness to work, time management, working under pressure.
As a result of the outcome of the survey the new modernized curriculum
concentrated on development of the following skills:mathematical competencies;
working with data – research, gathering, systematization, computer processing;
analytical skills – analysis of data and real life information; application of theoretical
models and instruments to real processes and phenomena; (auto)presentation skills,
communication skills, foreign language skills (English); team work and work under
time constraints.
The tasks mentioned above were accomplished by the following activities: 1).
changes of the course content; 2). changes of the teaching methods; 3). changes of the
methods for assessment: form and content; 4). upgrade of suggested readings
Changes in the course content and student activities should refer rather to the
practical aspectof the disciplines than to the theoretical one especially in case of
applied disciplines or studies such as engineering, economic, computer studies. Such
changes are expected to move the student’s focus from ―memorization‖ to ―analysis‖
of theoretical concepts, models, ideas.Case studies, numerical problems
requiringusage of software applications(eg. Excel, SPSS, MATLAB), open
discussions, experiments, coursework development and presentations, literature
research, joint work on a specific problemareamong the in- and out of-class activities
which might grab students’ attention while at the same timenourishing their problem
solving and analytical skills. According to the relevant studies, it is ―general‖ rather
139
than ―specific‖ education which determines the professional advance in times of
frequent technological changes [7].
The second aspect of the curriculum upgrade refers to the methods of teaching.
The main strategy of modern education should focus on the student's independent
activity, the organization of self-learning environments and experimental and
practical training, where students have a choice of actions and can use initiative—as
well as flexible training programs where students can work in a comfortable rhythm
[8]. An emphasis should be placed on the active and interactive methods which put
the student not the teacher in the center of the learning process. Such methods allow
for an active utilization of digital technologies, promote the efficientacquisition of
knowledge, provide high motivation, team spirit and freedom of expression, and not
insignificantly, they contribute to the complex competences of future
specialists.Examples of contemporary styles of teaching are: blackboard and e-
resources,business games, cases study methods, paper feedback, behavioral
modelling, experiments, mind maps, brainstorming.
The format and content of examination is the next, not less important, point.
The main purpose shouldbetoassessboth the theoretical knowledge and the practical
skills acquired during the classes. In terms of this, a mix of exam methods would be
helpful. Traditional method such as multiple choice questions, theoretical topic
presentation might be effectively combined with coursework presentations, problem
solving, analysis of real data and studies. Last, butnotleast,thereferencesshould be
upgraded appropriately. The focus must be not only the new editions of the textbooks
or workbooks but also on electronic resources such as statistical databases,
company’s websites and sources of information, periodicals, etc.
Conclusion
Today’s dynamic labor market reflecting the rapidly changing and strongly
competitive business environment all over the world determines the need for closer
links between business and academia. The development and modernization of the
university curriculum in compliance with the labor market requirements is an
important aspect of this relationship. Moreover, the updated teaching content and the
modern teaching methods and approaches are crucial for competitiveness of every
higher educational institution and its graduates. This paper tries to draw attention on a
number of issues regarding the process of curriculum upgrade. For preserving the
quality of higher education that should be a continuous repeating processbeyond the
time span of a single project which, although teacher’s responsibility, should be
based on the active feedback from students and employers as well.
Literature
1.A. Vassiliou (2013). Speech, European Commission, April 25,
http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-13-368_en.htm?locale=en
140
2.Opening up Education: Innovative teaching and learning for all through new
Technologies and Open Educational Resources http://eur-lex.europa.eu/legal-
content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52013DC0654
3. What is OER?: https://wiki.creativecommons.org/wiki/What_is_OER%3F
4. Eurostat, ec.europa.eu/eurostat.
5. Ministry of Education and Science of Republic of Bulgaria, BG051PO001-
3.1.07 ―Updating curricula in higher education in accordance with the requirements
of the labour market‖,sf.mon.bg
6. Anastassova, L., A. Luizov, Analytical Report: Results of survey on
employers’ opinion regarding the necessary knowledge, skills and competencies for
job applicants in different professional fields, Burgas Free Univeristy, 2013.
7. Krueger, D., K. Kumar, Skill-specific rather than general education: a reason
for US-Europe growth differences?. Journal of Economic Growth, vol. 9, 2004, 167-
207.
8. Yakovleva, N., E. Yakovlev, Interactive teaching methods in contemporary
higher education. Pacific Science Review, vol. 16, issue 2, 2014, p. 75-80.
A TRAINING PATH FOR INNOVATION AND MODERNIZATION OF
HIGHER EDUCATION CURRICULUM IN CENTRAL ASIA
Martini, M.
Università degli Studi ―Guglielmo Marconi‖, Italy
m.martini@unimarconi.it
Tramonti, M.
Università degli Studi ―Guglielmo Marconi‖, Italy
m.tramonti@unimarconi.it
Abstract
In the framework of ERASMUS Plus Programme, the European Commission
has funded the three years project ACADEMICA – Accessibility and Harmonization
of Higher Education in Central Asia through curriculum modernization and
development involving 15 partners coming from Europe (Bulgaria, Italy, Austria and
Spain) and Central Asia countries (Kazakhstan, Uzbekistan and Turkmenistan).
The project intends to support HE lecturers in Central Asia in the improvement
and the modernization of scientific curriculum through the introduction of
technology, digital support and distance learning.
This paper will describe and explain the main idea and concepts behind the
project phases that has conducted to the design of the ACADEMICA e-course for
lecturers.
141
1. Introduction
Current education systems are changing following the rapid development of
innovative digital technologies applied to learning environments and the labor market
requiring more advanced digital skills from learners [1]. This assumption is fully
justified by the Grand Coalition for Digital Jobs according to which more than
900.000 professionals will be required in ICT sector supporting the economic growth
[2]. To satisfy this request, modern approaches will be usedin delivering knowledge,
ensuring quality standard, especially, in Higher Education System.
In this context, ACADEMICA project [3] aims to support the improvement and
modernization of Higher Education curriculum in central Asia countries. This is
athree-year project co-funded by the European Commission under ERASMUS Plus
Programme and involving 15 organisations – academic institutions, ministries of
education, associations – from seven European and Central Asian (Region 7)
countries – Bulgaria, Austria, Italy, Spain, Kazakhstan, Turkmenistan, and
Uzbekistan.
The main objective of ACADEMICA is to bring together European HEIs
which possess and supply cutting-edge developments, innovative learning practices
and extensive international experience and HEIs from partner countries in Central
Asia/CA/ which need and demand the same developments, practices and experience,
in particular, in Engineering Studies.
2. Development of the project
The final aim of ACADEMICA has been started with the construction of a
common body of knowledge for harmonization and for strengthening the
accessibility of higher education (especially Engineering domain) in the three
countries from Central Asia (CA) in line with the objectives defined by the
Bologna Process [4] and Lisbon Strategy[5]. To implement this, eachpartner has
developed institutional reports concerning the Engineering Sciences education
at their Universities - educational degrees and qualifications; quality assurance
procedures – internal and external; current state of the ICT-based services
addressed to the students; employability and realization of the graduates in the
labor market; opportunities for students and teaching staff mobility, and the
lifelong learning, LLL, policy of the institution.
On the base of the results achieved during the need analysis phase and
summarized in the national reports, the educational experts team, involved in the
project, has designed and developed the ACADEMICA e-course aiming to support
lecturers in the introduction of innovative teaching methods and contemporary ICT-
based pedagogical tools which are in compliance with the European educational
standards and best practices in Higher Education. This will allow key factors for
modernization of the Higher Education /HE/, such as the deployment of digital
educational technologies and the development and availability of open educational
resources.
3. The ACEDEMICA e-course
The objective of the lectures course is to provide to the faculties involved with
the necessary know-how to modernize traditional face-to-face lessons transforming
142
them into pure distance or blended courses. This is a mandatory step of the project
since the partner sample is not only composed by universities offering pure distance
or blended courses. Moreover, lectureswill be equipped with transversal and key
competences and skills necessary for their active inclusion in the global digital
teaching and learning space. At the end of the course, the lecturers will be able to
develop or find autonomously technological learning materials and open educational
resources, to define an appropriate standard for lessons and contents and to exploit
tools offered by WEB 2.0. Thanks to this preliminary course, lectures will not only
know the present situation and technology behind distance learning but they will be
able to define their better strategy for the modernization of the courses depending,
just to give some examples: on type of courses, type of students, country,
technological tools available, etc.
Going in detail, at the end of the course lectures will be able to:
Understand Distance Learning evolution;
Define custom lessons layouts;
Exploit social network to increase learning process and optimize students
interactions;
Find license-free learning materials;
Develop learning materials in responsive technology;
Use the most recent pedagogical techniques both for traditional and distance
learning.
4. E-Course platform
The ACADEMICA e-course will be delivered through a virtual learning environment
based on the Moodle E-Learning Platform[6] as described in the figure no.1.
Fig.1 – ACADEMICA Virtual Environment
The learning content will be developed in form of the multimedia learning
objectsincluding:
Multimedia Lessons - delivered through the e-learning platform built up by an
audio explanation synchronized with a slide presentation and provided with a
hypertextual index allowing the user freely to navigate the lesson;
Slides realised by the subject domain experts converted;
143
Lecture Notes – textual documents presenting in detail the lesson’s topics and
/or different perspective of the contents already explained.
The lecturers can access platform and attend multimedia lessons everytime and
everywhere exploiting modern e-learning solutions. During course, with the precise
aim to discuss arguments, create a community and reinforce collaboration between
partners, some virtual classes will be organized. The strictly didactical part consist of
36 e-hours of theoretical knowledge and lectures during which European partners
offers their support like tutors to follow progress and to answer to any doubt.
In Fig.2 the cover page of a lesson is reported together with the index permitting
navigation among single arguments.
Fig.2 – Example of a multimedia lesson
5. Conclusion
ACADEMICA is a three years project including 15 partners coming from
Europe and Central Asia countries. The final aim of the project is to modernize
scientific curriculum in these last countries through the inclusion of technology,
digital support and distance learning. As discussed in this paper one of the first step
of this project is to deliver an online course to explain current trends and solutions
used for distance and blended learning.
The innovation in the training path can be summarized as follows:
1. Innovative methodology: ACADEMICA training path integrates
methodology and content that would equip lecturers with transversal and key
competences and skills necessary for their active inclusion in the global digital
teaching and learning space.
2. ICT-based educational opportunities: Provision of a more flexible
accessibility to training opportunities thanks to ICT-based approaches;
3. Modernized University curricula in Engineering Sciences where the
contemporary technology-based approaches and contents are integrated.
4. Establishment of a transnational co-operation system among Universities
and business organizations in order to improve the capacity of HEIs in Region 7 thus
achieving excellence by linking education, innovation and business.
144
The expected impact is to create short- and long-term benefits for Higher
Education, business and society generating European Added Value through:
-
the acknowledgment of European educational standards beyond the European
borders;
-
fostering the link: education-business-society;
-
enhancement of the inter-cultural dialog among the participating countries;
-
inspiring the supply of open accessible and free of cost educational resources.
-
provision of a common framework stimulating the exchange and synthesis of
experiences and best practices gained through collaboration of experts from different
sectors of European and Central Asia.
References
[1] Ernst & Young, University of the future, 2012 available at
http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/University_of_the_future/$FILE/Univer
sity_of_the_future_2012.pdf
[2] European Union, Digital Single Market, https://ec.europa.eu/digital-single-
market/en/grand-coalition-digital-jobs, link consulted on September 2016.
[3] ACADEMICA project official website, http://www.academicaproject.eu
[4] B.Reinalda and E.Kulesza, "The Bologna process, harmonizing Europe's higher
education", Barbara Budrich Publisher, 2005.
[5]H.C.Jones, "Lifelong Learning in the European Union: whither the Lisbon
Strategy?", European Journal of Education vol.40 issue 3, 247-260, 2005.
[6] M. De Raadt, "MOODLE: using learning communities to create an open source
course management system", conference paper presented at EDMEDIA 2003.
ПРОЦЕССЫ СТРУКТУРООБРАЗОВАНИЯ В МЕТАЛЛИЧЕСКИХ
СИСТЕМАХ НА ОСНОВЕ ЖЕЛЕЗА ПРИ ДИНАМИЧЕСКИХ
НАГРУЗКАХ
Абылкалыкова Р. Б., Сатимбекова А.Б., Куандык А.Д.,
Шевчук Е.П., Жаппарова М.С.
Восточно-Казахстанский государственный университет им. С. Аманжолова,
г. Усть-Каменогорск
rabylkalykova@mail.ru
Исследование физико-химических процессов, происходящих в зоне
контакта железо-алюминий при интенсивных динамических нагрузках
представляет существенный интерес. Сплавы железа с алюминием могут
применяться в термически сильно нагруженных и подверженных окисляющим
или корродирующим воздействиям деталях термических машин. Там во все
возрастающей мере они должны заменить специальные стали, а также
145
суперсплавы на основе никеля.
В соответствии с диаграммой состояний «железо-алюминий» образование
твердых растворов или промежуточных фаз при температурах до 450 °С
невозможно [1]. В представленной работе обнаружены соединения железа с
алюминием, полученные под действием динамических нагрузок при
температурах, не превышающих 450°С.
В работах Болдырева [2] формирование новых фаз объясняется в рамках
представлений о взаимодействии в решетке кристаллов пластических волн,
вызванных напряжениями. Это приводит к образованию возбужденных
неравновесных состояний в кристаллах и дефектов, облегчающих разрушение
кристалла по определенным направлениям.
Панин [3] вопрос о волнах пластической деформации рассматривает на
разных масштабных уровнях. При многократном возвратно-поступательном
движении фронта первичных поверхностных сдвигов вдоль оси нагружения
образец испытывает поперечные автоколебания подобно струне скрипки.
Подобный процесс автор классифицирует как движение бегущего импульса в
возбудимой среде. Рождающийся при этом полосы локализованной
деформации последовательно охватывают весь объем образца. Основной объем
образца при циклическом нагружении испытывает только упругое нагружение,
а его поверхностные слои – знакопеременную деформацию растяжение-сжатие
в пластической области. Автор убедительно показывает, что любой сдвиг в
нагруженном твердом теле, рассматриваемый как элементарный акт
пластического течения, сопровождается поворотными модами деформации.
Сдвиг на любом масштабном уровне может зарождаться только в локальной
зоне концентратора напряжений.
Целью данной работы явилось исследование продуктов механохимических
реакций
в
зоне
контакта
образцов
алюминия
и
железа,
при
структурообразовании в различных условиях динамического нагружения.
В эксперименте брали пластину из стали 08Х18Н10 размерами (30×10) мм
и толщиной 2 мм, который был соединен с аналогичным алюминиевой
пластинкой
и
подвергнут
совместному
ударному
нагружению
в
гидравлическом прессе. Деформация осадки составила 50 %.
Поверхности и состав разделенных стальной и алюминиевой пластинок
сканирующем электронном микроскопе JSM-6390LV с микроанализатором.
Фазовый состав всех перечисленных образцов определяли методом дифракции
рентгеновских лучей в дифрактометре «Bruker».
При совместной пластической деформации медной и алюминиевой
пластиной с осадкой 50 % возникли зоны точечного контакта со значительным
удельным давлением. Зоны точечного контакта сформировались за счет
микрошероховатости образцов.
На рис. 1 приведены изображения, полученные в сканирующем
электронном микроскопе от поверхности железной и алюминиевой пластиной
соответственно. Перед началом осадки пластинки были отполированы. После
прохождения твердофазного взаимодействия поверхности обоих дисков стали
146
шероховатыми и неоднородными, что видно на изображениях, приведенных на
рис. 1.
а)
б)
Рис. 1 Изображение в сканирующем электронном микроскопе поверхности
железной (а) и алюминиевой (б) пластиной после твердофазного
взаимодействия
Неоднородности
были
проанализированы
с
помощью
энергодисперсионного
метода.
Спектр,
снятый
с
неоднородности,
обнаруженной на железном диске, представлен на рис.2. Видно, что в зоне
неоднородности кроме элементов, содержавшихся в стали, присутствует
алюминий. Это может свидетельствовать о твердофазной реакции прошедшей
между сталью и алюминием. Химический состав неоднородности,
изображенной на рис.1, а, представлен в табл.1.
Рис 2 Энергодисперсионный спектр, полученный в сканирующем
электронном микроскопе от железной пластинки после твердофазного
взаимодействия
Таблица 1. Химический состав, полученный в сканирующем электронном
микроскопе от неоднородности на поверхности железной пластинки
Элемент
Si
Cr
Fe
Ni
Al
Содержание, %
0.3
6.2
28.6
3.3
60.5
147
Из табл.1 следует, что исследованная неоднородность содержит
значительное количество алюминия. Результаты исследований химического
состава поверхности алюминиевой пластинки показали, что неоднородности на
его поверхности значительно обогащены железом и другими компонентами из
стального образца.
С целью выяснения возможности прохождения твердофазной реакции
между медным и стальным образцами обе поверхности подверглись
рентгеновскому фазовому анализу.
Анализ интенсивностей рефлексов дифракции рентгеновских лучей что
наряду с ГЦК решеткой, соответствующей алюминию, появились рефлексы
новых фаз, не зафиксированных в таблицах ASTM.
На рисунках, приведенных в работе мы видим островки новой
интерметаллидной фазы с характерной кристаллической решеткой. Любая
кристаллическая структура имеет дискретные межатомные расстояния и углы
между направлениями химических связей, характерные только для этой фазы.
Новую фазу наблюдали на контактирующих поверхностях дисков. Согласно
Панину [3] наименьшую сдвиговую устойчивость в нагруженном твердом теле
имеет его поверхностный слой. Поэтому первичные сдвиги зарождаются на
поверхности, генерируя в объем материала все виды деформационных
дефектов.
Примером твердофазного превращения может служить мартенситный
переход, когда исходная и конечные фазы когерентно связаны между собой.
Для получения новой фазы необходимы небольшие изменения межатомных
расстояний, а так же углов между ними, что обеспечивает минимальную
энергию образования мартенсита. Такие изменения межатомных расстояний и
углов, могут быть реализованы по схеме «сдвиг-поворот» [6]. Поэтому, для
образования новой фазы необходима пластическая деформация, проходящая по
схеме «сдвиг-поворот». Возникшая при этом комбинация атомов может стать
зародышем новой фазы, если она хорошо геометрически адаптирована к
исходной матрице. Все другие возможности не реализуются в продукте
реакции.
Томпсон Л.М. [4] предложил модель «сдвиг-поворот» на атомистическом
уровне. Он рассматривает плотноупакованный кристалл в декартовой системе
координат.
Кристалл растягивают вдоль оси, при этом допускается, что атомы при
деформации остаются в одной и той же плоскости.
В плоскости плотноупакованных атомов приложенное к ней напряжение
стремится раздвинуть плотноупакованные цепочки атомов. При достаточно
большом значении удлинения эти цепочки становятся неустойчивыми по
отношению к вращению, так что может возникнуть сдвиговое напряжение
приводящие к повороту.
Вариантом схемы «сдвиг-поворот» в мезоскопическом масштабе является
т.н. «вращательная диффузия» [5].
148
Следует отметить, что из всех перечисленных моделей, только в работах
Томпсона и Панина рассматривается металл как кристаллическое, а не как
изотропное твердое тело.
Заключение. В работе исследованы процессы структурообразования на
границе раздела практически нерастворимых друг в друге компонентов железа
и алюминия при условиях приложения динамической нагрузки. Обнаружено,
что при взаимодействии твердофазных образцов стали и алюминия,
подвергнутых
совместной
осадке,
могут
формироваться
продукты
механохимических реакций, имеющих структуру, отличную от структуры
исходных компонентов. Анализ условий, необходимых для переключения
химических связей является общим для микро-, мезо- и макромасштабных
уровней.
Литература:
1. Диаграммы состояния двойных металлических систем. Т2 / под ред. Н.П.
Лякишева, – М.: Машиностроение, 1997 – 1024 с.
2. Болдырев В.В. Фазообразование и эволюция микроструктуры при
механохимическом получении метастабильных твердых растворов / Григорьева
Т.Ф., Цыбуля С.В., Черепанова С.В., Крюкова Г.Н., Баринова А.П., Белых В.Д.
// Неорган. материалы. - 2000. - Т.36, N 2. - С.194-200.
3. Панин В.Е. Поверхностные слои нагруженных твердых тел как
мезоскопический
структурный
уровень
деформации/
Физическая
мезомеханика, т.4, №3, с.5-22.
4. Томпсон Д.М. Неустойчивости и катастрофы в науке и технике, М. Мир,
1985, 289
5. Joshi S.P., Ramesh K.T. Rotational diffusion and grain size dependent shear
instability in nanostructured materials/Acta Materialia, 2007. –№4.-Р.242-249.
КАЛЬЦИЙМЕН БАЙЫТЫЛҒАН ЙОГУРТ ӚНІМІН АЛУ
ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚАРАСТЫУ
Алибекова А.Т., Кабдулина А. Т.
Кӛкшетау қ., Ш. Уәлиханов атындағы Кӛкшетау мемлекеттік университеті
guardian_angel02@mail.ru
Йогурт қазіргі танда тұтынатын сүтқышқылды ӛнімдердің ішінде кең
таралған түрлерінің бірі. Ӛнімнің химиялық құрамы оның потенциалды
тағамдық құндылығының ең негізгі кӛрсеткіші болып табылады. Қарапайым
табиғи және жеміс-жидекті йогурттардың негізгі компоненттік құрамы Д
қосымшасында кӛрсетілген. Йогурттың адам ағзасына әсері, оның қандай түрлі
екендігіне байланысты. Дегенмен, йогурттың химиялық құрамындағы
149
кӛрсеткіштер адам ағзасына деңгейлік әсерін, алуан түрлі азға ӛзгеруін
ескермейді. Ӛйткені әсер тигізетін кейбір аспектілер химиялық анализдердің
кӛмегімен табылмауы әбден мүмкін.
Жұмыртқа қабығы оңай қортылатын, ағзамызға пайдалы — таптырмас
кальций кӛзі.Рахит, балалардың тістерінің дұрыс ӛспеуі, омыртқалардың
қисаюы мен осал тістер, кәрі адамдардың сүйектерінің тез шытынағыштығы
мен сынғыштығы — сүйектердегі кальцийдің жетіспеушілігінің салдары.
Ағзадағы кальций алмасудың бұзылуы қаннның аздығына, тез салқын
тигіштікке, аллергияға, еріндегі герпестерге душар етеді. Әйелдерде ақ етеккір
бӛлінгіш болып, түсік тастағыштық, толғақ кезіндегі әлсіздікке, жатыр бұлшық
еттерінің әлсіз болуына да кальцийдің аздығы себеп. Тауық жұмыртқаларының
(бӛдененікі айтпасада) қабығы 90% кальций карбонатынан тұрады
(кӛмірқышқылдық кальций) да оңай қортылады. Оның құрамында ағзаға
қажетті барлық микроэлементтер: мыс, фтор, темір, марганец, молибден,
фофор, күкірт, цинк, кремний және басқалары — барлығы 27 элемент
табылады! Тамаққа қосылатын ұнтақталған қабықтардың — ағзаға пайдалы
жоғары терапевтік белсенділігі мен бактериалық немесе басқа зиянды
нәрселердің жоқтығын кӛрсетті. Бір жастан бастап сәбилерге берудің пайдасы
айтарлықтай.
Венгриялық доктор Кромпехер тӛмендегідей кеңестер береді:
—
профилактикалық
мақсатта
жүкті
әйелдерге
(міндетті
түрде);
— 1 жаспен 6 жас аралығындағы балаларға берілуі аса маңызды;
—
(19—20)
жасқа
дейінгі
жастарғада
артықтығы
жоқ;
— ересектерге жылына екі рет жасалған алдын алу шарты(профилактика)
пайдалы.
Күнжiт
Бұл Sesamum indicumнiң масленица татымды ӛсiмдiгiнiң тропиялық шӛп
тектес ӛсiмдiктерi. 2, 5 5 айларға (1—2, 5 моларға дейiн биiктiгiмен) болды ендi
iрi ӛсiмталы вегетациялайтын мерзiмнiң ұзақтығымен.
Жабулы темiршi шаштармен тiк тұратын сабақ, онда ланцет немесе тiлулi
жапырақтардың еншiлерiнде орналасады.
Күнжiттiң бiр қананың бiр бӛлiгiнен тәттi препараты даярлауға болады,
1/2 дәм бойынша Сахара тазартылған емес зiмбiрдiң қосымшасымен 1/2
шатаваридың бiр бӛлiгi, ол егер болса.
Осы араластырылған қоспа Бойынша күніне 30 г қабылдауға болады.
Сонымен бiрге (паста түрде) тыс қана ұнтағы жаратуға болады. Май қан
тоқтататын, қасиет iш ӛткiзетiн ауруға қарсы ие болады қан жасауға мүмкiндiк
туғызады. Күнжiт майы тура тұқымдар сияқтылар қолдануға болады. Зәйтүнге
шамасы ол қасиеттерге байланысты ұқсас. Лимон суы лимон суын тең санмен
араластыр - лимон шырын ашытылған су. Сiрә, бiртума мәтiнде лимон емес
кӛрсетiледi, лимон емес, лайм, бiрақ лимон жетiстiкпен сол қолдануға
болғанында. Лаймға қарағанда ол ) оны күйiктерге үстiне қоя тыс қолдануға
боладуға оңай бiздiң дүкендерде табу, шиқан және ойылым. Егер майға
150
камфора, кемпiршӛп және дәм қабық аздап қосылса, онда ол басқа мигреньлер
немесе бас айналуларда қоса тiркеуге болады.
Практика жүзінде, йогуртты «үздіксіз ӛндіру» дегеніміз, ашытылған сүтті
бұзылған немесе бұзылмаған күйінде үздіксіз ағыс секілді ӛндіруді айтамыз,
бұл
жағдай,
зауыттың
жоспарына
сәйкес
жоғарғы
дәрежедегі
автоматтандыруды пайдаланып жүзеге асырылуы мүмкін.
Кальциймен байытылған йогурттың технологиялық сұлбасы
Майлылығы 6%-ға дейін сүтті нормалау
Сүтті температурасы t= 85-87°C, 5-10 мин пастрелеу
Сүтті температурасы t=55°C, 17,5МПа қысымда
гомогендеу
Сүтті t=40-42°C температурасына дейін салқындату
Сүтті t=40-45°C температурасында, 2,5-3 сағат ұйыту
Ұнтақталған, ұсақ туралған кальций қоспасын қосу
(1% сүт көлемінен)
Сүт көлемінен 1-3% мөлшерінде ашытқыны енгізу
Жеміс-жидектер қоспасын қосу
(10-12% мөлшерінде)
Сүт шикізатын дайындау
151
Дайын ӛнімнің 250 мл-де кальцийдың мӛлшері 200 мг болады. Бұл адамға
күнделікті керекті мӛлшердің 25% құрайды. Ағза қалыпты ӛсіп, даму үшін 800-
900 мг кальций алуы керек. Ағзада болатын кальцийдың жалпы мӛлшерінің
98,9% - сүйектерде, 0,51% - тістерде және 0,51% - тіндерде болады. Ал қалған
0,08% - қан плазмасында және жасуша сыртылық сұйықтықтарда болады.
Қалыпты жағдайда сау адамның қан плазмасында болатын кальцийдың
жалпы концентрациясы 2,2-2,6 ммоль/л (9,5-10,5мг/100мл), ал бос немесе
ионданған кальций концентрациясы – 0,6-0,7 ммоль/л аралықта болады. Осы
кӛрсеткіштерді қанның биохимиялық зерттеуі кезінде анықтайды.
Ұйытудан кейін алынған ұнтақталған күнжіт қосылған ӛнімнің жалпы
сипаттамасы:
Түсі – сүтті-ақ
Консистенциясы- қою, бірқалыпты, тығыз
Иісі – жағымды, сүтқышқылды
Дәмі – сүтқышқылды, біраз күнжіттің дәмі сезіледі
Қойылтпақ тұрақты
Араластыру жақсы
Қышқылдығы 110°Т
Барлық осы нәтижелерге сүйеніп функционалды тамақтану ӛнімі ретінде,
қымбат емес, кальцийдің керекті мӛлшерімен байытылған, барлық адамдарға,
әсіресе балалар мен қарт адамдарға арналған, массалық тұтыну ӛнімін –
йогуртты ӛндіруге болады. Қазақстанда йогуртты шығару ӛндірісі даму үстінде.
Кӛбінесе біз шетелден әкеленетін йогурт ӛнімдерін тұтынамыз. Сүт және
сүтқышқылды ӛнімдерді ӛндіруде дәстүрлі емес технологияларды әзірлеу,
қоспалар ретінде түрлі кӛкӛністер, астық тұқымдастарын, минералды заттарды
қолдану ӛнімдердің тағамдық және биологиялық құндылығын жоғарлатады.
Сонымен, осындай геродиеталық тамақтану нәтижесінде остеопороз бен оның
даму процесін тоқтату, денсаулық жағдайын жақсартуға және де қарт
адамдардың ұзақ ӛмір сүруге күнжіт пен инжирді пайдалану нәтижесінде
жетуге болады.
Суыту
Буып-түю, сақтау, тасымалдау
152
МЕТОДЫ И СРЕДСТВА ЗАЩИТЫ ИНФОРМАЦИИ
Аубакиров Р.К., Хан С.И.
КГУ им. Ш. Уалиханова, г. Кокшетау, Республика Казахстан
rasul_10.10@mail.ru
1. Маскировка — метод защиты процесса переработки информации путем
ее криптографического закрытия. Этот метод защиты широко применяется за
рубежом, как при обработке, так и при хранении информации, в том числе на
дискетах. При передаче информации по каналам связи большой протяженности
этот метод является единственно надежным.
2. Регламентация — метод защиты информации, создающий такие
условия автоматизированной обработки, хранения и передачи защищаемой
информации, при которых возможности несанкционированного доступа к ней
сводились бы к минимуму.
3. Принуждение - такой метод защиты, при котором пользователи и
персонал системы вынуждены соблюдать правила обработки, передачи и
использования защищаемой информации под угрозой материальной,
административной или уголовной ответственности.
4. Побуждение — такой метод защиты, который побуждает пользователя
и персонал системы не разрушать установленные порядки за счет соблюдения
сложившихся моральных и этических норм (как регламентированных, так и
неписаных).
Рассмотренные методы обеспечения безопасности реализуются на
практике за счет применения различных средств защиты, таких, как
технические, программные, организационные, законодательные и морально-
этические .
Средства обеспечения безопасности процессов переработки информации,
используемые для создания механизма зашиты, подразделяются на:
- формальные (выполняют защитные функции по заранее предусмотренной
процедуре без непосредственного участия человека);
- неформальные (определяются целенаправленной деятельностью человека
либо регламентируют эту деятельность).
К формальным средствам защиты относятся:
1.Технические средства (электрические, электромеханические и
электронные устройства. Вся совокупность указанных средств делится на
аппаратные и физические.
Под аппаратными техническими средствами принято понимать
устройства, встраиваемые непосредственно в вычислительную технику, или
устройства, которые сопрягаются с подобной аппаратурой по стандартному
интерфейсу.
Физическими средствами являются автономные устройства и системы (замки
на дверях, где размещена аппаратура, решетки на окнах, электронно-
механическое оборудование охранной сигнализации и др.)
153
2. Программные средства - это программное обеспечение, специально
предназначенное для выполнения функций защиты информации.
Если рассматривать неформальные средства защиты, можно выделить:
– организационные (представляют собой организационно-технические и
организационно-правовые мероприятия, осуществляемые в процессе создания и
эксплуатации вычислительной техники, аппаратуры телекоммуникаций для
обеспечения защиты обработки информации). Охватывают все структурные
элементы аппаратуры на всех этапах их жизненного цикла (проектирование
компьютерной информационной системы банковской деятельности, монтаж и
наладка оборудования, испытание, эксплуатация);
– законодательные, которые определяются законодательными актами страны,
регламентирующими правила пользования, обработки и передачи информации
ограниченного доступа и устанавливающими меры ответственности за
нарушение этих правил;
– морально-этические, которые реализуются в виде всевозможных норм,
сложившихся традиционно или складывающихся по мере распространения
вычислительной техники и средств связи в обществ. Подобные нормы большей
Достарыңызбен бөлісу: |