Тұрапбайұлы А. Ұстаз - ұлт ойының діңгегі: [Астана қ. «Жаңа білім
беру бағдарламалары, инновациялар және білікті ықпал ету - табысты
мектепке бастар қадам» деген тақырыпта білім беру қызметкерлерінің
республикалық педагогикалық тамыз кеңесі болып өтті] / А. Тұрапбайұлы //
Егемен Қазақстан. - 2015. - 26 тамыз.
Үйренішбекқызы А. Сапалы білім санмен өлшенбейді: [елордада білім
саласы қызметкерлерінің дәстүрлі тамыз мәслихаты болып өтті]
/А. Үйренішбекқызы //Егемен Қазақстан. - 2011. - 24 тамыз.
120
Тамыз айының үшінші жексенбісі –
Спорт күні
Қазақстанда Спорт және туризм күні Қазақстан Республикасының
Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Жарлығына сәйкес 1998 жылдан бастап
тамыз айының үшінші жексенбісінде аталып өтеді. Елордада Астана қаласы
әкімдігінің ұйымдастыруымен дәстүрлі түрде кең ауқымда аталып өтетін бұл
күндері көптеген спорттық шаралар өткізіледі.
Іс-шаралардың желісі – Қазақстанның спорт саласындағы
жетістіктерін, салауатты өмір салты құндылықтарын, бұқаралық спорт және
дене шынықтыруды дамытуды, Тәуелсіздік жылдарындағы спорттық
инфрақұрылымды дамытуды насихаттау.
«Қазақстанда спорт мемлекеттік саясаттың маңызды бағыты болып
табылады. Біз республиканың әрбір тұрғыны әлеуметті тұрмысы мен жасына
қарамастан, спортпен айналысуға мүмкіндігі болуына жағдай жасаймыз».
Н.Назарбаев.
Салауатты өмір салтын сақтаудың бір жолы – спортпен шұғылдану.
Мектептерде дене шынықтыру сабағымен қатар үнемі өткізіліп отыратын
спорттық шаралардың маңызы зор. Осы мерекеге орай «Спортпен
достасқаның - күшіңе күш қосқаның» атты оқушыларды екі топқа бөліп, 3
бөлімді эстафеталық жарыс өткізуге болады.
Эстафеталық жарыс 3 бөлімнен тұрады. 1 бөлім – таныстыру. 2- бөлім
–
жарыс түрлері. 3 – бөлім – «Қимылды ойын». 1- бөлімде әр топ өзін
әділқазыларға таныстырады. 2-бөлімдегі ойындар 6 түрден тұрады (арқан
тарту, доппен жүгіру, кім жылдам т.б.). «Қимылды ойын» бөлімінде
«Секіргіштер» ойыны ойналады. Бұл ойынды екі топ қосылып ойнайды.
Жарыс соңында топтарды мадақтап, құттықтайды. Таза ауада өткізілетін
спорттық ойындар оқушылардың денсаулығын нығайтып, жазғы демалыс
кезінде балаларды шынықтырады.
ӘДЕБИЕТТЕР:
Қазақстан Республикасы. Заң.
Дене шынықтыру және спорт туралы: Қазақстан Республикасының
Заңы. 2014 ж. 3 шілде № 228-Ү ҚРЗ //Егемен Қазақстан. – 2014. – 10 шілде
Әбілдинов Қ. Ел намысы бір кеудеге сыйған ба? – Астана:Жарыс, 2011.
–
152 б.
Жолымбетов Ө. Спорт әлемі. Балаларға арналған спорт
анықтамалығы. – Алматы: Сөздік-Словарь, 2010. – 472 б.
Қазақ олимпиадашылары: тарихи деректі басылым /құраст.Қ.Рысбек. -
Т.1 – Астана: Ер Дәулет, 2009. – 560 б.
Қазақ олимпиадашылары: тарихи деректі басылым.Т.2. /құраст.
Қ.Рысбек . – Астана: Ер Дәулет, 2009. – 400 б.
Қазақ спортының саңлақтары (Октябрь Жарылғапов, Әбдісалан
Нұрмаханов,
Бекзат
Саттарханов
туралы
естеліктер)
/құраст.
Ж.Нұсқабайұлы. - Алматы: Білім, 2007. – 272 б. сур.
Тәнекеев М. Қажымұқан. –Алматы: Білім, 2001. – 192 б. сур.
121
* * *
Альхайырова Қ. Дені сау адам бақытты: [оқушылар арасында
өткізілген «Дені сау адам бақытты» сайысы] / Қ. Альхайырова // Мектептегі
сыныптан тыс жұмыстар. - 2016. - № 3. - 5-6 б.
Анаш Д. Қазақтың күресіне ілтипат байқалды немесе «Қазақстан
барысы» жарысын тамашалағандағы ой /Д.Анаш //Алматы ақшамы. – 2011. –
23 тамыз
Аязбаев Б.Ж. Спорт арқылы ұлттық патриотизмге тәрбиелеу жолдары
/ Б. Ж. Аязбаев, А. А. Абсатова //Валеология. Денсаулық және өмірлік
дағдылар. - 2013. - № 4. - 6-7 б.
Әбусейітов Б. Халық тәсілдерін дене шынықтыру сабақтарында
пайдалану / Б. Әбусейітов // Қазақстан мектебі. - 2013. - № 8. - 39-41 б.
Баймұрат А. Спорт - денсаулық кепілі / А. Баймұрат // Электронды
мектеп=Электронная школа. - 2016. - № 1. - 33-35 б.
Бегалиев Н.Ж. Дене тәрбиесінің әлеуметтік экономикалық негіздері
/ Н. Ж. Бегалиев // Колледж: кәсіби білім беру=Колледж: профессиональное
обучение. - 2015. - № 2. - 59-60 б.
Жаханова Р.М. Кім жылдам?: [спорттық сайыс] /Р.М.Жаханова
//Мектептегі мерекелер. – 2013. - № 12. – 43-44 б.
Жаркимбаева А. Қазақтың ұлттық ойындарының отандық патриотизмді
қалыптастырудағы рөлі / А. Жаркимбаева // Қазақ тілі мен әдебиеті орыс
мектебінде=Казахский язык и литература в русской школе. - 2016. - № 2. -
63-
65 б
Жомартова Ә. Ұлттық ойындар арқылы салауатты өмір салты
/ Ә. Жомартова // Қазақстан мектебі. - 2015. - № 1. - 59-60 б.
Жумагалиева
М.Е. Дене шынықтыру сабағындағы спорттық
ойындардың тәрбиелік мәні / М. Е. Жумагалиев //Білім кілті=Ключ знаний. -
2014. -
№ 7. - 52-б.
Купина И.В. «Спорт білімпаздары» атты отбасылық спорттық-
интеллектуалдық мереке: [дене шынықтыру мұғалімінің ата-аналармен
жүргізген жұмыс] / И. В. Купина //Сынып жетекшісінің анықтамалығы=
Справочник классного руководителя. - 2013. - № 1. - 36-42.
Қабимолдина А. Қазақ халқының ұлттық қозғалмалы және спорт
ойындары: [дене тәрбиесі] /А. Қабимолдина //Қазақстан мектебі. - 2011. - №6.
- 55-
57 б.
Қасқарауов М. «Ең білгір, ең жүйрік, ең мықты»: спорт сайысы
/ М. Қасқарауов //Внеклассная работа в школах Казахстана=Қазақстан
мектептеріндегі сыныптан тыс жұмыс. - 2015. - № 2. - 44-б.
Сейсенбеков Е. Ұлттық спорт ойындары және типтік оқу
бағдарламасы:[мектеп бағдарламасына енгізу жайлы] / Е. Сейсенбеков,
Әдікәрімова Г. т.б. // Қазақстан мектебі. - 2013. - № 7. - 60-62 б.
Сейсенбеков Е. Спорттық ойындардың маңызы:[дене шынықтыру
сабақтарында спорттық және қозғалмалы ойындар, соның ішінде, волейбол
122
ойыны арқылы жұмыс қабілеттілігін арттыру жолдарын қарастырады]
/
Е. Сейсенбеков // Қазақстан мектебі. - 2015. - № 6. - 61-63 б.
Смайыл А. Мектеп туризмін қалыптастыруды жүзеге асырайық
/А. Смайыл // Егемен Қазақстан. - 2013. - 7 қыркүйек.
Спорт - ел намысы. Бәйтерек түбіндегі басқосу: [спорт күніне орай]
// Астана ақшамы. - 2014. - 16 тамыз.
Сүлеймен Ғ. Ел спорты еңсесін тіктеді: [тәуелсіздік жылдары Қазақстан
спортының өркендеуі туралы] / Ғ. Сүлеймен //Айқын. – 2011. – 15 желтоқсан.
Тажибаев Қ. Ұлттық спорт ойындарының психологиялық және
педагогикалық негіздері / Қ. Тажибаев //Әдіскер мұғалім: әдістемелік
бірлестік жұмысы. - 2015. - № 2-3. - 37-38 б.
Титаренко А.В. Дене шынықтыру ролі:[кәсіптік оқу орындарындағы
дене шынықтыру пәні жайлы] / А. В. Титаренко //Сынып жетекшісінің
анықтамалығы=Справочник классного руководителя. - 2013. - № 8. - 33-36 б.
Шәріп А. Мектеп оқушылары арасында «Барсиада» өткізіледі: [6-10
сынып оқушылары арасында спорттың 32 түрі бойынша «Барсиада»
өткізілетіні жайлы] / А. Шәріп //Айқын. - 2013. - 10 шілде.
30 тамыз - Қазақстан Республикасының
Конституциясы күні
Қазақстанда тұңғыш рет Конституция 1924 жылы одан кейін, 1937,
1978, 1993, 1995 жылдары жазбаша түрде қабылданды. Ал қазіргі
қолданылып жүрген Конституция 1995 жылы 30 тамызда бүкілхалықтық
референдум арқылы қабылданған. Оған дейін, яғни, Қазақстан тәуелсіздік
алғаннан кейін 1993 жылы 28 қаңтарда өзінің алғашқы Ата Заңын
қабылдаған болатын. Бірақ 1993 жылғы Конституция ескі әкімшілік,
әміршілдік ережелеріне көбінесе кеңестік демократия қағидаларына
негізделгендіктен, жаңа қоғам өмірінің талабына жауап бере алмады. Онда
адам құқықтары мен бостандықтары, оларды жүзеге асыру қағидалары,
мемлекеттік өкімет билігін жүзеге асыру нысандары, басқару саласындағы
демократиялық институттардың қызметі жете көрсетілмеген еді. Осыған
орай 1995 жылы Конституция қабылданды. Жаңа Конституцияның
ерекшеліктері заң шығарушы, атқарушы сот билігін белгілеп, олардың
құзіретін, өзара іс-қимыл бірлігін заң тұрғысынан айқындап береді.
Мемлекеттік лауазымды адамдардың, азаматтардың конституциялық
құқықтары мен бостандықтарын бұзуға жол бермейді.
Еліміздің Ата Заңы жүздеген жылдар бойы қалыптасқан адамзат
баласының жалпы құндылықтарын өз бойына сіңірді. Конституциямызда
адамдардың табиғи құқықтары мен бостандықтары, билік институттарын
демократиялық жолмен қалыптастыру және дамыту, Қазақстан аумағында
азаматтық қоғам құру туралы дүниежүзі таныған прогрессивті идеялар
бекітілді. Ол елімізде сан алуан идеологиялық, сенімдік, ұлттық, азаматтық
ұжымдар мен топтардың бірлесіп бейбіт өмір сүруін қамтамасыз етуге
бағытталған.
Конституциямызда
бекітілген
нормалар
Қазақстан
123
Республикасын гүлдендіру мақсатында еліміздің барлық азаматтарының
бірлесіп, бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығарып қызмет етулері үшін
жағдайлар жасайды.
Конституция Қазақстан Республикасын демократиялық мемлекет деп
жариялайды. Оның демократиялылығы, ең алдымен, мемлекет ішінде халық
басқаруын қамтамасыз етуінен көрінеді. Ата Заң 3-бабының 1-тармағында
мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы – халық делінген. Бұл
конституциялық норма Қазақстанның халықтық мемлекет екендігін білдіреді.
Халықты жоғары биліктің иесі ретінде тану халық суверенитетінің көрінісі
болып табылады. Конституция күні жас ұрпақты отаншылдыққа
тәрбиелейтін осындай жетістіктерімізді еске алу және жоспарларды
жұртшылыққа жеткізу әр азаматтың парызы. Өйткені, елдің жеткен биігі –
біздің жетістігіміз!
Қазақстан Республикасының қазіргі Конституциясы 1995 жылғы 30
тамызда бүкіл халықтық референдумда қабылданды. Бұл күн мемлекеттік
мереке — Қазақстан Республикасының Конституциясы күні. 1998 және 2007
жылдары Конституцияға Президенттің өкілдігін кеңейтетін елеулі өзгерістер
енгізілді.
Оқушының өзін тұлға ретінде сезініп, азаматтық-құқықтық міндеттерін
және өмір сүруге, денсаулығын сақтауға, басқа адамдар сияқты тең құқығы
бар екенін түсіндіру мақсатында Конституция күніне орай көптеген іс-
шараларды өткізуге болады.
ӘДЕБИЕТТЕР:
Абдукаримова З.Т. Қазақстан Республикасының Конституциялық
құқығы: оқу-әдістемелік құрал /З.Т.Абдукаримова. – Тараз: Тараз
университеті, 2010. – 92 б.
Байкенова Ш. Мен – Қазақстан азаматымын / Ш.Байкенова. – Алматы:
балалар әдебиеті. – 2011. – 112 б.
Қазақстан
Республикасы.
Конституциялық
заң.
Қазақстан
Республикасының
мемлекеттік
нышандары
туралы:
Конституциялық Заң. 2007 ж. 4 маусым. № 258-ІІІ ҚРЗ / Қазақстан
Республикасы. Конституциялық заң //Қазақстан Республикасы
Парламентінің жаршысы. - 2007. - № 11. - 72-қ.
* * *
Назарбаев Н. Конституция бойынша өмір сүру - азат адамдардың
артықшылығы /Н. Назарбаев //Егемен Қазақстан. - 2010. - 28 тамыз.
Назарбаев Н. Конституция үшін күрес: Қазақстан Республикасының
Президенті Н.Назарбаев пен журналист С. Абдрахмановтың сұхбат
кітабынан//Егемен Қазақстан. - 2011. - 30 қыркүйек.
Конституция күні. Мемлекеттік рәміздер: жалпы білім беретін,
кәсіптік-техникалық мектептерге және педагогикалық колледждерге
арналған әдістемелік құрал. - Алматы: РБК, 1996. – 24 б.
Шаймерденов Е. Елтаным /Е.Шаймерденов. – Алматы: Экономика, 2005.
–
304 б.
124
* * *
Айтбаев Қ. Әр бабы байыпты, әр сөзі салмақты: [30 тамыз -
Конституция күні] / Қ. Айтбаев // Егемен Қазақстан. - 2016. - 30 тамыз.
Асанбекова Г. Болашаққа бағдарланған ата заң: [Тәуелсіз Қазақстанның
алғашқы Конституциясы] / Г. Асанбекова // Жалпы тарих және құқықтану
мектепте, колледжде және ЖОО-да=Всеобщая история и правоведение в
школе , колледже и ВУЗ-е. - 2014. - № 4-5. - № 4-5. - 9-13 б.
Байсақалова Ә. Құқық - әділет пен парасат жолы / Ә. Байсақалова
// Қазақ тарихы. - 2014. - № 6. - 39-40.
Бақтиярұлы М. Қазақтың қамын қолдаған құжат: [Қазақстан
Республикасының Конституциясына 20 жыл] / М. Бақтиярұлы
// Егемен Қазақстан. - 2015. - 29 тамыз.
Есембаев М.М. Қазақстан Республикасының конституциялық негіздері.
Қарулы Күштердің мемлекеттегі орны / М. М. Есембаев //Қазіргі мектеп. -
2012. -
№ 6. - 64-б.
Жайылғанова А. Ата Заңның артықшылығы - әлеуетінде: [Қазақстан
Конституциясына 20 жыл] / А. Жайылғанова //Егемен Қазақстан. - 2015. -
29 тамыз.
Избасарова М. Мемлекеттік рәміздер - ұлттық мақтаныш:[тәрбие
сағаты] / М. Избасарова //Тәрбие жұмысы: мектепте және мектептен тыс
мекемелерде. - 2014. - № 1. - 5-6 б.
Кубенбекова К. Өмірге келдің, заңыңды білгін: [«Ата заң» күніне
арналған әдеби кештің сценарийі] / К. Кубенбекова //Мектептегі сыныптан
тыс жұмыстар. - 2014. - № 8. - 25-29 б.
Михеева Г.А. Оқушыларды отансүйгіштікке тәрбиелеу / Г. А. Михеева
// Сынып жетекшісінің анықтамалығы=Справочник классного руководителя.
- 2016. -
№ 3. - 8-9 б.
Нүсіпжанова А.С. Ата заңым - тірегім:[ 30 тамыз Конституция күніне
арналған сабақ] / А. С. Нүсіпжанова //Мектептегі мерекелер: тәрбие
жұмыстарының сценарийлері. - 2015. - № 9. - 6-7 б.
Рогов И. Конституциялық патриотизм көкжиегі: [30 тамыз – Қазақстан
Республикасының Конституциясы күніне орай Конституциялық Кеңестің
төрағасы Игорь Роговпен сұхбат/әңгімелескен А.Тасболатов] //Егемен
Қазақстан. – 2016. – 30 тамыз
Салықова З.Б. Менің бақытым – ата заңым / З.Б.Салықова //Жанұя мен
мектептегі тәрбие=Воспитание в семье и школе. – 2013. - № 2. – 26 б.
Саттылғанова Г. Ата заңым - мақтанышым, қорғанышым
/ Г. Саттылғанова //Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар.- 2013. -№ 8.-14-15 б.
Скакова Ж.О. «Мен – Қазақстандықпын» бағдарламасы: [оқушыларды
құқықты, заңды, коституцияны оқыту бағдарламасы] / Ж. О. Скакова
// Сынып жетекшісінің анықтамалығы=Справочник классного руководителя.
- 2015. -
№ 8. - 8-11 б.
Уәлиев Қ. Мәдени құндылықтар мәйегі: [30 тамыз Конституция күні] / Қ.
Уәлиев// Егемен Қазақстан. - 2016. - 30 тамыз.
125
Шардарбеков Д. Ата заңы - сапалы білім кепілі / Д. Шардарбеков
// Түркістан. - 2014. - 28 тамыз.
1 қыркүйек – Білім күні
Білім күні – Қазақстан Республикасы Президентінің 1998 жылғы 20
қаңтардағы Жарлығына сәйкес аталып өтіледі. Бұл күн - алғашқы
қоңыраулар мен толқыныстар күні, мектеп табалдырығын алғаш рет
аттайтын бүлдіршіндердің асыға күткен күні. 1 қыркүйек - ең алдымен
оқушылар мен студенттердің, мұғалімдер мен оқытушылардың жаңа оқу
жылы басталған мереке күні. 1 қыркүйек үлкенге де, кішіге де ортақ,
дәстүрлі мерекеге айналды. Дәл осы күннен бастап, алғашқы қоңырау үнімен
бірге, әр адам өмірінің жеке тұлға және азамат ретінде қалыптасу кезеңі
басталады. Оқу орындарының табалдырығын алғаш аттағалы тұрған
бүлдіршіндердің ерекше күні. Бұл күні біздің кішкентай азаматтарымыз
алғашқы рет әлемді тануға керемет жол ашатын мектеп табалдырығын
аттайды. Болашақ мектеп түлектері үшін бұл өздерінің өмір жолын таңдауда
ерекше маңызы бар шешуші жыл. Ал барша студенттер үшін бұл – кейіннен
өмір бойы қызмет ететін, өз таңдауларының дұрыстығын саралайтын жыл.
Білім күні тек оқушылардың және білім алушылардың ғана мейрамы емес,
сонымен қатар жас ұрпақты білім шыңына, жалпы әлемдік өркениет
жетістіктеріне жетелейтін, мұғалімдер мен оқытушылардың да мейрамы!
Білім күні – өз балаларынан өмірлерінің жалғасын, арман-мақсаттарының
орындалып, олардың жарқын болашағын көруге үміттенген ата-аналардың
да мейрамы. Білім күні – гүлденген, тәуелсіз еліміз Қазақстанның
болашағының мейрамы! Жаңа оқу жылы жылда Конституция сабағымен
басталады. Ата Заңымыз азаматтардың құқығы мен бостандығын қамтамасыз
етіп, бейбітшілікті, ұлтаралық келісімді, Қазақстанның гүлденуін нығайтып
қана қоймай, сонымен қатар қажетті және сапалы білім алуға зор мүмкіндік
беріп отыр. Білімді дамытуға, жастардың азаматтық және кәсіби
қалыптасуына, дене және ойын шынықтыруға мемлекеттің көрсетіп отырған
қамқорлығының куәгерлеріміз.
Мектептерде бұл күні жаңа оқу жылына арналған салтанатты жиындар
дәстүрлі түрде өтеді. Мерекеге орай «Сабақ басталар сәт», «Білім күні» атты
тақырыптармен салтанатты жиындар өтізуге болады. Мерекені мектеп
мақтаныштары - үздік оқушылар Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
Туын әкелу рәсімімен бастайды және Мемлекеттің әнұраны айтылады.
Сонымен қатар мектеп басшыларына, мереке қонақтарына, ата-аналарға сөз
беріледі және білім күніне арналған әндер айтылып, өлеңдер оқылып, билер
биленеді. Мерекелік жиын «Алғашқы қоңыраудың» соғылуымен аяқталады.
ӘДЕБИЕТТЕР:
Қазақстан Республикасы. Заң
Білім туралы: Заң. 2007 ж. 27 шілде № 319-ІІІ ҚРЗ /Қазақстан
Республикасы. Заң //Егемен Қазақстан. - 2007. - 15 тамыз; Қазақстан
Республикасы Парламентінің жаршысы. - 2007. - № 20. - 151-қ.
126
Қазақстан Республикасы. Заң
«Білім туралы» Қазақстан Республикасының Заңына өзгерістер мен
толықтырулар енгізу туралы: 2011 жылғы 24 қазандағы №487- IV Қазақстан
Республикасының Заңы /Қазақстан Республикасы. Заң //Мұғалім және Заң =
Учитель и Закон. - 2011. - №6. - 3-16 б.; Қазақстан Республикасы
Парламентінің жаршысы. - 2011. - № 18. - 142-қ; Егемен Қазақстан. - 2011. -
29 қазан; Республика ұстаздары. - 2011. - №23-24. - желтоқсан.
Қазақстан Республикасы. Президент (1991-; Н.Назарбаев) Жарлық.
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020
жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы: Қазақстан
Республикасы Президентінің 2010 ж. 7 желтоқсан № 1118 Жарлығы
/Қазақстан Республикасы. Президент (1991-; Н.Назарбаев) Жарлық //Егемен
Қазақстан. - 2010. - 14 желтоқсан; Қазақстан Республикасының Президенті
мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілер жинағы. - 2011. - № 5. - 49-қ.
* * *
Анаш Д. Алғашқы қоңырауға - алты мектеп! Жыл соңына дейін
Шығыс Қазақстанда тағы 23 білім мекемесі ашылады деп күтілуде:
[1 қыркүйек - Білім күніне Шығыс өңірінде жаңадан салынған алты
мектептің есігі ашылды] / Д. Анаш //Егемен Қазақстан. - 2014. - 2 қыркүйек;
Мерейлі ұстаз. - 31 тамыз-1 қыркүйек.
Әліпбай С. Кім қайда бет алды (Мектеп реформасы туралы толғаныс)
/ С. Әліпбай // Егемен Қазақстан. - 2016. - 3 маусым.
Жаңа оқу жылымен! Мемлекет басшысы қазақстандықтарды Білім
күнімен құттықтады: [Н.Назарбаев Астана қаласындағы № 75 жаңа
көпсалалы мектеп-гимназиясындағы алғашқы қоңырауға қатысты]
// Мерейлі ұстаз. - 2014. - 31 тамыз-1 қыркүйек.
Жолдасқалиева А. Қазақстан жолы - 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір
болашақ:[1 қыркүйек - Білім күні. (Тәрбие сағаты)] / А. Жолдасқалиева
// Мектеп - 45 минут. - 2015. - № 2. - 45-46 б.
Достарыңызбен бөлісу: |