Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 11,28 Mb. Pdf көрінісі
|
|
2 ӘЛЕУМЕТТІК ЭКОЛОГИЯ ЖӘНЕ ТҰРАҚТЫ ДАМУ Оқу құралы 3 АЛҒЫ СӨЗ XX ғасыр адамзаттың тарихи даму процесінің шешуші кезеңдері. Жаhандану, ақпараттық, ғылыми техникалық технологиялар, антропогендік шектен тыс іс-әрекеттер келешекте тарихи қалыптасқан табиғи-әлеуметтік жүйелердің тепе-теңдігі мен орнықтылығына қауіп төндіретіндігін айқындатады. Кез-келген экожүйенің экологиялық жағдайының өзгеруі мен тұрақтылығының сақталуы тіршілік иелерінің бір түріне, яғни «Homo sapiens» - саналы адамға байланысты. Сондықтан бүгінгі күннің өзекті мәселелерін шешуде экология ғылымдарының сан алуан бағыттарымен бірге әлеуметтік экология пәнінің орны ерекше. XIX ғасырдың аяғында әлеуметтік экологияның екі түрлі анықтамасы қалыптасты: біріншісі «адамзат қоғамының қоршаған табиғи ортамен әсерлесуі туралы ғылым», екіншісі «жеке адамның және адамзат қоғамының табиғи, әлеуметтік және мәдени ортамен әсерлесуі туралы ғылым». Бұл анықтамалардың негізгі мақсаты - адамның қоршаған ортамен қарым-қатынасын зерттеу. Әлеуметтік экожүйеде адам динамикалық тепе-теңдіктің нысаны және субъектісі болып табылады. Әлеуметтік экология - қоршаған табиғи ортамен әсерлеуші, адамның іс-әрекетінен пайда болған қоғамның құрылымын, ерекшеліктерін және қызмет атқару тенденцияларын зерттейді. Әлеуметтік экология - адамның қоғамдық және шаруашылық дамуының әртүрлі кезеңдеріндегі табиғатпен жүйелі байланысын зерттейді және жаратылыстану ғылымдарының адам экологиясы деп аталатын ауқымды тармағының бір бөлігі болып табылады. Адам табиғатта тепе-теңдік нысаны және субъектісі болып табылады. Әлеуметтік экология жаратылысы ерекше нысандардың, қоршаған ортамен әсерлеуші адам қолымен жасалған ортаның құрылымын, ерекшеліктерін және қызмет атқару тенденцияларын зерттейді. Жер шарындағы халық санының өсуі мен оның материалдық – энергетикалық қажеттіліктерін қамтамасыз ету мүмкіншіліктерінің арасындағы қарама–қайшылық, ал екінші жағынан – табиғи экожүйелердің белгілі дәрежеде шектеулігі арасындағы қарама- қайшылықтардың одан әрі шиеленісе түсуі биосфераның қалпына келмес, деградациялық сипаттағы өзгерістеріне, өркениеттік қалыпты табиғат жағдайларының түбегейлі өзгеруіне әсер етуіне және келешектегі даму жолдарын айқындауға байланысты мәлімет алуға себеп болды.Сондықтан әлеуметтік экология тұрақты даму концепциясымен үндесіп жатыр. Тұрақты даму адамзаттың бүгінгі қажеттіліктерін қамтамасыз етіп, болашақ ұрпақтардың ресурстарына нұсқан келтірмеу, яғни табиғатты тиімді пайдаланып болашаққа сақтау. 4 ӘЛЕУМЕТТІК ЭКОЛОГИЯ ЖӘНЕ ТҰРАҚТЫ ДАМУ Оқу құралы Әлеуметтік экология және тұрақты даму курсының негізгі мақсаты-қоғам мен табиғат арасындағы қарым-қатынастарға жан- жақты талдау жүргізу, экологиялық мәселелерді мемлекеттік саясат пен қоғамның іс-әрекетін парасаттылықпен бірге жүргізіп қоғамдағы әрбір адамзаттың сана-сезімі жоғары деңгейге жеткенде ғана шешуге болатынын айқындау. Жер шарындағы ғаламдық проблемаларды бақылай отырып ондағы тіршіліктің тұрақтылығын сақтау. Адам, қоғам, табиғат арасындағы қарым-қатынастарды үйлестіре отырып, табиғат ресурстарын тиімді пайдалануды адами - нооэкологиялық тұрғыдан негіздеу. Курстың міндеттері: - әлеуметтік экология және тұрақты дамудың экологиялық пәндер арасындағы орнын анықтау: - адамзат өркениет дамуының қазіргі кезеңінде әлеуметтік экологияның сұранысқа ие болу себептерін ашып көрсету: - адамның өзінің тіршілік ету ортасымен әсерлесуінің жалпы заңдылықтарын ашып көрсету: - адамды қоршаған ортаға антропогендік әсер етуіне байланысты әлеуметтік - экологиялық проблемаларға талдау жасау: - әртүрлі деңгейдегі биологиялық және геоэкологиялық жүйелердің орнықты қызмет атқаруының заңдылықтары туралы білім беру: - халықаралық және мемлекеттік институттардың Жер биосферасы мен оның жекелеген бөліктерінің орнықтылығын қамтамасыз етуге бағытталған қызметін көрсету. жүктеу/скачать 11,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|