Ҕазаҕстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Ҧлттыҕ аҕпараттандыру орталығы» АҔ
жүктеу/скачать 14,64 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1 Ҕазаҕстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Ҧлттыҕ аҕпараттандыру орталығы» АҔ ЭЛЕКТРОНДЫҔ ОҔЫТУ ЖҤЙЕСІМЕН КІРІККЕН ОҔУ ПРОЦЕСІНДЕ 11-СЫНЫП ҤШІН АЛГЕБРА ПӘНІ БОЙЫНША ЦИФРЛЫҔ БІЛІМ БЕРУ РЕСУРСТАРЫН ПАЙДАЛАНУДЫҢ ОҔУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҔҦРАЛЫ (ҕазаҕ тілінде) 2-бӛлім Алматы, 2013 ж. 2 «Ұлттық ақпараттандыру орталығы» АҚ ғылыми кеңесі ұсынған ( 2013 жылғы 7 қарашадағы № 11 хаттама) Пікір берушілер: Мҧхамбетжанова С.Т., педагогика ғылымдарының докторы, доцент Берікханова А.Е., педагогика ғылымдарының кандидаты, профессор Нҧрғалиева Г.Ҕ., Тәжіғҧлова Ә.І., Артыҕбаева Е.В., Берікҕанов Е. Е. Козтаева К.А.Электрондыҕ оҕыту жҥйесімен кіріккен оҕу процесінде Алгебра пәні бойынша 11-сынып ҥшін цифрлыҕ білім берудің ресурстарын пайдаланудың оҕу-әдістемелік ҕҧралы (ҕазаҕ және орыс тілдерінде) – Алматы: «ҦАО» АҔ, 2013 ж. -232 б. Осы сараптамалыҕ шолу «Білім беру жүйесін әдіснамалыҕ жасаҕтау» - «Білім беруді аҕпараттандыру саласындағы оҕу-әдістемелік ҕұралдарды дайындау бойынша ҕызметтер кӛрсету» 008 бағдарламасы бойынша ҔР БжҒМ-нің мемлекеттік тапсырысына сәйкес әзірленген. Оҕу-әдістемелік ҕұралда сӛздік, электрондыҕ оҕыту жүйесімен кіріккен оҕу процесіндегі цифрлыҕ білім беру ресурстарын пайдалануда мұғалімдерге кӛмек кӛрсететін Алгебра пәні бойынша 11-сынып үшін 20 сабаҕтың конспектісі бар (10 сабаҕ жоспары ҕазаҕ тілінде және 10 сабаҕ жоспары орыс тілінде. 3 Мазмұны Кіріспе .............................................................................. 4 Глоссарий ................................................................................ 5 Алгебра пәні бойынша 11-сынып үшін ҕазаҕ тіліндегі цифрлыҕ білім беру ресурстарының тізімі ........................... 8 Алгебра пәні бойынша 11 - сынып үшін электрондыҕ оҕыту жүйесінің мазмұны (контенті) ретінде ЦБР-ды ҕұрастыру технологиясы 10 11 - сыныптағы «Алгебра» пәнінен цифрлыҕ білім беру ресурстарын пайдаланып ӛткізілетін сабаҕ жоспарлары (ҕазаҕ тілінде) 16 «Алғашҕы функция. Аныҕталмаған интеграл» таҕырыбына № 1095 ЦБР- ды пайдаланып ӛткізілетін сабаҕ жоспары 16 «Ҕисыҕсызыҕты трапецияның ауданы» таҕырыбына №1098 ЦБР- ды пайдаланып ӛткізілетін сабаҕ жоспары 32 «Аныҕталған интеграл. Ньютон – Лейбниц формуласы» таҕырыбына № 1099 ЦБР- ды пайдаланып ӛткізілетін сабаҕ жоспары. 43 «Наҕты санның п- дәрежелі түбір және оның ҕасиеттері» таҕырыбына № 1104 ЦБР- ды пайдаланып ӛткізілетін сабаҕ жоспары 55 «Рационал кӛрсеткішті дәреже» таҕырыбына № 1035 ЦБР-ды пайдаланып ӛткізілетін сабаҕ жоспары.. 64 «n-ші дәрежелі түбір және оның ҕасиеттері» таҕырыбына №1104 ЦБР -ды пайдаланып ӛткізілетін сабаҕ жоспары. 76 «Иррационал теңдеулер және олардың жүйелерін шешу» таҕырыбына №1106 ЦБР -ды пайдаланып ӛткізілетін сабаҕ жоспары 89 «Дәрежелік функция» таҕырыбына №1115 ЦБР -ды пайдаланып ӛткізілетін сабаҕ жоспары..................................................................... 108 «Ҕисыҕсызыҕты трапецияның ауданы» таҕырыбына №1098 ЦБР -ды пайдаланып ӛткізілетін сабаҕ жоспары. 119 «Аныҕталған интеграл. Ньютон-Лейбниц формуласы» таҕырыбына №1099 ЦБР -ды пайдаланып ӛткізілетін сабаҕ жоспары. 131 4 КІРІСПЕ Ҕоғамды аҕпараттандыру, есептеу техникасының ҕұралдары мен аҕпараттыҕ технологияларды адам ӛмірі мен ҕызметінің барлыҕ салаларына кең түрде енгізуді алға ҕояды. Ол ҕоғамның барлыҕ ҕұрылымдарын ӛзгертеді және білім беру жүйесіне үлкен ыҕпал етеді. Компьютерлік технологияны, цифрлыҕ білім беру ресурстарын ҕолданып оҕыту – оҕытудың кӛрнекілігін арттыруға, алгебралыҕ ұғымдарды ҕалыптастырғанда олардың абстрактілігінен туындайтын ҕиыншылыҕтарды болдырмауға, оҕушылардың оҕу әрекеттерін даярлау арҕылы олардың белсенділігін арттыру мәселелеріне ҕатысты проблемаларды шешуге жағдай жасайды. Ҕазіргі кезде 11-сыныпта алгебраны оҕытудың сапасын арттыруда компьютерлік технологияны ҕолданудың ҕажеттігі заман талабына сай туындап отыр. Осыған байланысты, орта мектептің 11-сыныпта алгебраны оҕыту барысында компьютерлік технологияны ҕолдануды кеңінен насихаттау үшін материалды теориялыҕ жағынан негіздеп ҕана ҕоймай, оның әдістемесін жасаудың жолдары да ҕарастырылуда. 11 -сыныпта алгебраны оҕытуда компьютерлік технологияны ҕолданудың әдістемесі жасалып, ол оҕу үрдісіне енгізілсе, онда оҕушылардың алгебрадан алған білімдерінің сапасы артады, алгебралыҕ ұғымдарды ҕалыптастырудың тиімділігінің артуына, оҕушыларда есептер шығару іскерліктері жоғары дәрежеде ҕалыптасуына жағдай жасалады. Алгебра пәні бойынша цифрлыҕ білім беру ресурстары 2012 жылы ҔР Білім және ғылым министрлігінің 052 «Орта және кәсіптік білім беру ұйымдарында электрондыҕ оҕыту жүйесін енгізу» бағдарламасы ауҕымында дайындалынды. Дайындаманы «Young Digital Planet» (Польша) бірлестігінің ҕатысуымен Ұлттыҕ аҕпараттандыру орталығының (Ҕазаҕстан-Алматы) мамандары іске асырды. Электрондыҕ оҕыту жүйесінде (e-learning) 11 - сынып үшін 68 цифрлыҕ білім беру ресурстары ұсынылған, олар жыл ішіндегі алгебра бойынша барлыҕ мектеп курсын ҕамтиды. ЦБР-дың мазмұны Мемлекеттік білім берудің жалпы міндетті стандартына сәйкес келеді. «Алгебра» пәнінің типтік оҕу бағдарламасында ҕойылған негізгі маҕсат пен оҕу-тәрбие беру міндеттерін, оның ішінде: ғылым негіздерін, маңызды факторларды, ұғымдарды, алгебралыҕ заңдар мен теорияларды оҕып біледі. ЦБР-дың міндеті – сабаҕтағы мұғалімді алмастыру емес, сабаҕты ұйымдастыру мен жүргізу үшін оған ҕосымша материал ұсыну, оҕу материалын аудиалдыҕ және кӛріністік сүйемелдеу, оҕушылардың ой-ӛрісін дамыту, логикалыҕ ойлау ҕабілеттерін дамыту. Методикалыҕ ҕұралдың басты маҕсаты – алгебра пәнінің мұғалімдеріне цифрлыҕ білім беру ресурстарын сабаҕта пайдалануға кӛмек кӛрсету немесе цифрлыҕ білім беру ресурстарының кейбір элементтерін жаңа сабаҕ ӛтуде, ҕайталау сабаҕтарында ҕалай пайдалануға болатындығы туралы кӛмек кӛрсету болып табылады. 5 ГЛОССАРИЙ Автоматтандыру – адамзат еңбегінің формасын ығыстыру мен жеңілдету, процестердің ӛнімділігі мен мӛлдірлігін арттыру маҕсатымен аҕпаратты ӛңдеу, жүйелеу, саҕтау мен беру үшін аҕпараттыҕ ҕатынастыҕ технологияларды ҕолдану. Авторландыру – кӛрсетілген рӛлге сәйкес белгілі бір әрекеттерді орындауға белгілі бір тұлғаға немесе тұлғалар тобына ҕұҕыҕ беру, сондай-аҕ осы әрекеттерді орындауға талаптану кезінде осы ҕұҕыҕтарды тексеру (растау) процесі. Бҧрыс бӛлшек – алымы бӛлімінен үлкен немесе тең бӛлшек. – Білім берудің біртҧтас аҕпараттыҕ жҥйесі (ББАЖ) – 2011 жылдың 1 желтоҕсанынан № 503 «Білім берудің біртұтас жүйесін ұйымдастыру мен жұмыс істеу Ережесін бекіту туралы» Ҕазаҕстан Республикасы Білім және ғылым министрінің м.а. бұйрығымен бекітілген Ҕазаҕстан Республикасының білім беру сферасын аҕпараттандыру жобасы. ББАЖ мектепке дейінгі, негізгі орта, жалпы орта, орта кәсіптік, жоғары және ЖОО-дан кейінгі білім беруді аҕпараттандыру бойынша ӛзіне әртүрлі жобаларды ҕамтиды. Виртуальдыҕ зертхана – оҕу-зерттеушілік жабдыҕтың компьютерлік симуляторы. Диаметр – гректің diametros - кӛлденеңдік деген сӛзінен алынған. Дҧрыс бӛлшек – алымы бӛлімінен кіші бӛлшек Ең кіші ортаҕ еселік (ЕКОЕ) берілген сандардың әрҕайсысына еселік болатын ең кіші натурал сан Ең ҥлкен ортаҕ бӛлгіш (ЕҤОБ) берілген сандардың әрҕайсысы бӛлінетін ең үлкен натурал сан Интерактивтік тапсырма – тапсырманы орындау кезінде оҕушының іс-әрекеттерін және кері байланысын автоматтыҕ тексеруді ҕамтамасыз ететін баҕыланатын жаттығу іс-әрекетінің алуан түрлілігі есебінен оҕушылардың іс-әрекеттерін ұйымдастыруға бағытталған тапсырма. 6 Масштаб – сызбадағы ӛлшемнің наҕты ӛлшемге ҕатынасы Мультимедиа – мәтін, дыбыс, кескін, анимация, бейне және интерактивтік ӛзара әрекеттесу амалдары сияҕты аҕпаратты ұсыну мен берудің әртүрлі формаларын біріктіретін аҕпаратты беру амалдары және/немесе аҕпаратты беру тәсілдері мен аҕпарат. Мультимедиалыҕ тҥсіндіру – білімдерді кӛрінерлік етуге мүмкіндік туғызатын анимацияланған оҕиғалар желісі, безендірулер, тарихи карталар, мұрағаттыҕ ҕұжаттар, виртуальдыҕ тәжірибелер және т. б. кӛмегімен сабаҕ таҕырыбының мазмұнын кӛрнекі түрде деменстрациялайтын дыбысталған таныстырылым. Пайдаланушы – лауазымдыҕ міндеттерді орындау үшін аҕпараттыҕ ресурстарды пайдаланатын білім беру ұйымының ҕызметкері, оҕушылары және олардың ата-аналары. Процент – латынның pro centum – «жүздік» деген сӛзінен шыҕҕан Сандарды дӛңгелектеу – оның дәл мәніне жаҕын жуыҕ мәнін табу Ҧлттыҕ біртҧтас тестілеу – ортадан кейінгі немесе жоғары білім беретін білім беру ұйымдарына оҕуға түсу емтихандарымен үйлестірілген жалпы орта білім беру ұйымдарында оҕитындарды ҕорытынды аттестаттау формаларының бірі. Ҧлттыҕ білімдік желі – Ҕазаҕстан Республикасының білім беретін және оҕытатын барлыҕ деңгейлері мен бағыттарының білімдік мекемелер жүйесінде білімдік пен аҕпараттыҕ ҕызметтер кӛрсетуді ұсынатын мемлекеттік және мемлекеттік емес жүйелердің кешені. е-Learning (электрондыҕ оҕыту жҥйесі – ЭОЖ) жобасы – 2020 жылға дейін электрондыҕ оҕыту жүйесін енгізу бойынша Мемлекеттік жоба. Басымдыҕ түрде жалпы орта, техникалыҕ және кәсіптік орта білім беру үшін Ҕазаҕстан Республикасы білім беру сферасының оҕу- педагогикалыҕ іс-әрекетінің міндеттерін ҕамтиды. Электрондыҕ кітапхана – мәліметтер берілісінің ауҕымды желілері арҕылы электрондыҕ ҕұжаттардың алуан түрлі жинаҕтарында аҕпаратты саҕтауға, ӛңдеуге, таратуға, талдауға, сондай- аҕ іздестіруге мүмкіндік беретін үлестірілген 7 каталогтандырылған аҕпараттыҕ жүйе. Электрондыҕ оҕытудың аҕпараттыҕ жҥйесінің басҕарушысы – электрондыҕ оҕытудың аҕпараттыҕ жүйесіндегі (ары ҕарай – ЭО АЖ) есепке алу жазбаларын әзірлеу мен жоюға, ЭО АЖ-ндегі модульге ҕатынас ҕұру үшін ӛкілеттікті ӛзгертуге жауап беретін тұлға. Электрондыҕ оҕытудың аҕпараттыҕ жҥйесі – Ҕазаҕстан Республикасының орта білім беру жүйесінде (жалпы орта білім беру жүйесінде де, техникалыҕ және кәсіптік орта білім беру жүйесінде де) e-Learning жобасы ауҕымында дайындалынатын кіріккен бағдарламалар жүйесінің кешені. Цифрлыҕ білімдік контент – оҕу-танымдыҕ процесті және білімдік процесс субъектілерінің араҕашыҕтыҕ ӛзара әрекеттесуін автоматтандыруды ҕамтамасыз ететін педагогикалыҕ пен аҕпарҕатынастыҕ технологиялардың кірігуі негізінде ҕолданбалы компьютерлік бағдарламалар формасында ұйымдастырылған электрондыҕ оҕытудың мазмұндыҕ ҕұрауышы. Цифрлыҕ білімдік ресурстар – ҕолданбалы компьютерлік бағдарламалар: мультимедиалыҕ таңыстырылымдар, интерактивті тапсырмалар мен тестілейтін бағдарламалар формасында мемлекеттік оҕу бағдарламаларына сәйкес оҕу пәндерінің әрбір таҕырыбы бойынша дайындалынған, бірнеше рет пайдаланудың виртуальдыҕ оҕу нысандары болып табылатын оҕытудың сыныптыҕ-сабаҕтыҕ жүйесі үшін цифрлыҕ форматтағы дидактикалыҕ материалдар. Шеңбер - берілген нүктеден бірдей ҕашыҕтыҕта жатҕан нүктелер жиынынан тұратын ҕисыҕ сызыҕ 8 «АЛГЕБРА» ПӘНІ БОЙЫНША 11 - СЫНЫПҔА АРНАЛҒАН ЦИФРЛЫҔ БІЛІМ БЕРУ РЕСУРСТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ (ҕазаҕ тілінде) № ЦБР Реті: Таҕырыптар: 1095. 1. Алғашҕы функция. Алғашҕы функцияның негізгі ҕасиеті, аныҕталмаған интеграл 1096. 2. Алғашҕы функциялар кестесі (бүтін кӛрсеткішті дәрежелік функцияның, синустың, косинустың алғашҕы функциясы (n -1)). 1097. 3. Алғашҕы функцияны табудың ҕарапайым ҕасиеттері 1098. 4. Ҕисыҕ сызыҕты трапеция және оның ауданы 1099. 5. Аныҕталған интеграл. Ньютон-Лейбниц формуласы 1100. 6. Интегралдың кӛмегімен фигураның ауданын есептеу 1101. 7. Интегралдың кӛмегімен геометриялыҕ дененің кӛлемін есептеу 1102. 8. Таҕырып бойынша сынаҕ : «Алғашҕы функция және интеграл» 1103. 9. Ҕиындығы жоғары тапсырмаларды орындау 1104. 10. n дәрежелі түбір және оның ҕасиеттері 1105. 11. Рационал кӛрсеткішті дәреже және оларға амалдар ҕолдану 1106. 12. Иррационал кӛрсеткішті дәреже туралы ұғым 1107. 13. Бӛлшектің бӛліміндегі иррационалдыҕты жою 1108. 14. Теңдеудің екі жағын бірдей дәрежеге шығару арҕылы иррационал теңдеулерді шешу 1109. 15. Жаңа айнымалы енгізу арҕылы иррационал теңдеулерді шешу 1110. 16. Иррационал теңдеулер жүйесін шешу 1111. 17. Дәрежелік функция, оның ҕасиеттері, графигі 1112. 18. Берілген графигі бойынша натурал кӛрсеткішті функцияның ҕасиеттерін зерттеу 1113. 19. Түбірлердің ҕасиеттерін есептеуді ыҕшамдау үшін пайдалану 1114. 20. Дәрежелік функцияны дифференциалдау 1115. 21. Дәрежелік функцияны интегралдау 1116. 22. Таҕырып бойынша сынаҕ: «Дәрежелік функция» 1117. 23. Ҕиындығы жоғары тапсырмаларды орындау 1118. 24. Кӛрсеткіштік функция, оның ҕасиеттері, графигі 1119. 25. Кӛрсеткішті ӛрнектерді теңбе тең түрлендіру және олардың мәндерін есептеу 1120. 26. Ҕарапайым кӛрсеткіштік теңдеулерді екі жағын бірдей негізге келтіру арҕылы шешу 1121. 27. Кӛрсеткіштік функцияны жаҕшаның сыртына шығару арҕылы кӛрсеткіштік теңдеулерді шешу 1122. 28. Біртекті кӛрсеткіштік теңдеулерді шешу 1123. 29. Жаңа айнымалы енгізу арҕылы кӛрсеткіштік теңдеулерді шешу 1124. 30. Кӛрсеткіштік теңсіздіктерді шешу 1125. 31. Кӛрсеткіштік теңдеулер жүйесін шешу 1126. 32. Таҕырып бойынша сынаҕ: «Кӛрсеткіштік функция» 1127. 33. Ҕиындығы жоғары тапсырмаларды орындау 1128. 34. Санның логарифмі. Логарифмдердің ҕасиеттері. Есептеу 1129. 35. Алгебрлыҕ ӛрнектерді логарифмдеу 9 1130. 36. Алгебрлыҕ ӛрнектерді потенцирлеу 1131. 37. Логарифмдік функция, оның ҕасиеттері, графигі 1132. 38. Ондыҕ және натурал логарифмдер 1133. 39. Теңдеудің екі жағын бірдей негізге келтіру арҕылы логарифмдік теңдеулерді шешу 1134. 40. Жаңа айнымалы енгізу арҕылы логарифмдік теңдеулерді шешу 1135. 41. Потенцирлеу арҕылы логарифмдік теңдеулерді шешу 1136. 42. Логарифмдік теңдеулер жүйесін шешу 1137. 43. Логарифмдік теңсіздіктерді шешу 1138. 44. Кӛрсеткіштік және логарифмдік функцияларды дифференциялдау және интегралдау 1139. 45. Таҕырып бойынша сынаҕ :«Логарифмдік функция» 1140. 46. Ҕиындығы жоғары тапсырмаларды орындау 1141. 47. Кӛбейткіштерге жіктеу әдісімен теңдеулерді шешу 1142. 48. Жаңа айнымалы енгізу арҕылы теңдеулерді шешу 1143. 49. Біртекті теңдеулерді шешу 1144. 50. Ҕайтымды теңдеулерді шешу 1145. 51. Бӛлшекті рационал теңдеулерді шешу 1146. 52. Модулі бар теңдеулерді шешу 1147. 53. Параметрлі теңдеулерді шешу 1148. 54. Кӛбейткіштерге жіктеу әдісімен теңсіздіктерді шешу. Интервалдар әдісі 1149. 55. Бӛлшекті рационал теңсіздіктерді шешу 1150. 56. Модулі бар теңсіздіктерді шешу 1151. 57. Параметрлі теңсіздіктерді шешу 1152. 58. Теңдеулер жүйесін шешу 1153. 59. Теңсіздіктер жүйесін шешу 1154. 60. Таҕырып бойынша сынаҕ: «Теңдеулер мен теңсіздіктер» 1155. 61. Ҕиындығы жоғары тапсырмаларды орындау 1156. 62. Ыҕтималдыҕтар теориясында комбинаторика мен Ньютон биномын ҕолдану 1157. 63. Шартты ыҕтималдыҕ. Тәуелсіз оҕиғалар. 1158. 64. Кездейсоҕ шама және оның түрлері 1159. 65. Кездейсоҕ шамалардың сандыҕ сипаттамалары 1160. 66. Таҕырып бойынша сынаҕ: «Ыҕтималдыҕ» 1161. 67. Ҕиындығы жоғары тапсырмаларды орындау 1162. 68. 11 сынып алгебра курсы бойынша ҕорытынды тест 10 АЛГЕБРА ПӘНІ БОЙЫНША 11 - СЫНЫП ҤШІН ЦИФРЛЫҔ БІЛІМ БЕРУ РЕСУРСТАРЫН ҔҦРАСТЫРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ Цифрлыҕ білім беру ресурстарын пән бойынша типтік оҕу бағдарламасына сәйкес наҕты оҕу таҕырыбына арналған дидактикалыҕ материалдар болып табылады. Олар оҕу пәнінің белгілі бір таҕырыбы бойынша мультимедиалыҕ түсіндіруді, интерактивті тапсырмаларды және тестілік сұраҕтарды ҕамтиды. ЦБР-ды ҕұрастыруда оҕу процесінің барлыҕ ҕұрауыштары: маҕсаттылығы, мазмұндылығы, іс-әрекеттестігі мен нәтижелігі жүзеге асырылады. Маҕсат тұлғаның іс-әрекеттік педагогикалыҕ жүйесінің жүйе түзетін ҕұрауышы, орталығы болып саналады, сондыҕтан оҕыту нәтижелері оҕушылардың оҕыту маҕсаттарын жете түсінуден тұра пропорционал тәуелділікте тұрады. Оҕуда оң ҕұлшыну себептерінің бар болуы – оның табыстылығының маңызды шарты. Іс-әрекетке ҕұлшыныс сол немесе басҕа маҕсат бала үшін жете түсінілген, тұлғалыҕ-маңызды болғанда пайда болады. Сондыҕтан кез келген оҕыту процесінде оҕушының осы материалды не үшін және неге оҕып білу, атап айтҕанда оған алда оҕып білу мен меңгеру тұрғанын, оҕу міндеті және алда тұған жұмыстың аҕырғы маҕсаты ҕандай екендігін айҕын жете түсінуі ҕажет. Алгебра пәні бойынша ЦБР-дағы маҕсатты ҕұрауыш әрбір бетте бар және оҕып білетін таҕырып бойынша оҕушылардың алдына наҕты оҕу маҕсаттарын ҕоятын Басшылыҕ арҕылы іске асырылады. Оҕушыларға сабаҕтың басында оҕу материалын оҕып білудің айҕын алгоритмі беріледі, оҕу материалын оҕып білу бойынша әрекеттердің логикалыҕ тізбегі аныҕталады. Оҕытудың маҕсатты нұсҕаулары оҕушылар үшін оҕу-танымдыҕ іс-әрекетті ұйымдастырудың мағынасы мен тәсілдерін түсінікті етеді әрі оның белсенді етілуіне айтарлыҕтай ыҕпал жасайды. Психодидактикалыҕ кӛзҕарастан шыға отырып, оҕыту процесінің мазмұны, типі әртүрлі (аҕпараттыҕ, түсініктемелік, пайымдайтын, мәселелік, т.б.) мәтіндерді, оҕу аҕпаратын (сӛздік-символикалыҕ, кӛрінерлік, пәндік- практикалыҕ, эмоциональдыҕ-бағалаушылыҕ) ұсынудың әртүрлі формаларын, оҕу материалының күрделілік кӛзҕарасы тұрғысынан оҕу материалын саралаудың әртүрлі нұсҕаларын ҕамтуы тиіс. Сондыҕтан цифрлыҕ білімдік ресурстардың гипермәтіні сӛздің кең мағынасында оҕу материалының тасуышы ретінде түсініледі, бұл тек жазба түрдегі вербальдыҕ мәтін ғана емес, «аҕпарат базасы» және оҕу материалын, бейне үзінділерді және т. б. мультимедиалыҕ түсіндіруді ҕамтитын сондай аҕпараттыҕ білімдік кеңістік болып табылады. Осының барлығы оҕушыға пәндік білімдер саласына бойлай енуге, білімдер алуға ҕатынасы бойынша объект емес субъект болуға мүмкіндік береді. ЦБР-дың мазмұнын тым толыҕ ашу үшін кейбір беттерде бірнеше анимация немесе бейне бар, ал беттердің саны 1-ден 10-ға дейін ауытҕып отырады. Бұл алгебра пәні бойынша ҕаныҕҕан аҕпараттыҕ білімдік ортаны ҕұруды ҕамтамасыз етеді. 11 Теориялыҕ материалды кӛзге кӛрнекі бейнеде, кәсіпҕой диктордың дыбыстауымен анимациялыҕ ұсыну әртүрлі сезім мүшелеріне әрекет етуді ҕамтамасыз етеді, материалды бейнелік ҕабылдауға, жете түсінуге және аса терең есте саҕтауға, пәнге ҕызығушылыҕты арттыруға мүмкіндік туғызады. ЦБР-ды кәсіби дыбыстау мектеп оҕушыларына оҕу материалын тек кӛру арҕылы ғана емес, есту арҕылы ҕабылдауға мүмкіндік береді де, оҕу материалын аса тиімді ҕабылдауын, түсінуі мен жете ұғынуын, сондай-аҕ оҕушылардың сауатты сӛйлеуіне мүмкіндік туғызуын ҕамтамасыз етеді. Мұғалімдердің міндеті – мектеп оҕушыларының аҕпараттыҕ білімдік орта секілді гипермәтіндермен жұмыс істеуін ұйымдастыру, осы ортада оларды бағдарлануға үйрету. Аҕпаратты игеру оҕытудың ұжымдыҕ, топтыҕ, дербес те әдістерін ҕолданумен жүзеге асырылады. Оҕушыларға белгілі бір білімдердің жинағын беру ғана маңызды емес, одан да маңыздысы – ҕойылған оҕу міндеттерін шешу үшін ҕажетті аҕпаратты ӛз беттерімен таңдай, ӛңдей, талдай және жинаҕтай білу біліктерін ҕалыптастыру. Әр кезеңдегі жұмыс нәтижелерін мұғалім ҕойған сұраҕтарға жауап ретінде дәптерге толтырылған кесте немесе схема түрінде бекіту мүддеге сай. – Салыстыру, теңестіру жолымен түсіндіру. Тірек оҕушылардың ӛткендегі танымдыҕ тәжірибесі (біз бұрын не кӛрдік, не білдік?). Бейнеҕатарды/анимацияны ҕарап шығып, оҕушылар ӛткен материалмен салыстыра, теңестіре алады. – Оҕып білетіннің айтарлыҕтай белгілерін ерекшелеу. Анимациялыҕ демонстрацияларды ҕарап шығудың алдында оҕушыларға оҕылатын материалдың айтарлыҕтай сапаларын, ҕасиеттерін немесе белгілерін ерекшелеуге тапсырма береді. Оҕушылар таҕырыпты оҕып білу үшін айтарлыҕтай бастыларын: аныҕтамаларын және жаңа ұғымдарын дәптерге жазады. – Сұраҕтарға жауап. Мәтінді тағы да бір рет тыңдап, ҕарап шығып, алдын ала ҕойылған сұраҕтарға жауап береді. Осы тәсілдің нұсҕасы ретінде, оҕушылардың назарын шоғырландыру үшін бейнеҕатарды тыңдау кезінде назарға сұраҕтар мен тапсырма беруге болады (мысалы, бейнеҕатарда ҕандай да бір алгебралыҕ термин еске түсірілді ме және ҕанша рет аныҕтау). Егерде бірнеше компьютермен жұмыс істелінсе және оҕушылар сәйкес түрде шағын топтарға бӛлінсе, онда ұҕыптылыҕҕа жарыс секілді ұйымдастыруға болады. – Бекіту тәсілі – кадрды тоҕтату және мұғалімнің пікірі бойынша игеру кезінде оҕушыларға ҕиындыҕ тудырады деген белгілі бір схемаға, белгілі бір ұғымға мектеп оҕушыларының назарын аудару, сол бойынша әңгіме ҕұру. – Бейнеҕатардың мәтінін ҕайталап айтып беру. Бейнеҕатарларды тағы да ҕарап шығып және тыңдап оҕушылар материалдың мазмұнын ҕайталап айтады. Электрондыҕ оҕыту жағдайларында оҕушылардың оҕу-танымдыҕ іс- әрекеттерін жетілдіруде ерекше орында сӛйлеу іс-әрекеті алады. Сӛздік материалды ӛз сӛздерімен ҕайталап айту мәтіндегі негізгі ойды екшелей білу түсіну критерийлерінің бірі болып саналады. Осы кезде аудиожазбалардағы жауапты саҕтауға және түп нұсҕамен салыстыруға болады. Мұндай жағдаяттарды енгізу балалардың барлығын, ешҕандай бӛліп жармастан, жадын да, сӛйлеуін де, ойлауын да ерекше белсенді етеді. 12 – Ӛзін-ӛзі тексеру. Бейнеҕатар тыңдалынады және ӛзін-ӛзі тексеру үшін ҕарап шығарылады. – Оҕушылармен әңгімелесу. Сұраҕ бере білу – ойлау жұмысының сенімді кӛрсеткіші. Осыған оҕушыларды үйрету керек. Егерде ӛз білімдеріне сенімді болмаса, егерде тыңдаған, басҕалардан нашар түсінген болса, онда тағы да анимацияны ҕарап шығу ҕажет және оҕушының ӛз сұрағына ӛзі жауап беруіне мүмкіндік беру керек. – Ҕорыту тәсілі. Сабаҕ таҕырыбының маҕсатына сәйкес, алдымен жеке, ал олардың негізінде жалпы сол немесе басҕа ғылыми ҕорытындыға оҕушыларды келтіру маҕсатымен бейнеҕатарды ҕарап шығу. Осында материалдың ӛткен бӛлігін бекіту ҕажет: «Міне, біз ҕорытынды жасадыҕ (ҕорытындының тұжырымы беріледі). Келіңдер, енді еске түсірелік, осы сұраҕҕа біз ҕалай келдік». Бейне/анимацияны ҕайталап ҕарап шығу керек. Содан кейін сол ҕорытындының ӛзі ҕайтадан тұжырымдалады. Таҕырыптың әрбір сұрағы бойынша осылай ҕайталау. Осы техникалыҕ тәсілді бейнеҕатарда дыбысталғанды ӛздерінің айтып шығуын ұсынып, бейнеҕатарда берілген материалды оҕушылардың ҕалай жаҕсы меңгергенін тексеру үшін пайдалануға болады. ЦБР-мен жұмыс істеуде маҕсаттылыҕпен ауызша сӛйлеу іс-әрекетін ҕосу ӛзіндік монологиялыҕ сӛйлеуге ҕатынасын және саналы ҕабылдауын білдіретін оҕушылардың жалпы мәдениетін ҕарҕынды дамытуды; ӛз ойларын (жағдайлар мен жағдаяттарға сәйкес) тұжырымды және жылдам жеткізуді ҕамтамасыз етеді. Ауызша жауапты жаңғырту тапсырмасының күрделігі және оҕытудың әртүрлі кезеңінде ҕолдану алуан түрлі бола алады – материалмен алғашҕы танысу кезінде де, аҕпараттың ҕандай да бір блогын ҕорытындылау кезінде. ЦБР-дың мәтінімен жұмыс істеу кезінде ҕағаз тасуыштағы мәтінмен жұмыс істеудің барлыҕ әдістемелік тәсілдерін: оҕушылардан түйінді сӛздерді, терминдер мен ұғымдарды дәптерге жазу, мәтін бойынша сұраҕтар ҕою және т.б. ҕолданылатын болады. ЦБР-да іс-әрекеттік ҕұрауыш нәтижелері лездік автоматтыҕ тексеру мен демонстрациялаудың интерактивтік тапсырмалары түрінде берілген. Дәстүрлі оҕыту кезінде оҕушылардың танымдыҕ іс-әрекетін оҕытушы немесе мұғалім басҕаратын. Электрондыҕ оҕытуды пайдалану кезінде оҕушының ӛзі танымдыҕ іс-әрекеттің субъектісі болады, осы кезде ілім алу тұтастай оның ҕайраткерлік, белсенділік ұстанымына байланысты болады, ал оҕу іс-әрекеті тұтастай әрҕашанда аса табысты нәтижелер береді. Сондыҕтан танымда оҕушының ҕайраткерлік, белсенділік ұстанымын ҕалыптастыру және оны танымдыҕ іс- әрекеттің алуан түніне тарту – ЦБР негізінде барлыҕ оҕу процесіндегі басты міндет. Интерактивті тапсырмалар пән бойынша оҕушылардың біліктіліктері мен машыҕтарын ҕалыптастыруға, сондай-аҕ ӛзіндік танымын және тұлғалыҕ ӛсуін, олардың ӛмір сүруінің әртүрлі сферасындағы стандарттыҕ емес міндеттерді, мәселелерді және жағдаяттарды шешуге дайындығын ҕамтамасыз ету үшін арналған. Тапсырмалардың алуан түрі оҕытуда екпінді алгебра пәні бойынша білімдерді меңгеруден біліктілікті ҕалыптастыруға ҕарай ығыстыруға мүмкіндік береді. 10 - сынып үшін ЦБР-да тапсырмалардың бірнеше типі 13 енгізілген: сәйкестікті тағайындауға; сӛйлемдерді толыҕтыруға; дұрыс жауапты аныҕтауға және т. б. Оҕыту процесін ҕарҕынды ету тапсырма типтерінің алуан түрлігі есебінен іс-әрекеттің максималь мүмкін болатын түрлеріне мектеп оҕушыларының максималь санын ҕатыстыру арҕылы ҕол жетеді. Осы кезде тілектестік атмосфера жасалады: оҕушы дұрыс емес жауап беруден ҕорыҕпайды, ӛйткені электрондыҕ оҕулыҕ ӛз жауаптарын ҕайталауға және түзетуге мүмкіндік береді. Интерактивті тапсырмалармен жұмыс істеу кезінде психологиялыҕ түрде ҕолайлы ахуал туғызу ӛте маңызды: оҕушыға тапсырманы дұрыс орындаудың міндетті ҕатал шарты берілмейді. Сол уаҕытта оған бірден дайын шешімнің немесе дұрыс жауаптың кілті берілмейді, мектеп оҕушысын ӛз бетімен дұрыс жауапты табуға итермелейтін жол кӛрсетудің икемді жүйесі беріледі. Және тек бірнеше дұрыс емес талаптанудан кейін ғана жауаптары бар кілтке ҕатынауға болады. Теориялыҕ мәліметтерді немҕұрайды меңгеруге жол берместен, оҕушылардың алған білімдерін, біліктері мен машыҕтарын ҕолданудың шынайы мүмкіндіктері жасалады. Жаҕсы ұйымдастырылғын бекіту кезінде оҕушылар жаҕ-жаҕты ойлауға мәжбүр болады, зерігуге және алаңдауға себеп жоҕ, материал бекітілді, меңгеру немҕұрайды емес (тек жадпен), жеткілікті түрде жете түсінілген. Оҕушыларда дұрыс ойлаудың машыҕтары бекітіледі және дамиды. ЦБР-дың интерактивті тапсырмаларын пайдаланудың педагогикалыҕ тәсілдері: – Интерактивті таҕтадағы оҕушының жеке жұмыс істеуі. Таҕтаға бір- бірден оҕушы шаҕырылады және әрҕайсысы электрондыҕ оҕулыҕтан бір- бірден интерактивті тапсырма орындайды. – Сабаҕта топтыҕ жұмыс істеу. Алдымен сынып бірнеше оҕушы бойынша шағын топҕа бӛлінеді, содан кейін оларға интерактивті тапсырма ұсынылады да, шағын топҕа ойлану және талҕылау үшін уаҕыт беріледі. Берілген тапсырманы топта талҕылағаннан кейін, оны топтың ӛкілі интерактивтік таҕтада орындайды. Әрбір топҕа жеке тапсырма беріледі. Осы уаҕытта басҕа топтар да тапсырманы талҕылауға ҕатыса алады, жауап дұрыс болмаған жағдайда, кез келген басҕа топ осы тапсырманы ҕайтадан орындай алады. – Сабаҕта интерактивті тапсырмамен жаппай жұмыс істеу. Сыныптың барлыҕ оҕушыларына сол бір тапсырма беріледі. Алдымен оҕушылар оны ӛз дәптерлерінде орындайды, содан кейін мұғалімнің шаҕыруы бойынша бір оҕушы интерактивті таҕтаға шығады да оны орындайды, осы кезде барлыҕ сынып оҕушылары тапсырманың орындалу дұрыстығын ҕадағалайды. Жауап дұрыс болмаған жағдайда келесі оҕушы шаҕырылады. Осындай тәсілмен оҕушылардың жеткілікті санын сұрап шығуға болады. ЦБР-мен мұндай іс-әрекет оҕушылардың ойлауын дамытуға, ойлаушылыҕ пен практикалыҕ іс-әрекетті ұштастыруға, зерттеудің эксперименттік әдістерін (нәтижелерді баҕылау, ӛлшеу және ресімдеу, ӛз әрекетін жоспарлау біліктерін) 14 меңгеруге бағытталған. ЦБР кӛмегімен оҕушылардың танымдыҕ ҕызығушылығы, ілімге саналы ҕатынасы ынталандырылады. Мектеп оҕушыларының сабаҕта тапсырмаларды орындау уаҕытында мұғалімнің нашар оҕитындармен жұмыс істеуіне, жеке сұраҕтарға жауап беруге, сабаҕтың келесі кезеңіне дайындалуға және т. б. уаҕыт босайды. Бастысы сол, аҕпараттыҕ-білімдік орта жағдайларында мұғалімнің шығармашылығы үшін сыныпҕа және оҕушылардың шынайы мұҕтаждығына байланысты толыҕтырылатын тәсілдер банкі ашылады. Электрондыҕ оҕытудың технологиялыҕ кезеңдерінің жиынтығын оҕыту процесінің міндетті ҕұрауышы болып саналатын бағалау-нәтижелік ҕұрауыш аяҕтайды. Оның оҕыту процесінің барлыҕ сатысында орны бар және автоматтандырылған тестілерді енгізу арҕылы ЦБР-да іске асырылады. ЦБР- дың тестілейтін бағдарламасында әрбір таҕырып бойынша он сұраҕ бар және оҕушылардың білімін нысаналы баҕылауды ҕамтамасыз етеді. Электрондыҕ оҕытудың аҕпараттыҕ-білімдік орта жағдайларында мұғалім тарапынан баҕылауды алмастыруға педагогикалыҕ түрде маңызды оҕушының ӛзін-ӛзі тексеруі, аҕпарҕатынастыҕ тұлғаның ӛзекті сапасы ретінде оҕушы ӛзін- ӛзі баламалы ӛзіндік бағалауы ҕалыптасады. Компьютерлік тестілеуді пайдаланудың мәнісі соған саяды, нәтижелер жедел түрде, тез арада, тестілеудің аяҕталуы бойынша бірден ұсынылады. Соңында оҕушы орындалған тестінің нәтижесін ӛзі кӛре алады: тестіге жауаптан кейін диаграмма түрінде берілген білімді меңгерудің жалпы картинасы шығарылады, бұл мектеп оҕушысының үлгерім деңгейінің бағасы болып саналады. Ӛзіндік дамыту нәтижелеріне ҕатысты бағалаушылыҕ әрекеттерді жүргізуге оҕушыны жүйелі ояту, оҕу және шынайы мәселелердің оңтайлы шешіміне ҕол жеткізу үшін пайдаланылған «ҕұралдар бағасы» рефлексиясы оның нысанға енуіне дайындығын ҕалыптастырады. Осы кезде сұрау кезіндегі білімдерді субъективтік бағалау туралы мәселе алынып тасталады. Ӛйткені, дұрыс орындалған тапсырмалар санын санай отырып, бағаны компьютер ҕояды; жауапты лездік талдау болады, бұл сұралушының ӛз білімдеріне немесе бекітілуіне, не дұрыс емес енгізілген жауабын түзетуіне, не мұғалім кӛмегіне жүгінуіне мүмкіндік береді. Автоматтандырылған тестілеуді пайдалану кезінде уаҕыт ӛте ғаламат үнемделетін болады. ЦБР-ды пайдаланусыз бір сабаҕтың ішінде орташа үлгеретін 5, 6 оҕушыны бағалай аласың. Осы уаҕыт ішінде, біраҕ ЦБР тестілерін пайдаланып, барлыҕ оҕушылардың білімдерін жаппай тексеруді ұйымдастыруға болады. Жарысушылыҕ элементі тексеру процесіне ҕосымша ҕызығушылыҕты алып келеді. Сонымен, алгебра пәні бойынша ЦБР-ды пайдалану кезінде жүзеге асырылатын аҕпараттыҕ білімдік ортаның ең маңызды ерекшеліктері болып мыналар саналады: – бүкіл сабаҕ бойы әрбір оҕушының маҕсатты оҕу іс-әрекетін ұйымдастыру; – оҕушының ұстанымын оҕыту нысаны рӛлінен оның белсенді ҕатысушы рӛліне ӛзгерту; 15 – мұғалімнің ұстанымын жалғыз білімдер кӛзінен оҕушылардың оҕу іс- әрекетін баҕылау мен түзетуді жүзеге асыратын дербес кеңес беруші ұстанымына ӛзгерту, яғни педагогтың міндеттерін аҕпараттыҕтан кеңесші- үйлестірушіге түрлендіру. Сабаҕта оның іс-әрекетін ӛзгерту нәтижесінде оның оған дайындыҕ сипаты мен мазмұны ӛзгереді: енді ол жаңаны түсіндіруді ҕалай жаҕсы ӛткізуге дайындалмайды, мектеп оҕушыларының іс-әрекеттерін ҕалай жаҕсы басҕаруға дайындалады. Бұл методикалыҕ ҕұралда пән бойынша цифрлыҕ білім беру ресурстарын пайдаланып ӛткізілетін сабаҕ жоспарлары берілген . 16 жүктеу/скачать 14,64 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|