Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Ӛрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы ақФ

149 
 
алушылардың  психологиялық  денсаулығын  сақтау,  қолайлы  әлеуметтік-
психологиялық  жағдай  жасау  және  білім  беру  үдерісіне  қатысушыларға 
психологиялық қолдау кӛрсету. 
Отбасылық кеңес беру - бұл отбасылық терапияның бір түрі, оның ӛзіндік 
терапевтикалық  қатысудың  ерекшелейтін  белгілері  мен  шектері  бар. 
Отбасылық  кеңес  беру,  отбасылық  терапиямен  бірге  параллельді  дамып,  бір  -
бірін  ӛзара  байытты.  Отбасылық  кеңес  берудің  алдында  тұрған  мақсаты  - 
отбасындағы  әрекеттестікті  ӛзгерту  мен  жеке  тұлғалық  ӛсу  мүмкіндігін
 
қамтамасыз ету үшін отбасы мүшелерінің мәселелерін зерттеу болып табылады. 
Психологиялық  кеңес  берудің  негізгі  мақсаты  :  психологиялық  кӛмек  кӛрсету 
қажеттілігі  даусыз  екенін  дәлелдеп  беру,  яғни  кенеттен  әңгімелесу  арқылы 
кеңес  сұрап  келген  адамға  проблемаларын  шешуге  және  ӛзін  қоршағандармен 
ара қатынасын дұрыс орнатуға кӛмек кӛрсету. 
Психолог  -  кеңесінің  жұмысы  жемісті  болу  үшін  әрбір  жанұядағы 
жанұялық  теорияны  ондағы  бағытты,  жұмыс  техникасын  ӛзінше  жорамалдап 
қоймай  жанұяның  ӛзіндік  концепциясын  ұғынып,  ӛзі  жұмыс  істейтін  жанұяда 
қандай  мәдениеттің  басымырақ  екенін  түсінуі  қажет.  Жанұяға  еніп  кеткен 
мәдениет  екінші  бір  тері  сияқты:  біз  онда  дағдылы  түрде  ӛсеміз  де  оның  бар 
екендігін  байқамай  да  қаламыз.  Дегенменде  оның  біздің  мінез-құлқымызға 
әсері кӛп екеніне таң қалмауға да болады. Бұл біздің жатырда пайда болғаннан 
бастап  ӛміріміз,  яғни,  анамыздың  жүкті  кезінде  ӛзін  қалай  сезінгені,  нәресте 
кезімізде  бізді  қалай  күтті,  бізді  оқытқанмен  ӛсіп  жатқандағы  тіл  мен 
дыбыстар‖.  Сонымен  қатар  баланың  ӛзіне  сенімсіздігі,  сәтсіздікке  ұшырауы 
ата-ананың ұстанымының дәлелсіздігіне байланысты бала ӛмірінде неше түрлі 
қиындықтар  мен  проблемалар  орын  алуына  негізделген  болуы  мүмкін.  Бірақ 
кеңес алуға келген клиент ата-ана болғандықта, кеңес берушінің басты назары 
оның жеке күйзелістерін шешуіне кӛмектесуге, бала үшін күйзелуі қаншалықты 
дұрыс екенін анықтауға бағытталуы керек. 
Әдебиеттер: 
1.Орта  білім  беру  ұйымдарында  психологиялық  қызметтің  жұмыс  істеу 
қағидасын  бекіту  туралы  Қазақстан  Республикасы  Білім  және  ғылым 
министрінің 2011 жылғы 20 желтоқсандағы № 528 Бұйрығы. 
2.Т.Р.Нұрмұхамбетова «Тәжірибелік психология» IIII –бӛлім 
3.  Сұлтанова  Ғ.Т.  «Мектеп  психологының  жұмыс  кітабы»  әдістемелік 
кӛмекші құрал 
4.С.Нұржанова Жалпы және балалар психологиясы 
5.Мектептегі Психология журналдары 
 
 

150 
 
НАУЧНО
-
ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ КАК ФАКТОР 
ПОВЫШЕНИЯ КАЧЕСТВА ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО РАЗВИТИЯ 
ПЕДАГОГА В УСЛОВИЯХ ОБНОВЛЕНИЯ СОДЕРЖАНИЯ 
ОБРАЗОВАНИЯ
 
 
Акишева А. К.,  
заместитель директора филиала АО НЦПК 
«Ӛрлеу» «Институт повышения квалификации  
педагогических работников по Акмолинской области» 
г.Кокшетау E-mail: ipk77@mail.ru 
 
В  современном  Казахстане  идет  становление  новой  системы  образования, 
ориентированной  на  мировое  образовательное  пространство.  Этот  процесс 
сопровождается  существенными  изменениями  в  педагогической  теории  и 
практике  учебно-воспитательного  процесса.  Инновационный  подход  к 
подготовке  учебных  материалов  нового  поколения,  изменение  их  функций  и 
способов  использования  в  образовательной  практике  являются  одной  из 
составляющих модернизации образования. 
Качественное  изменение  образования  невозможно  без  формирования 
нового  взгляда  учителя  на  свое  место  и  роль  в  учебном  процессе,  нового 
отношения  к  ученику. Современная  школа  нуждается  в  учителе  как  в  глубоко 
образованном  специалисте,  овладевшем  системой  педагогических  идей, 
мыслящей, 
активной 
творческой 
личности, 
яркой 
человеческой 
индивидуальности.  Творческий  подход  к  своему  делу  сегодня  является 
отличительной  чертой  каждого  профессионала.  В  условиях  обновления 
содержания  образования  повышение  профессионального  уровня  педагогов 
рассматривается как необходимое условие модернизации системы образования 
Казахстана, потому что без активного педагогического поиска учителей, без их 
творческого  саморазвития  невозможно  поднять  учебно-воспитательный 
процесс на качественно новый уровень. 
В  этой  связи  инновационная,  научно-исследовательская  деятельность 
приобретает  особую  значимость,  так  как  является  основой  для  реализации 
современной модели образования республики.  
Система  повышения  квалификации  педагогических  работников  призвана 
обеспечивать 
качество 
сферы 
образования 
в 
целом, 
«выполняя 
обслуживающую  функцию  для  всех  уровней  системы  непрерывного 
образования»  [1].  То  есть,  развитие  систем  дошкольного  воспитания  и 
обучения,  среднего  образования,  технического  и  профессионального,  высшего 
и  послевузовского  образования  напрямую  связано  и  зависит  от  системы 
повышения  квалификации,  так  как  главной  движущей  силой  всех  уровней 
является  потенциал  педагогических  кадров.  В  этой  связи  приоритетом 
Государственной  программы  развития  образования  Республики  Казахстан  на 
2011-2020 
годы 
становится 
обеспечение 
системы 
образования 
высококвалифицированными  кадрами  и  обновление  содержания  и  структуры 

151 
 
образования на основе отечественных  традиций, мирового  опыта и принципов 
устойчивого развития [2].  
Реализация  этих  задач,  в  первую  очередь,  зависит  от  эффективной 
деятельности  системы  повышения  квалификации  педагогов.  Научно-
исследовательская  деятельность  неразрывно  связана  с  образовательной  и 
является обязательной и важнейшей составляющей межкурсовой деятельности 
ППС 
филиалов 
АО 
НЦПК 
«Ӛрлеу». 
Основными 
требованиями, 
предъявляемыми  к  научно-исследовательской  деятельности,  являются 
актуальность, теоретическая и практическая значимость научных исследований 
и  взаимосвязь  с  образовательным  процессом  филиалов  АО  НЦПК  «Ӛрлеу»  по 
повышению  квалификации  педагогических  работников  системы  образования 
РК. 
В  связи  с  этим  научно-исследовательская  деятельность  (далее-НИД) 
филиала  АО  НЦПК  «Ӛрлеу»  «Институт  повышения  квалификации 
педагогических  работников  по  Акмолинской  области»  является  одним  из 
основных  направлений  деятельности  института  и  ориентирована  на  решение 
проблем, обозначенных в Государственной программе развития образования на 
2011-2020 гг.  
Одной  из  важнейших  задач  отечественной  системы  образования  является 
совершенствование  профессионального  развития  педагогов.  Современный 
педагог  не  может  быть  просто  транслятором  учебной  информации,  ему 
необходимо  научить  учащихся  самостоятельно  добывать  знания,  развивать 
свои  интеллектуальные  и  творческие  способности.  Для  реализации  этих  и 
других  задач  обучения  учитель  должен  владеть  навыками  эффективного 
управления  и  сопровождения  образовательной  деятельности  учащихся, 
современными 
технологиями 
обучения. 
Уровень 
профессионального 
мастерства учителя является залогом качества преподавания, соответственно и 
качества  образования  в  целом.  В  свою  очередь,  качественное  образование 
выступает как базовый фактор развития и конкурентоспособности страны. 
Современная  система  повышения  квалификации  нацелена  на  развитие  и 
совершенствование 
профессионального 
мастерства 
учителя, 
его 
компетентностей  в  образовательном  процессе  и  уровня  профессионального 
мышления.  Развитию  личностных  и  профессиональных  качеств  педагога  в 
рамках  курсовой  подготовки  способствует  совершенствование  процесса 
обучения,  которое  происходит  за  счет  обновления  учебных  программ  курсов, 
использования 
педагогических 
технологий 
в 
системе 
повышения 
квалификации.  Форма  организации  образовательного  процесса  на  курсах 
повышения 
квалификации 
предполагает 
70% 
и 
более 
практико-
ориентированного  подхода.  Темы  лекций  и  практических  занятий  в  рамках 
модулей образовательных программ курсов освещают актуальные направления 
современного  образования  в  условиях  его  обновленного  содержания. 
Профессорско-педагогический  состав  института  использует  на  своих  занятиях 
следующие  педагогические  технологии:  проектная  технология,  кооперативное 
обучение,  SMART  технологии,  развитие  критического  мышления,  которые 

152 
 
дают  возможность  развивать  исследовательские  навыки  и  компетентность 
педагогов.  
В  рамках  краткосрочных  курсов  слушателями  разрабатываются 
исследовательские  проекты,  которые  перед  завершением  курсов  презентуются 
перед  независимой  экспертной  группой,  состоящей  из  руководителей  и 
специалистов  отделов  института.  Такой  подход  способствует  развитию 
личностных и профессиональных качеств педагогов, а также дает возможность 
педагогам 
самим 
разрабатывать 
проекты 
с 
определенной 
долей 
исследовательского характера.  
Компетентность 
педагогов 
региона 
зависит 
напрямую 
от 
профессионального  уровня  преподавателей  института.  В  связи  с  этим 
повысились  требования  к  уровню  квалификации  преподавателей  ИПК  ПР, 
поэтому  свою  основную  задачу  коллектив  института  видит  в  готовности  к 
постоянному  самосовершенствованию,  чтобы  соответствовать  требованиям 
времени.  В  связи  с  этим  в  условиях  обновления  содержания  образования 
Республики  Казахстан  тренерский  и  профессорско-преподавательский  состав 
института  имеет  следующий  потенциал:  14  тренеров  имеют  сертификат 
Международной  экспертной  сертификационной  комиссии,  2  тренера  -  по 
программе  нравственно-духовного  образования  «Самопознание»,  4  тренера 
имеют  сертификаты  курсов  по  развитию  функциональной  грамотности 
учащихся в рамках проведения международного исследования PISA, 5 тренеров 
-  по  «Технологии  обучения  управлению  системой  электронного  обучения  (e-
learning)», 9 тренеров по обновлению содержания образования.  
Тема 
работы 
института 
- 
«Моделирование 
инновационного 
образовательного  пространства  в  условиях  региональной  системы  повышения 
квалификации  работников  образования»;  в  русле  общеинститутской  темы  и  с 
учетом  специфики  деятельности  разрабатываются  темы  НИД  кафедр, 
инициативно-поисковые темы исследований сотрудников института.  
Профессорско-преподавательским  составом  ИПК  ПР  исследуются  и 
изучаются новшества, новации и инновации в образовании.  
Расширение 
спектра 
инновационных 
образовательных 
программ 
обеспечивается путем научно-методического сопровождения экспериментов по 
технологизации  образовательного  процесса  (15  общеобразовательных  школ,  2 
детских  сада),  по  внедрению  в  образовательный  процесс  школы  технологии 
кооперативного  обучения  (2  школы),  современной  методики  Lesson  study  (2 
школы),  по  внедрению  системы  М.Монтессори  в  дошкольные  организации 
образования (2 детских сада), инклюзивного образования (2 ОСКШИ).  
Экспериментальная  работа  осуществляется  совместно  с  организациями 
образования  под  научно-методическим  сопровождением  преподавательского 
состава  ИПК  ПР.  На  сегодняшний  день  в  области  функционируют 
инновационные площадки, которые реализуют проекты в области разработки и 
реализации нового содержания, форм и методов организации образовательного 
процесса,  соответствующих  им  способов  управления  и  взаимодействия, 
реализации иных форм инновационной деятельности. Результаты деятельности 

153 
 
инновационных  площадок  представляются  в  виде  отчетов  на  заседаниях 
Ученого совета и учебно-методического совета института, публикуются в виде 
статей  в  журналах  и  сборниках,  методических  пособий.  Руководство 
экспериментами осуществляется 2 кафедрами института и Центром уровневых 
программ. 
В  конце  2014  года  был  успешно  завершен  областной  эксперимент 
«Технологизация  образовательного  процесса  организаций  образования 
Акмолинской  области»,  куда  вошли  15  общеобразовательных  школ,  2  детских 
сада. Данный эксперимент был инициирован ИПК ПР и реализован совместно с 
Управлением  образования  нашего  региона.  Итогом  эксперимента  является 
распространение опыта экспериментальных площадок во всех образовательных 
учреждениях области.  
Центр  уровневых  программ  филиала  обеспечивает  научно-методическую 
поддержку  деятельности  экспериментальных  площадок  по  внедрению 
технологии  исследования  урока  «Lesson  Study»  в  СШ  им.  С.Сейфуллина,  ШГ 
№9  «Мирас» г. Щучинска  Бурабайского района  Акмолинской области. С 2014 
года  осуществляется  работа  в  соответствии  с  планом  Программы  по 
организации  подготовки  и  проведения  эксперимента  в  данных  организациях 
образования, согласно с которым в настоящее время реализуется второй этап.  
Кафедрой  ИТиМП  ЕН(Г)Д  ведется  областной  эксперимент  «Внедрение 
технологии  кооперативного  обучения  в  образовательный  процесс  в 
организации образования Акмолинской области» (сроки реализации: 2014-2017 
гг.),  который  является  итогом  участия  сотрудников  института  в 
международных  стажировках  (международный опыт  республики  Сингапур).  В 
реализации  проекта  участвуют  образовательные  учреждения:  ЭШГ  №  13 
«Экос», СШ №12 г. Кокшетау.  
Инклюзивное 
образование 
является 
одним 
из 
приоритетов 
образовательной  политики.  Кафедра  ППС  ПРУ  филиала  планомерно  работает 
над  областным  экспериментом  «Внедрение  когнитивно-продуктивной 
педагогической технологии обучения детей с нарушением интеллекта в учебно-
воспитательный  процесс  специальных  коррекционных  школ».  В  рамках 
реализации  эксперимента  ППС  кафедры  проводились  контрольные  замеры  в 
КГУ  «ОСКШИ  №  3  для  детей  с  ЗПР  и  интеллектуальными  нарушениями  г. 
Степногорска».  
Также  институтом  реализуется  областной  эксперимент  «Психолого-
педагогические  основы  работы  с  детьми  дошкольного  возраста  по  системе 
М.Монтессори» (сроки реализации: 2014-2016 гг.).  
В реализации проекта участвуют образовательные учреждения: 

 
ДДО № 1 «Арман» г.Кокшетау,  

 
ДДО «Балдаурен» Буландынского района. 
На  базе  детского  сада  №  1  «Арман»  г.Кокшетау  в  лаборатории 
М.Монтессори  проведены  курсы  повышения  квалификации  для  воспитателей 
экспериментальных  площадок  д/с  №  1  Арман»,  г.Кокшетау,  «Балдаурен» 

154 
 
Буландинского  района,  а  также  Атбасарского,  Бурабайского,  Зерендинского 
районов. 
На  данных  курсах  педагоги  ДОО  имеют  возможность  познакомиться  с 
теоретической философией методики раннего развития М.Монтессори, а также 
отработать  практическую  часть,  так  как  данная  технология  предусматривает 
презентацию каждого дидактического материала через трехступенчатый урок.  
Вектор  научно-исследовательской  деятельности  системы  повышения 
квалификации  в  последнее  время  стал  активно  смещаться  к  изучению  и 
распространению  международного  опыта.  С  целью  реализации  данной  задачи 
Национальный  центр  повышения  квалификации  «Ӛрлеу»  разработал  целую 
программу по стажировке профессорско-преподавательского состава филиалов 
в развитых странах мира. В течение двух лет значительное число сотрудников 
института прошли стажировку за рубежом, в таких странах, как: Южная Корея, 
Франция,  Сингапур,  Россия,  Великобритания,  Австралия,  Турция,  Австрия. 
Профессорско-преподавательский 
состав 
института 
использует 
международный опыт, адаптирует лучшее в собственную практику. 
 Научно-исследовательская 
деятельность  института  планируется  и 
осуществляется  в  процессе  основной  деятельности,  поэтому  необходимо 
активизировать  эту  работу  в  тех  направлениях,  которые  определены 
приоритетными  в  стратегических  государственных  документах.  Научно-
исследовательская  деятельность  ИПК  ПР  должна  стать  мировоззренческо-
методологической основой деятельности. 
Литературы: 
1.
 
Муканова С.Д., Мухатаев А.А. Организация учебно-методической 
работы в системе повышения квалификации: Методические рекомендации. - 
Караганда: ФАО «НЦПК «Ӛрлеу» ИПК ПР по Карагандинской области, 2015. - 
34 с. 
2.
 
Государственная программа развития образования Республики Казахстан 
на 2011 2020 годы. http://roo-mugalzhar.kz/index.php/ru/2014-04-21-15-19-38 
 
 
ҰЛТТЫҚ
 
ТАРИХИ ТАҒЫЛЫМ 
- 
ҰСТАЗДАРДЫҢ БІЛІКТІЛІГІ МЕН 
ҰРПАҚТЫҢ БІЛІМ САПАСЫН АРТТЫРУ ТҰҒЫРЫ 
 
 
Ақмырзаев Мұрат Мұрзағалиұлы, 
Бас маман, Маңғыстау облысы бойынша  
педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру  
институтының инновациялық дамуды әдістемелік қамтамасыз  
ету бӛлімі, Ақтау қаласы, akmyrzayev.m@orleu-edu.kz 
 
Адамзат  ұғымында  озалдан  қалыптасқан  «Білім  берген,  ой  берген,  ақыл 
берген,  ғалым да бас  иетін...»  ұстаздың  ұлы  да  асқақ  бейнесі  әрқашан  -  оқыту 
жүгін арқалауға бас тіккен жастың да, тәжірибе жиып ӛз білгенін ізбасарларына 
ұсынуға  ниеттенген  аға  буынның  да  күні  ертеңгі  әрбір  сабағын  жан-жақты 

155 
 
білім беру үдерісіндегі орынына сай, бар білімі мен білігін шәкірттеріне жеткізу 
әдістері мен амалын 30-45 минутқа шақтап жинақтау шеберлігімен ӛлшейтін  - 
киелі  хақ  таразысы  сияқты.  Себебі,  жеке  ата-ана  үшін  ұстаз  бейнесі:  баласын 
қадамдап  ӛрлейтін  білім  алу  кӛшіне  іліктіретін,  үкілі  үмітіне  қуат  беретін 
тәрбиешіге  сенімділік  ӛлшемі,  күллі  халық  үшін  -  тұтас  ұрпағын  бәсекелі 
байрақты  жеңіп  алатын  ой-әрекеті  мен  білім-білігі  ӛзгеден  озық  маман  етіп 
шыңдайтын  мектеп  сапасы  кепілдігі.  Даналық  ордасының,  мектептің,  ұлы 
ұстазын сомдайтын, яғни даналық үйінің әрбір мұғалімі тапқан нәтижелі білім 
игерту  дәндерін  теріп,  барша  халық  игілігіне  жарататын  тетік  -  біліктілік 
арттыру жүйесі.  
Дүние  жаралғалы  жинақталып,  сарапталып,  сұрыпталып  қалыптасқан 
түрлі білім негіздерінің мазмұны жаңалау нысаны емес, қарапайымдандыру мен 
ӛзекті  ӛзгерістерді  енгізуді  ғана  қажет  ететін  түпнұсқа  мәртебесіне  ие  және 
оның  әрбір  жеке  тұлғаның  жасы  мен  жынысына,  даму  ерекшеліктеріне  сай 
екшелген  стандарттары  мен  бағдарламаларын  жиі  аударып-тӛңкеруді  кӛтере 
алмайтыны да даусыз. Бұл ұстаным, 2010, 2012, 2016 жылдары стандарттар мен 
бағдарламаларды 
алмастыру 
амалдарының 
негізсіздігін, 
білім 
беру 
саласындағы  жоғары  құзырлы  органдардың  кәсіби  сауаттылық  кӛкжиегінің  2 
жылдан аспайтындығын кӛрсетеді. 
Кеңестік  дәуірде  білім  беру  жүйесінде  орныққан,  әрбір  ұлттың  тілі  мен 
діліне  сәйкестендірілген  білік  дейгейін  еуропа  мен  америка  үнсіз  мойындады. 
Оның  айғағы  тәуелсіздік  дауылы  соққан  соңғы  қырық  жылда  «әмбебап»  яғни 
функциональдық  ӛте  сауатты  милылардың  шетелдерде  жоғары  бағаланып, 
«сыртқа ағып кету» синдромы. Бірінші кезекте түйіні шешілуге тиісті осы теріс 
үдеріс,  яғни  білікті  ұстаз  еңбегінің  кеңестен  соңғы  кеңістіктегі  құнсыздығы, 
абыройдан  айырылуы  -  қазақ  елінің  білім  беру  жүйесінде  ежелден  білім  беру 
және  тәрбиелеу  үдерісінің  жетекші  тұлғасы  мұғалім  ер-азаматтарды  ой  тоқу, 
білім-тәрбие  беру  қызметінен  аластатып,  жалақысы  кӛтеріңкі,  жұмыс  уақыты 
кесімді қол қызметіне ауысуға мәжбүр етті. Бұл күні бүгінгі білім беру күйінің 
кӛтеремдігі мен тәрбиелік асқын гендерлігін, инновациялық технологиялар мен 
әдістер  емес,  ұстаз  мәртебесін  қалпына  келтіру  ғана  шеше  алатындығын  алға 
тартады.  
«Мәңгілік  еліміздің»  сауат  ашу,  тәжірибе  жинау,  біліктілік  арттыру 
үдерісінің  тарихи  тамырына  қарастырсақ,  түркі  даласында  ілкі  қалыптасқан 
білім  мен  білік,  адамгершілік  пен  жауапкершілік  жалғастығын  іске  асыратын 
тетік  шәкірт  пен  ұстаз  жұбы  ғана  болды.  Бұдан  мың  жылдан  астам  бұрынғы 
кӛшпенділердің  киіз  үйінде  топтық  сауат  ашу  үш  тілде:  әуелі  ана  тілінде 
(түркіше),  содан  соң  арабша,  парсыша  тіл  сындырудан  басталды.  Ұлттық  тіл, 
ана  сүтімен  енген  ана  тілі,  ӛзге  тілдерді  меңгеру  іргетасы  болып  қалды.  Жеке 
пәнді немесе кәсіпті терең игеру, яғни ӛз тегі мен таланты ерекшеліктеріне сай 
мамандану медреселерде құқық, тіл, дін білімдерінен сауатын ұштауға ұласты. 
Одан  арғы  жеке  даму  әр  саладағы  жетекші  білім  орталықтарында  ӛз  дәуірінің 
ең  кӛрнекті  ғалымдарымен  немесе  ӛз  ісінің  жоғары  кәсіби  шеберлерімен 
тікелей дидарласып «дуальды - бата беру және алу» негізінде ӛмір бойы білімін 

156 
 
жетілдірудің,  жиғанын  елге  жаю,  ұрпаққа  табыстаудың  мәңгілік  үлгісіне 
айналды.  Сол  жүйенің  мыңдаған  түлектерінің  бірі  Мұхаммед  Әбунасыр  әл-
Фараби  есімі  күллі  әлем  ғұламаларының  «Аристотельден  кейінгі  екінші 
ұстазы», Ибн Синаны - «үшінші ұстаз» деп мойындауымен тарихта қалды. Олар 
және  басқа  да  түркі  кіндікті  таным  мен  білік  ӛкілдері  ӛздерінен  мың  жылдан 
астам  бұрын  Сократ,  Платон,  Аристотель  аталары  соқпақ  салған  ғылым 
салаларын  даңғыл  таным  сүрлеуіне  айналдырып,  700  жыл  бойы  еуропаның 
кӛзін  ашып  келді.  Әсіресе,  Мұхаммед  Фараби  іргетасын  бекіткен,  Ибн  Сина 
дамытқан  «Логика»  ғылымы  бүгінгі  халықаралық  бағалау  жүйелері  (PISA 
(Programme  for  International  Student  Assessment),  TIMSS  (Trends  in  Mathematics 
and  Science  Study)  және  PIRLS  зерттеулерінің  басты  тұғынамасына  айналып, 
функционалдық сауаттылықты бағалау мӛлшері болып отыр. 
Қолымызда  да,  қанымызда  да  сақталған,  қазақтың  мол  ауыз  әдебиеті, 
суырып  салма  айтыс  ӛнері,  құрдастар  мен  нағашы-жиендердің  әзіл-
қалжыңдары,  қас  дұшпандарды  қан  тӛгіссіз  бітімге  келтірген  шешендік-билік 
сӛздері  -  логиканың  шыны  мен  шыңы  болып  қалды.  Ӛкініштісі,  қазір  амалы 
құрып,  шығыс  ӛркениетіне  мойын  бұрып  отырған  еуропаға  әлі  беймәлім. 
Ұрпақты  жаппай  ағылшын  және  орыс  тілінде  шүлдірлетуден  бұрын,  сол  асыл 
қазынаны  шет  тілділердің  (халықаралық  алты  тілдің  де)  жетесіне  жеткізу, 
олардың  қазақ  (түркі)  тіліне  құрметін  қалыптастырар  еді.  Ал,  соншама  биік 
ӛрелі  ӛркениетіміз  бола  тұрып,  табиғат  пен  адамзат  арасындағы  үйлесімді 
біржақты  пайдакүнемдік  арқылы  талқандап,  әлемдік  психологиялық-
адамгершілік,  экологиялық,  экономикалық  дағдарыс  тудырған  Еуропа  мен 
Америкаға  еліктеуді  -  тығырық-тұйыққа  ӛз  бетімізбен  қамалу  жолы  деп 
пайымдауға негіз бар. Еуропалық мамандану кӛпшілік үшін «тар шеңберлі», ал, 
таланттар  үшін  олар  келтіретін  пайдаға  деген  сенім  инвестициясын  аямастан, 
оларды  соңғы  ғылыми  жетістіктерге  сай  жедел  технологиялық  қайта 
жарақтандыру  үрдісімен  ерекшеленеді.  Біз  бүгін  игеруге  ұмтылып  отырған 
шетелдік  білім  олардың  ӛткен  жолы,  ол  ертең  ескіретіндіктен  ұлттық  дамуды 
тоқтатуға парапар әрекет. Ӛзгенің ӛзіне керексіз болып қалған ескі-құсқысымен 
ӛзгеден  озу  мүмкін  емес.  Біздің  айтпағымыз,  екі  ауысымда  оқитын 
республикамыздағы  жалпы  орта  мектептерді  «Назарбаев  зияткерлік 
мектептері» деңгейінде  жарақтандыру  және  бір  ауысымда  оқыту  мүмкін  емес, 
олай  болса  НЗМ  шәкірттерін  оқытуға  пайдаланылып  жатқан  «жоғарғы 
дейгейлі»  техника  мен  педагогикалық  технология  жұбының  дара  тіні 
(инновациялық  технология  деген  жалаң  сӛз)  жалпы  мектепті  кӛркейте 
алмайтыны  анық.  Ғылымның  соңғы  сӛзіне  сай  толық  оқу-әдістемелік  кешені, 
оқу  құралдары  мен  техникалық  жарағы  алдын-ала  дайындалмаған  апробация, 
қазақша  айтсақ  «уыз»  бермейтін  сиырды  сүтті  қылудың  бос  әуресі,  орынсыз 
шығын  шығару,  бүгінгі  сәби  тағдырына  балта  шабу  екендігін  неғұрлым  ерте 
мойындап,  даурықпа  науқанды  күн  тәртібінен  аластау,  шәкірт  пен  мұғалімге 
шын  мәніндегі  тікелей  қамқорлық  пен  жағдай  жасауға  қайта  оралу  уақыт 
күттірмейтін  қадам.  Ол,  бірінші  кезекте  бастауыш  мектептің  сынып 
жетекшілері мен арнайы пән мұғалімдерінен шынайы бағасын алуы керек. 

157 
 
Тағы  да  ӛткен  тарихқа  шегініс  жасап,  озалғы  сауаттылық  тәжірибесіне, 
білім  берудің  бүгінге  жеткен  артефактілеріне  жүгінелік.  Пайда  болуы,  замана 
сынынан  ӛтуі,  жаппай  қолданысқа  енуі  уақытын,  яғни  орнықты  білім,  білік 
және 
дағды 
қалыптастыруға 
кеткен 
уақыт 
ұзақтығын 
ондаған 
мыңжылдықтармен  болжауға  болатын  ата-баба  мұрасы,  732  жылы  қойылды 
делінетін  ежелгі  түркі  тас  жазбалары  мен  әлемдегі  сансызсимволодар, 
петроглифтер. Солардың бір нұсқасы Күлтегін Кіші жазуы. Онда: «Мәңгілік Ел, 
Мәңгілік Тас», «Жиырма күн отырып бұл тасқа бұл белгіні(ң) бәрін Йолұқтегін 
бітікледім»,  Үлкен  жазудағы  «Жоғарыда  көк  тәңірі,  төменде  қара  жер 
жаралғанда,  екеуінің  арасында  адам  баласы  (таңбада  -  кісі.  ММА) 
жаралған.  Адам  баласын  басқаруға  ата-бабам  Бумын  қаған,  Істемі  қаған 
отырған. Отырып, түркі халқының  елін,  заңын  ұстай  берген,  иелік  еткен» 
делінеді.  Сонымен  қатар  осы  мәтінде  кездесетін  «ӛңделген,  жетілген» 
теңеуімен (санскрит) әспеттелетін  «Ұстаз»,  «Оқытушы»  ұғымдары [1/169, 171, 
70],  кісілік  мәдениет  бұл  жазбаның,  сол  бағзы  замандағы  біліктілік  жетілдіру 
әрекетінен хабар жеткізеді.  
Қазіргі  жаңа  мүмкіндіктерге  ие  (инновация)  экран,  монитор  сияқты 
жарақтардың сол бағзы замандағы нұсқалары: саз тақташа, ағаш тақтайша, тас 
тақтадан  үрдісті  анықтаушы  тәсіл  ретінде  айырмашылығы  бар  ма?!  Жоқ!  Ал, 
тетіктері  мен  амалы  бірдей  технологиялар  мен  әдістердің  инновациясы  деген 
ұғымның  мәні  неде?  Бұл  соқырларды  «Соқыртеке»  ойнату  емес  пе?  Біліктілік 
арттыру үдерісін түпкі мағынасы, ұғымдық жүгі шала жансар, мақсаты буалдыр 
критерийлер  негізінде  жаңғырту  қоғамның,  ата-ананың  сенімін  ақтап  жүр  ме? 
Мысалға,  соңғы  үлгідегі  инновациялық  техника  мен  түлектің  (объекті)  білігін 
субъекті  (адам)  әрекеті  әсерінен  тыс  сараптау  технологиясына  құрылған, 
қанағаттанарлық баға, 3 - 4 ұпайға ( 12 - 16 %) беріле салатын ҰБТ ұпайы, ӛнім 
шығарушы  мұғалім  мен  мектеп  біліктілік  талабына  сәйкестік  кемі  50  пайыз 
болғанда қоятын «қанағаттанарлық» бағадан неге тӛмен?!  
Түйін  жасау  үшін  Маңғыстау  облысы  бойынша  мұғалімдердің  жаңа 
технологияларды  енгізу  мониторингі  жүргізіле  басталған  соңғы  үш  жылдық 
деректерге назар аударыңыздар. Білім бӛлімдерінің оқу жылына педагогикалық 
жоспарлау,  қаржылық  қамтамасыз  ету  кестесі  бекітілгеннен  кейін,  бірінші 
қазанға  дейін  беретін  есебі  бойынша,  облыста  соңғы  үш  жылда  да  бірінші 
орында  «Оқу  мен  жазу  арқылы  сын  тұрғысынан  ойлауды  дамыту 
(ОЖСТОД/РКМЧП)»  технологиясы  (Джинни  Стил,  Куртис  Мередит,Чарльз 
Темпл). (кесте 1.). 
Кесте 1.Технология және білім сапасының ӛзара байланысы 
 
Ӛлшем бірліктері 
Оқу жылдары 
2013 
2014 
2015 
ОЖСТОД технологиясымен жұмыс жасайтын 
мұғалімдер(саны) 
 
625 
 
1033 
 
1405 
Осы технологиялармен білім алатын шәкірттер (саны) 
13311  17151  23151 
ҰБТ бойынша жоғары ұпай алған 100 мектеп құрамына 
енген мектептер саны [2/48 және 3/29].  
3 
3 
4 

158 
 
2014,  2015  жылдары  екінші  орында  «Назарбаев  Зияткерлік  мектептері» 
ДББҰ  мен  Кембридж  университеті  білім  беру  факультеті  эксперттерімен 
бірлесе жасақтаған бағдарламаны жүргізу технологиясы орнықты 
Үшінші  сатыға2013  ж.  -  «НЗМ»  бағдарламасы;  2014  жылы  -Үшӛлшемді 
әдістемелік  жүйе  (Ж.Қараев,  Ж.Кобдикова);  2015  жылы  -  Ақпараттық 
технология (И. Роберт, И. Ефремов) орналасты.  
Жылдан жылға жаңа технологиялармен толысып келе жатқан отызға жуық 
технологиялар  алтылығына:  «Дамыта  оқыту»  (Д.С.  Высотский,  Л.В.  Занков, 
Д.Б.  Эльконин,  В.В.  Давыдов);  «Модульдік  оқыту»  технологиясы  (В.М. 
Монахов,  М.Жанпеисова);  Топтық  оқыту  технологиясы  (И.Д.  Первин,  В.К. 
Дьяченко);  Ойын  элементтерін  қолдану  (Д.Б.Эльконин);  Сатылай  кешенді 
талдау (Н.Оразахынова) енген.  
Қысқаша  қорытындыға  келер  болсақ,  алғашқы  үштіктегі  технологиялар 
түрлі  әдістер  мен  тәсілдердің  жиынтығы  да,  соңғы  технологиялар  олардың 
комбинациялық  іргетасы  екендігі,  яғни  мониторинг  технология  атауларының 
нақты  ӛзіндік  ӛлшемдік  сипаттамасын  айқындайтын  дербес  ерекшелік  жоқ 
екендігін кӛрсетеді.  
Сонымен  қатар  алғашқы  үш  технология  НЗМ  деңгейлік  курстары  мен 
тренерлер, әдіскерлер дайындау алаңдарында насихатталып, тыңдаушылар есеп 
беруге  міндеттелгендіктен  де  осы  технологиялармен  «айналысып»  отырғаны 
жасырын емес.  
Дегенмен  Маңғыстау  облысы  түлектері  нәтижесі  бойынша  3,  4  жолдар, 
физиологиялық, тектік ерекшеліктерге сай жоғары қабілеттіліктің 25 пайыздан 
артық  болуы  күмәнділігін,  талап  артқан  сайын  сол  ақиқат  шындық  жылдан 
жылға  сапалық  кӛрсеткіштер  шегінің  ӛзара  алшақтауына,  яғни  жоғары  ұпай 
санының кӛтеріліп, нәтижесі тӛмен мектептер санының кӛбеюі үрдісінің дәлелі, 
оны естен шығармауды ескерту ишарасы. Ондай сараланудың басты қозғаушы 
күші арнаулы-мамандандырылған және жарақтандырылған мектептер санының 
кӛбеюі үрдісі.  

жүктеу/скачать 3,88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: