Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі «Болашақ» академиясы
МЕМЛЕКЕТТІҢ ƏЛЕУМЕТТІК САЯСАТЫН БАСҚАРУ
жүктеу/скачать 5,4 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ОСОБЕННОСТИ МЕТОДИКИ РАСЧЕТА НАЛОГОВОЙ НАГРУЗКИ
МЕМЛЕКЕТТІҢ ƏЛЕУМЕТТІК САЯСАТЫН БАСҚАРУ Дарибекова А.С., Жексенбаева А.К. «Болашак» академиясы» ЖММ, Қарағанды қ., Қазақстан Республикасы Мемлекеттің əлеуметтік саясаты жаңа жұмыс орындарын құруға жəне ел экономикасына еңбекке қабілетті халықты тартқан жағдайда ғана тиімді бола алады – бұл туралы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ə.Назарбаевтың «Қазақстан жолы – 2050»: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты 2014 жылдың 17 қаңтарындағы Жолдауында аталған [1]. Əзірше əлеуметтік қорғаудың ережелері Қазақстан Республикасының қоғамдық дамуындағы бүгінгі əлеуметтік-экономикалық жағдайға сəйкес келмейді. Бұл өмір сүру деңгейінің артта қалуының, əлеуметтік қамсыздандырудың ынталандыру рөлінің, оның əлеуметтік-экономикалық жəне демографиялық үдеріске, саяси тұрақтылық пен қоғамдағы азаматтық бейбітшілікке əсерінің төмендеуі себептерінің бірі болып табылады. Мемлекеттің экономикалық дамуындағы қайта құрылуы барлық адамдардың тағдырына əсер етеді: олардың қызығушылықтары мен бағыттары өзгереді, халық табысының дифференциациясы арта түседі, рухани құндылықтар мен адамгершілік қағидаттары өзгереді, қоғамдағы əлеуметтік дезинтеграция үрдісін арттырады. Сондықтан, нарықтық экономика механизмдерін қалыптастыру мəселелерінің арасында халықтың белгілі бір топтарын əлеуметтік қорғаудың сенімді жəне тиімді жүйесін жасау шаралары аса маңызды орындардың бірінде тұр. Қазіргі таңда өткір қойылып отырған жəне маңыздылық алған сұрақтардың бірі, əлеуметтік саланы қаржы аспектілерімен қамтамасыз ету, мемлекетте маңызды болып табылатын зейнетақымен қамтамасыз ету жүйесі болып табылады. Ол ең жоғары дəрежеде мемлекеттің əлеуметтік əділеттілігін, экономикалық орындылығы мен қаржылық мүмкіндіктерін сəйкестендіруі қажет [2]. Жалпы халық ортақ санының қатарында егде жастағы адамдардың үлеснiң көбею үрдісі сақталуда. Сарапшылардың бағалауы бойынша, 2050 жылға қарай əлемде қарт адамдардың үлесі жалпы халық санының 22% - ын құрайтын болады. Осыған байланысты, қарттарды қаржылық қамтамасыз ету жүйесі əлемде пайда болған өткір мəселелердің бірі болып тұр. Жеделдетілген демографиялық өзгерістер бала туудың төмендеуі, өлім-жітім деңгейінің көбеюі, бұл қарт адамдар үлесінің жалпы халық санының арасында тез ұлғаюын білдіреді. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің есебі бойынша, 2030 жылға қарай қарт адамдардың үлесі 11,1–11,3%-ға дейін артады, 2050 жылға дейін 14,7-15%. Бұл деректер Қазақстан Республикасының Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрлігінің 2014-2018 жылдарға арналған стратегиялық жоспарында келтіріледі [3]. Халықтың қартаюы экономиканың өсуіне, жинақтар мен инвестицияларға, жұмыс күшінің ұсыныстары мен жұмыспен қамтуға, зейнетақымен қамсыздандыру бағдарламаларына, денсаулық сақтау жəне əлеуметтік қызмет көрсетуге, салық салуға, отбасының жəне өмірлік дағдыларға əр түрлі салдарын тигізеді. Қазақстан Республикасында 2001 жылдан бастап ерлер зейнеткерлікке 63 жастан, əйелдер - 58 жастан шығады. Қажетті еңбек өтілі: ерлер үшін - кем дегенде 25 жыл, əйелдерге - кем дегенде 20 жыл болуы тиіс. 1998 жылдың 1 қаңтарынан бастап орта айлық табыстың мөлшері табысқа асырылған міндетті зейнетақы жарналары жинақтаушы зейнетақы қорларына белгіленген тəртіппен орталық атқарушы орган-халықты əлеуметтік қорғау. 1998 жылдың 1 қаңтарна дейін жұмыс істеген толық əр бір жыл үшін төленетін зейнетақы көлемі қажет етілген еңбек өтілінің үстіне 1 пайызға, алайда зейнетақыны төлеуге арналған табыстың 75 пайызынан артық болмауы керек. 1998 жылдың 1 қаңтарына дейін төленген зейнетақы төлемдерінің ең жоғарғы көрсеткіші 39 айлық есептік көреткештің 75 пайызынан артық болмауы керек.
302
Қазақстанда ер адамдардың орта өмір сүру жасы 61-63 жас, ал əйелдердікі 71-73 жас. Алайда, бұл орташа алынған сандар. Орташа өмір сүру жасының қысқаруына балалар өлімінің жоғары көрсеткіші мен ер адамдардың жасару қаупі əсер етеді. Қазақстанда 2030 жылға дейінгі зейнетақы жүйесін одан əрі жаңартудың жаңа тұжырымдамасы əзірленді, онда үш өзгерістің орын алатындығы аталған. Бірінші өзгеріс зейнетақымен қамтамасыз етудің бастапқы деңгейінде өтеді. Бастапқы зейнетақы 2017 жылдың 1 шілдесінен бастап зейнетақы жүйесіне қатысу өтіліне қарай тағайындалады, алайда ол үшін зейнеткерлік жасқа жету керек. Алайда қатысу өтілі ортақ жүйеде атқарылған өтіліне (1998 жылдың 1 қаңтарына дейінгі еңбек өтілі) қосылады, сонымен қатар міндетті зейнетақы жарнасы төленген кезеңдер де (зейнетақы жарнасын төленген нақты өтіл) есептеледі. Егер азаматтың еңбек өтілі 10 жылдан кем болса немесе мүлдем болмаса, онда бастапқы зейнетақының мөлшері ең төменгі күнкөріс деңгейінің 50%-на тең болады. 10 жылдан артық атқарылған еңбек өтілінің əр жылына ең төменгі күнкөріс деңгейінің 2% төленіп отырады, 35 жыл немесе одан да жоғары еңбек өтілі болған жағдайда ең төменгі күнкөріс деңгейінің 100% төленеді (20 жыл еңбек өтілі жағдайында бастапқы зейнетақы мөлшері ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70%, ал 30 жыл 90% құрайтын болады). Аталмыш өзгерістер бір жағынан, үлкен еңбек өтілі бар, алайда табыс туралы мəліметтерінің болмауы салдарынан төмен зейнетақы алатын зейнеткерлерге қатысты əлеуметтік əділеттілікті орнатады. Екінші жағынан, бүгінгі жəне ертеңгі ұрпақтың еңбек қатынастарын жүйелейді. Аталмыш ережені жүзеге асыру үшін 2017 жылдың 1 шілдесінен бастап зейнеткерлікке шыққан зейнеткерлердің бастапқы зейнетақысының механизмінде зейнеткерлік ісіндегі құжаттар негізінде өзгерістер орын алады. Бүгінгі таңда бастапқы зейнетақы еңбек өтіліне жəне алдында алған жалақсының көлеміне қарамастан зейнеткерлікке шыққан барлық азаматтарға бірдей төленеді. Екінші өзгеріс жинақтаушы зейнетақы жүйесінде орын алады. Жəне үшінші өзгеріс – 2018 жылды 1 қаңтарынан бастап жаңа шартты-жинақтаушы зейнетақының енгізілуі. Шартты-жинақтаушы зейнетақының қатысушылары жұмыс берушілері өз қаржыларының есебінен міндетті 5% зейнетақы жарнасын төлейтін жұмыскерлер болып табылады. Ол қаржы азаматтардың жеке меншігі болып табылмайды, ол Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында ашылған жұмыскерлердің шартты зейнетақы шотында тіркеледі. Міндетті зейнетақы жарнасының шотынан зейнетақы төлемдерін алуға 60 айдан артық жарнасы төленген, əрі шартты зейнетақы шоты ашылған зейнетақы жасына жеткендер, мүгедектігі шексіз деп танылған І жəне ІІ топтағы мүгедектер құқылы. Зейнетақы өлгенше дейін əр ай сайын төленеді жəне мұрагерлікке жатпайды. Зейнетақы Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының қаржылық мүмкіндіктеріне жəне демографиялық көрсеткіштерге байланысты жыл сайын есептелініп отырады. Зиянды жұмыс істейтін тұлғалар үшін 2014 жылдың 1 қаңтарынан бастап міндетті зейнетақы жарналарына қосымша, жұмыс берушінің еңбекақыны төлеу қоры есебінен 5% көлемінде міндетті кəсіби зейнетақылық жарналар төленеді. Міндетті кəсіби зейнетақы жарналары зиянды деп танылған кəсіпорындарға жəне онда жұмыс істейтін адамдарға ғана тиесілі. Зиянды кəсіпорындар түрлері мен жұмысшылар мамандықтарының тізімін Қазақстан үкіметі бекіткен, əрі еңбек шарттарының өзгеруіне байланысты қайта қаралып отырады (Kapital.kz 22.07. 2014) Жаңа тұжырымдама екі кезеңде жүзеге асырылады: 2016-2020 жылдар жəне 2020-2030 жылдар [4]. Бүгінгі таңда қызмет еткен жылдарына байланысты əртүрлі жылдары бірдей жағдайда зейнеткерлікке шыққандардың зейнетақыларындағы айырмашылық əлеуетті құрылым қызметкерлерін зейнетақымен қамтамасыз етудің негізгі проблемасы болып отыр. 2016 жылдың 1 қаңтарынан бастап əлеуметтік құрылым қызметкерлері толықтай мемлекеттік қамтамасыз етілуге ауысты. Олардың зейнетақылары жұмыс істеген жылдары мен қызметтен босатылған кездегі ақшалай қаражатына байланысты есептелінетін болады. 2016 жылдан бастап əлеуетті құрылым қызметкерлерінің ақшалай қаражатыны 20 пайыздық міндетті зейнетақылық жарнасын төлеу бойынша мемлекеттік бюджеттің міндеті жойылады. Сонымен қатар, 2016 жылдың 1 қаңтарына дейін бюджеттік қаражат есебінен төленген міндетті зейнетақы жарналарының 50 пайзы бюджет есебіне қайта аударылады.
303
Міндеттерін бірдей жағдайда атқарып, əр жылдары қызметтерінен босатылған əлеуетті құрылым зейнеткерлерінің зейнетақылық төлемдерінің көлеміндегі тепе-теңсіздікті жою үшін 2016 жылы алдыңғы жылдары бекітілген зейнетақылық төлемдердің бір реттік қайта есептеуі жүргізіледі. Қайта есептеу кезінде еңбек еткен жылдары, еңбек өтілі, қыметінен босатылған күнге дейінгі ақшалай қаражаты зейнетақылық іс материалдары бойынша жүргізіледі. Аталмыш шаралар əскери қызметкерлерді зейнетақымен қамтамасыз етудің халықаралық стандарттына сай болуын қамтамасыз етіп, əскери қызметкерлердің əлеуметтік кепілдіктерін арттырады. Ұсынылған өзгерістердің нəтижесінде азаматтардың зейнетақылық төлемдері төмендегі бөлімдерден тұрады: 1)
Зейнетақы жүйесіне қатысу өтіліне байланысты төленетін бастапқы зейнетақы төлемдері; 2)
есебінен төленетін зейнетақы төлемдері; 3)
Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры есебінен төленетін зейнетақы төлемдері. Олардың төмендегілердің есебінен жүзеге асады: -
-
5 % жұмыс берушілердің міндетті зейнетақы жарнасы; -
5% міндетті кəсіби зейнетақы жарнасы. 4)
Ерікті зейнетақы жинағы. Жалпы, ұсынылып отырған іс-шаралар Халықаралық еңбек ұйымы ұсынып отырған (жалақының 40 % кем емес) көрсеткішті қамтамасыз етіп, оны келешекте осы коэффициенттің орнын ауыстарды.
1. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ə.Назарбаевтың «Қазақстан жолы – 2050»: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты 2014 жылдың 17 қаңтарындағы Жолдауы. 2. Дарибекова А.С., Дарибекова Н.С. Финансы социальной сферы: Учебное пособие- Караганды:»!Болашак-Баспа», 2015.- 83с. 3. Қазақстан Республикасының Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрлігінің 2014-2018 жылдарға арналған стратегиялық жоспары //www.pavlodar.gov.kz/ 4. 2030 жылға дейінгі ҚР зейнетақы жүйесін одан əрі жаңартудың тұжырымдамасы //www.pavlodar.gov.kz/
УДК
336.201.3.
Дарибекова А.С. ЧУ «Академия «Болашақ», г. Караганда, Республика Казахстан Оразбаева А.Г. АО «Университет КазГЮУ», г. Астана, Республика Казахстан
В настоящее время в Республике Казахстан не существует единого термина, характеризующего влияние налоговой системы на хозяйственную деятельность предприятия и его финансовое состояние. Вместо него применяются следующие понятия: «налоговая нагрузка», «налоговое бремя», «совокупное налоговое изъятие», «налоговый пресс», «бремя обложения», которые, по сути, как замечено некоторыми авторами, являются синонимичными словосочетаниями, имеющими сходные по смыслу значения, но различные оттенки лексического толкования. Разработка методологических основ оценки данного показателя является условием принятия экономически обоснованных управленческих решений, обеспечивающих развитие хозяйствующих субъектов, и, следовательно, государства в целом. Оптимальный уровень налогообложения является одним из условий устойчивого экономического роста. Это в свою очередь требует научного обоснования роли и раскрытия сущности налоговой нагрузки; уточнения методики определения налоговой нагрузки, проведение ее расчетов и оценки. Зная 304
уровень налоговой нагрузки на предприятии, собственник может сделать выводы о результативности мероприятий налогового планирования, оценить эффективность договорной политики. Следовательно, показатель налоговой нагрузки на организацию заслуживает самого пристального внимания экономистов, и практически применим как на государственном уровне, так и на уровне конкретного налогоплательщика. Под термином «налоговая нагрузка» будем понимать обобщенную количественную и качественную характеристику влияния обязательных платежей в бюджетную систему Республики Казахстан на финансовое положение предприятий-налогоплательщиков. В.С. Занадворов определил данные обязательные платежи как требования по регулярным выплатам экономических агентов в государственные фонды, которые рассматриваются как совокупность инструментов государства, позволяющих ему конкретизировать общее бюджетное решение о совокупном объеме доходов, обеспечивающих необходимые расходы общественного сектора [1]. Состав налоговых инструментов, применяемых государством, меняется и зависит от особенностей его экономической политики на определенном временном интервале. Соответственно налоговая нагрузка на предприятие также меняется в зависимости от изменений экономической политики и определяется как перечнем обязательных платежей, так и особенностями их исчисления и уплаты. В настоящее время в Республике Казахстан не разработано общепринятой методики исчисления не только абсолютной, но и относительной величины налоговой нагрузки предприятий. Как отмечают С.И. Чужмарова и А.И. Чужмаров, известны методы определения налогового потенциала, уровня налоговой нагрузки населения, эффективной налоговой ставки, доли налогов в ВВП, исчисляемые на базе основных показателей экономики страны и характеризующие налоговую нагрузку на макроуровне. В то же время нет единого мнения в отношении методологии определения этого показателя на микроуровне, то есть на уровне организаций [2]. В научной литературе встречаются методики определения налоговой нагрузки на экономические субъекты, которые различаются использованием того или иного количества налогов, включаемых в расчет, а также определением базового показателя деятельности предприятия, с которым соотносится сумма налогов. Методика расчета налоговой нагрузки должна содержать общий подход к количественной и качественной оценке влияния обязательных платежей на финансовое состояние предприятия и не должна зависеть от особенностей процесса налогообложения, особенностей построения той или иной налоговой системы. Цель методики – дать возможность сравнения тяжести налогового бремени как для предприятий, действующих в условиях одной налоговой системы, так и для предприятий, находящихся в разных налоговых системах, то есть в условиях разных стран. При этом сложность создания унифицированного подхода возрастает в связи с тем, что внутри каждой налоговой системы существуют несколько вариантов (режимов) налогообложения в зависимости от условий и характера деятельности предприятия, в частности от разной отраслевой принадлежности, масштабов деятельности, организационно-правовых форм и т. д. Налоговая нагрузка предприятия зависит от множества факторов, в число которых входят виды хозяйственной деятельности и формы ее осуществления, налоговый режим, организационно-правовая форма предприятия, особенности ведения налогового и бухгалтерского учета, закрепленные в учетной политике предприятии. Каждый фактор имеет вариантные значения, выбор которых зависит от законодательно установленных ограничений. Каждый вариант налогообложения характеризуется соответствующим перечнем обязательных платежей в бюджетную систему, который можно определить термином «налоговое поле», введенным В.С. Занадворовым [1]. Методика расчета налоговой нагрузки должна дать предприятию возможность сравнения вариантов и изменения величины налоговой нагрузки через выбор совокупности данных факторов, добиваясь ее оптимального значения. Имея вариант налогового поля, основанный на анализе данных прошлых лет действующего предприятия или на прогнозных данных для вновь создаваемого предприятия, последовательно изменяя значения отдельных факторов в рамках законодательно допустимого предела, можно сравнивать результаты хозяйственной деятельности при разных вариантах налогообложения.
305
Для действующего предприятия анализ данных о налоговой нагрузке за прошедшие годы служит основой для принятия обоснованных управленческих решений в будущем. Наличие налогового поля предприятия позволяет спрогнозировать налоговую нагрузку на финансовый результат и денежные потоки при изменении условий хозяйственной деятельности. Для вновь создаваемого предприятия расчет налоговой нагрузки планируемой хозяйственной деятельности позволяет оценить ее перспективность. Методика расчета налоговой нагрузки предусматривает определение общей величины налоговых обязательств (НОначисл), возникших в процессе ведения деятельности за календарный год, и представляет собой совокупность сумм, начисленных за год каждого из обязательных платежей в составе налогового поля, которые должно уплачивать предприятие в бюджетную систему. Общая сумма возникших обязательств в бюджетную систему в течение года (НОначисл) включает обязательства налогоплательщика {НО1, НО2, …НОn} и обязательства, возникшие вследствие исполнения предприятием функций налогового агента {НОА1, НОА2, …НОАN}. Этот комплексный показатель является количественной характеристикой налогового поля, и его можно представить в виде следующей совокупности:
НОначисл = {НО1, НО2, …НОn} + {НОА1, НОА2, …НОАN} (1), где НО1, НО2, …НОn– суммы начисленных за год обязательных платежей, налогоплательщиком которых является предприятие в соответствии с его налоговым полем, возникших в процессе ведения хозяйственной деятельности;
НОА1, НОА2, …НОАN– суммы начисленных обязательных платежей к выплате в течение года, возникших у предприятия при исполнении функций налогового агента.
Календарный год принят в бухгалтерском учете в качестве основного отчетного периода при расчете финансового результата и оценки эффективности хозяйственной деятельности предприятия. При этом важно не только определить общую сумму налогов, возникших за год деятельности предприятия, но и влияние налогообложения на полученный финансовый результат. В пределах календарного года периодичность бухгалтерских операций начисления налогов определяется налоговым законодательством, связана с понятиями налогового и отчетного периодов для целей налогообложения и зависит от порядка исчисления каждого налога, установленного соответствующей главой НК РК. Налоговый период является «конечным» периодом для определения окончательной величины обязательств предприятия по конкретному налогу. Длительность налогового периода установлена для каждого налога. Минимальный налоговый период равен месяцу, максимальный налоговый период составляет календарный год, что совпадает с длительностью основного отчетного периода в бухгалтерском учете. По итогам года можно получить сопоставимые величины годового финансового результата и окончательной суммы всех налогов, возникших за год ведения хозяйственной деятельности [3]. Большинство методик расчета налоговой нагрузки нацелены на предложение универсального показателя налоговой нагрузки экономического субъекта, позволяющего сравнивать уровень налогообложения в различных отраслях, но влияние отдельных налогов на хозяйственную деятельность предприятия настолько различно, что вряд ли, по нашему мнению, целесообразно сводить оценку их влияния к расчету единого интегрального показателя. Так, возникновение налоговых обязательств при выполнении функций налогового агента не затрагивает процедуру расчета прибыли (убытка) предприятия. Оборотные возмещаемые налоги – НДС и акциз не участвуют в формировании финансового результата. Некоторые налоги, начисленные за отчетный период, влияющие на прибыль предприятия и определяющие эффективность его деятельности, могут повлиять на финансовые результаты не того периода, когда возникли данные обязательства предприятия перед государством, а последующих периодов. Примером могут быть обязательные платежи, учитываемые в составе себестоимости продукции, которые повлияют на финансовый результат после продажи готовой продукции. Таким образом, об оценке влияния возникших налоговых обязательств на финансовый результат можно говорить только в отношении тех обязательных платежей, которые формируют статьи доходов и расходов предприятия. При этом необходимо установить характер влияния
306
каждого вида обязательных платежей на соответствующие показатели хозяйственной деятельности предприятия, периодичность их возникновения и отражения в учете предприятия в течение календарного года и определить причины, приводящие к возникновению данных обязательств и определяющие их величину. Методически, когда отдельно рассчитывается налоговая нагрузка на финансовый результат и на денежные потоки предприятия, разрешается спорная проблема о включении в расчет косвенных налогов и обязательных платежей предприятия при исполнении им функции налогового агента. Все выплаты предприятия в бюджетную систему должны рассматриваться при расчете налоговой нагрузки на денежные потоки вне зависимости от того, является ли предприятие налогоплательщиком (плательщиком) или налоговым агентом, и соответственно вне зависимости от того, влияют ли обязательства по данным платежам в момент их начисления (возникновения) на финансовый результат предприятия. Количественная оценка налоговой нагрузки на денежные потоки предприятия будет определяться следующей системой показателей: НОупл = {{НО1, … НО2,… НОn} + {HOA1, НОА2,… НОАN} – {НВ1, НВ2, …}},
(2),
где НО1, НО2, …НОn – суммы начисленных обязательных платежей к выплате в течение отчетного года, налогоплательщиком (плательщиком) которых является предприятие в соответствии с вариантом налогового поля;
HOA1, НОА2,… НОАN – суммы начисленных обязательных платежей к выплате в течение года, возникших у предприятия при исполнении функций налогового агента;
НВ1, НВ2, … – суммы налоговых вычетов, право на применение которых возникло у предприятия в отчетном году.
Таким образом, для расчета налоговой нагрузки предприятия значимыми являются следующие показатели, возникающие в хозяйственной деятельности в связи с процессом налогообложения: – суммы начисленных обязательств предприятия по обязательным платежам в бюджетную систему при исполнении обязанностей налогоплательщика, которые будем обозначать как обязательства налогоплательщика по налогу; – суммы начисленных обязательств предприятия по обязательным платежам в бюджетную систему при исполнении обязанностей налогового агента, которые будем обозначать как обязательства налогового агента по налогу; – суммы налоговых вычетов по обязательным платежам, образующиеся в процессе хозяйственной деятельности и приводящие к уменьшению суммы начисленных обязательств по налогам до величины обязательств к погашению, которые будем обозначать как налоговые вычеты.
Следовательно, для анализа налоговой нагрузки необходимо выявить на каждом этапе хозяйственной деятельности предприятия операции или объекты, приводящие к появлению налоговых обязательств у предприятия, назовем их места появления налогов. Это позволит рассчитать общую сумму возникших у предприятия за отчетный период налоговых обязательств, которая должна быть уплачена в определенные налоговым законодательством сроки. Однако информации об общей сумме налоговых обязательств недостаточно для сравнения предприятий, видов деятельности, отдельных операций с точки зрения тяжести налогового бремени. Для предприятия важен финансовый результат, поэтому должен быть определен характер влияния конкретных налогов на финансовое состояние предприятия и на финансовый результат периода.
1. Занадворов В.С., Колосницына М.Г. Экономическая теория государственных финансов. – М.: Издательский дом ГУ ВШЭ, 2006 г. - 390с. 2. Чипуренко Е.В.. Налоговая нагрузка предприятия, анализ, расчет, управление // М.:Налоговый вестник, 2008 г. - 463 стр. 3. Кирова Е.А. Методология определения налоговой нагрузки на хозяйствующие субъекты // Финансы. -1998. -№ 9. - С. 30-32.
|