Қазақстан республикасы білім жәНЕ



Pdf көрінісі
бет6/33
Дата24.03.2017
өлшемі4,75 Mb.
#10204
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   33

 

 

ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ 

 

 

 

 



63

 

 



под  землей  ход  в  конюшню  этого  коня.  До  ночи 

прикрой  дыру  циновкой  и  жди.  Сам  укройся  получше, 

чтобы конь не видел тебя, не то ты пропал. Как станет 

темно  и  красавица  Ак-Биляк  уснет,  отодвинь циновку, 

высыпь  кишмиш  в  ясли.  Тогда  считай,  что  красавица 

Ак-Биляк твоя.  

Клыч  батыр  так  и  поступил.  Прорыл  в  конюшне 

подземный  ход,  но  когда  хотел  прикрыть  отверстие 

циновкой,  конь  увидел  его  и  заржал.  В  ту  же  минуту 

красавица  Ак-Биляк  вошла  в  конюшню.  -  Ну  чего  ты 

заржал? Что еще случилось? - спросила она, гладя коню 

чолку  и  оглядываясь  по  сторонам.  Ничего  не  заметив, 

она ушла к себе. Только  Клыч батыр шевельнулся  под 

своей  циновкой  конь  опять  заржал.  Снова  пришла  в 

конюшню красавица. Осмотрелась - ничего не заметила 

и раскричалась на коня. - И что ты ржешь, мешаешь мне 

спать,-  сказала  она,  ударила  раза  два  коня  плеткой, 

ушла к себе и уснула.  

Клыч батыр дождался темноты, отодвинул циновку 

и  насыпал  в  ясли,  кишмиша.  Конь  забыл  обо  всем,  а 

Клыч  батыр  тихонько  вошел  в  дом.  Смотрит  - 

красавица  Ак-Биляк  крепко  спит  на  ложе  из  сорока 

одеял.  Быстро  и  ловко  забил  он  около  постели  сорок 

колышков  и  привязал  сорок  косичек  Ак-Биляк. 

Красавица  проснулась и  испугалась.  Видит  - стоит  над 

ней  какой-то  юноша  и  смотрит  на  нее.  -  Зачем  ты 

пришел?- спросила Ак-Биляк.- Что ты хочешь от меня? 

Вот  встану  сейчас  и  отрублю  тебе  голову!  Попыталась 

она подняться с ложа, рванулась, а голова ее привязана. 

Засмеялась  красавица,  похвалила  Клыч  батыра  за 

находчивость и сказала: - Ну, джигит, победил ты меня. 

Стали они жить вместе.  



 

 

 

 

 

64 



 

 

Услышал  о  красоте  Ак-Биляк  падишах,  по  имени 



Карахан. Позвал он одну хитрую старуху и сказал  ей: - 

Привезешь мне ту девушку, насыплю тебе золота выше 

твоего роста! Села на осла хитрая старуха и поехала не 

торопясь.  Добралась  она  до  места,  мимо  которого 

должен  был  возвращаться  с  охоты  Клыч  батыр. 

Разбила камнем ноги своему ослу, а сама начала громко 

плакать и причитать. Подъехал Клыч батыр и спросил:  

-  Что  с  тобой,  старая?  -  Пожалей  меня,  сынок,- 

причитала  хитрая  старуха,-  не  оставляй  одну  в  степи, 

не  то  я  погибну!  Пожалел  Клыч  батыр старуху,  усадил 

ее  на коня  позади себя и привез домой. Красавица  Ак-

Биляк  рассердилась.    -  Зачем  ты  привез  эту  старуху-

злодейку?  Она сживет нас со  света.  - А, что  она сумеет 

сделать,-  рассмеялся  Клыч  батыр.-Пусть  живет  у  нас. 

Будет помогать тебе во всем! Стала старуха жить у них, 

хлопотать по хозяйству.  

Как-то  спросила  хитрая  старуха  у  Ак-Биляк:  - 

Доченька,  не  знаете  ли,  где  у  Клыч  батыра  находится 

душа?.  Было  бы  хорошо,  если  бы  вы  узнали.  -  А  как 

спросить  его  об  этом?-  сказала  Ак-Биляк.  -  Вечером, 

когда  Клыч  батыр  вернется  домой  с  охоты,  вы 

отвернитесь от него, он вам скажет,- захихикала хитрая 

старуха.  Вечером,  когда  Клыч  батыр  возвратился  с 

охоты,  красавица  Ак-Биляк  отвернулась  от  него,  села, 

насупившись,  в  угол  и  так  сидела  молча.  -  Что  это  ты 

такая  грустная,  душа  моя?  Что  случилось?  -  удивился 

Клыч  батыр.  -  До  сих  пор  я  ничего  не  знаю  о  вас,- 

ответила красавица Ак-Биляк.  

- Ну, а что ты хотела узнать? - А где у вас находится 

душа?  -  спросила  она.  Как  ни  отговаривался  Клыч 

батыр, но Ак-Биляк на отстала, пока он ей не рассказал: 

- Моя душа - в моей сабле. Поэтому меня и зовут Клыч 



 

 

ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ 

 

 

 

 



65

 

 



батыр, то есть Сабля-батыр. Без сабли своей я и шагу не 

могу ступить.  

Молода  была,  неразумна  красавица  Ак-Биляк,  и 

потому  в  тот  же  час  передала  она  слова  Клыч  батыра 

хитрой  старухе.  А  той  только  это  и  надо  было. 

Обрадовалась она: «Вот и я достигну теперь желанной 

цели!» Вслух она только сказала: - Никогда я не поверю, 

чтобы  душа  человека  помещалась  в  какой-то  сабле! 

Муж  обманул  вас.  -  Возьмите  у  Клыч  батыра  саблю, 

когда  он  утром  соберется  на  охоту.  Посмотрим,  что 

будет? Утром Ак-Биляк попросила мужа оставить свою 

саблю дома. Не хотел он обидеть жену, отдал ей саблю, 

а сам уехал на охоту. Хитрая старуха, утащила саблю и 

бросила ее в реку. И в ту же минуту Клыч батыр упал с 

коня  на  землю  бездыханный.  А  старуха  тем  временем 

сделала  из  щепок  коня,  да  не  обыкновенного,  а 

волшебного. Повернешь  ему  правое  ухо  - он  взлетит  в 

небо,  повернешь  левое  ухо  -  опустится  на  землю. 

Удивилась  Ак-Биляк:  что  это  за  деревянный  конь?  -  А 

вы сами посмотрите,- сказала старуха - Не простой это 

конь, а летающий. Сядьте-ка позади меня на этого коня, 

облетим мы многие страны и посмотрим их. Повернула 

хитрая  старуха  правое  ухо  деревянному  коню,  он 

взвился и полетел. Спустя минуту они оказались уже во 

дворце  падишаха  Карахана.  Отвесила  хитрая  старуха 

поклон Карахану и сказала: - Мой падишах, я исполнила 

твое приказание, привезла тебе красавицу Ак-Биляк.  

Царь  велел  выдать  старухе  столько  золота, сколько 

она смогла унести, а потом устроил пир на сорок дней и 

сорок ночей.  

А теперь послушайте о друзьях Клыч батыра - ткаче, 

кузнеце  и  водоносе.  Все  в  один  час,  в  одно  мгновенье 

взяли  свои  тыквянки,  видят  -  из  них  капает  кровь. 


 

 

 

 

 

66 



 

 

Мигом  собрались  они  и  побежали.  Прибегают  они  к 



дому  Клыч  батыра,  а  путь  им  преграждает  река.  - 

Выбери  воду  из  реки!  -  сказал  ткач  водоносу.  Водонос 

быстро  выбрал  воду  кожаным  ведром,  и  дно  реки 

оголилось.  Смотрит  -  а  там  сабля  Клыч  батыра.  Отдал 

ткач  ее  кузнецу  и  попросил:  -  Наточи  ее!  Кузнец 

наточил  саблю  и  в  ту  же  минуту  Клыч  батыр  в  том 

месте,  где  упал  он  бездыханный  на  землю,  встал  и 

отряхнулся. Видит - коня нет. Пошел он домой пеш

-

ком. 


Пришел - а красавица Ак-Бйляк исчезла. Встретили его 

ткач,  кузнец  и  водонос.  -  Что  случилось,  друг?  - 

спросили они его в один голос. - Горе мне! - воскликнул 

Клыч батыр.- Похитила злая старуха у меня Ак-Биляк . 

Ткач пошел в город, где жил падишах Карахан. Слышит 

-  народ  шумит,  барабаны  гудят,  трубы  трубят.  -  Что  у 

вас случилось? - спросил ткач у привратника. - Как что? 

Свадьбу справляют,- ответил тот.  

-  А  какая  свадьба?  -  Царь  женится  на  красавице  Ак-

Биляк.  Прибежал  ткач  к  Клыч  батыру  и  рассказал  обо 

всем. Схватил свой меч Клыч батыр, вскочил на коня и 

поехал в город. Смело вошел он во дворец и сразился с 

падишахом  Караханом.  Победил  Клыч  батыр  Карахана 

и отрубил ему голову. Повелителем страны Клыч батыр 

назначил ткача, а визирями кузнеца и водоноса.  После 

пира, продолжавшегося сорок дней, усадил Клыч батыр 

красавицу Ак-Биляк на коня и вернулся с ней домой. 

 

 



 

 

ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ 

 

 

 

 



67

 

 



 

 

 



ҚАҲРАМОН 

 

ҚАХРАМАН 

 

КАХРАМОН 

 

 

 

 

 

68 



 

 

ҚАҲРАМОН 

 

Бор  экан,  йўқ  экан,  оч  экан,  тўқ  экан,  бўри  баковул 



экан,  тулки  ясовул  экан,  қарға  қақимчи  экан,  чумчуқ 

чақимчи экан, ғоз карнайчи экан, ўрдак сурнайчи экан, 

тошбақа тарозбон экан, қурбақа ундан қарздор экан. 

Қадим замонларда ажойиб бир шаҳар бор экан. Унга 

ҳеч қанақа ёв теголмагани учун бу шаҳарни Тинч шаҳар 

деб  аташар  экан.  Подшоҳ  шаҳарни  ёвдан  қўриқлаш 

учун  ҳисобсиз  лашкар,  паҳлавонлар  сақлар  экан. 

Паҳлавонлар  орасида  Қаҳрамон  деган  бир  йигитнинг 

донғи  оламга  тарқалган  экан.  Қаҳрамон  паҳлавонлар 

ичида энг кичиги ҳам энг ботири ва кучлиси экан. 

Тинч  шаҳарга  ёв  ҳужум  қилиб  келса,  Қаҳрамоннинг 

бир  ҳамласи  билан  тумтарақай  бўлиб  кетар  экан. 

Шунинг учун халқ Қаҳрамонни жуда ҳурмат қилар экан. 

Кунлардан  бир  куни  Тинч  шаҳар  подшосига  узоқ 

мамлакат  подшоҳи  Забун  шоҳдан  чопар  нома  кел

-

тирибди. Подшоҳ номани ўқибди: «Мен ким Забун, Сиз 



улуғ  мартабали  шоҳга  маълум  қиламанки,  менинг 

шаҳримда уч кундирки, номаълум бир дев пайдо бўлиб, 

бутун  паҳлавонларимни  қириб  ташлади.  Энди  тинч 

халқни  қираётибди.  Сиз  ўз  забардаст  паҳла

-

вонларингизни  юбориб,  мени  ва  халқимни  бу  балодан 



қутқарсангиз, деб илтимос қилувчи, Забуншоҳ». 

Подшоҳ  вазирларини,  лашкарбошларини  ва  атоқли 

паҳлавонларини  маслаҳат  учун  саройга  чақирибди, 

номани ҳаммага эшиттирибди. 

Кейин  паҳлавонларга  қараб:  «Забуншоҳга  ёрдам 

беришга  ким  талабгор?»  деб  сўрабди.  Паҳлавонлардан 

овоз чиқмабди. Шоҳ яна қайтариб сўрабди. Яна ҳеч ким 

индамабди. Подшоҳ ғазаб билан учинчи марта сўрабди. 

Шунда  Қаҳрамон  ўрнидан  ирғиб  туриб,  таъзим  билан 

жавоб  берибди:  -  Шоҳим,  аввалги  икки  марта 



 

 

ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ 

 

 

 

 



69

 

 



сўраганингизда  бу  ерда  ўтирган,  мендан  ёши  улуғ 

полвонлар  жавоб  берармикан  деб,  одоб  юзасидан  жим 

турдим,  аммо  ҳеч  ким  ғинг  демади,  учинчи  марта 

сўраганингизда  ғайратимга  чидолмай  ўрнимдан  тур

-

дим.  Агар  лойиқ  топсангиз,  менга  ижозат  беринг, 



номаълум дев билан олишиб, ўз кучимни ва толейимни 

бир синаб кўрсам. 

Подшоҳ ижозат берибди. Қаҳрамон саройдан чиқиб, 

сафар  жабдуқларини  ҳозирлашга  киришибди.  Аслаҳа-

яроғларини  қирқ  каркидонга  ортибди,  ўзи  катта  бир 

каркидонга  миниб,  йўлга  равона  бўлибди.  Қаҳрамон 

кеча-ю  кундуз  йўл  юрибди,  йўл  юрса  ҳам  мўл юрибди, 

чўлма-чўл,  тоғма-тоғ  юриб,  бир  баланд  тоғга  етиб 

келибди.  Дам  олай  деб  каркидондан  тушибди.  У  ёқ-бу 

ёқни  томоша  қилибди.  Бир  ғорга  рўпара  келиб 

қолибди. Қараса, ғорга узун йўл тушган экан. Қаҳрамон 

ҳайрон бўлиб: «Бу қанақа ер экан?» деб ўйлаб қолибди. 

Кейин:  «Ҳа,  майли,  нима  бўлса  бўлар,  таваккал»,  деб 

ғорнинг  ичига  кириб  кетибди.  Қараса,  рўпарасида  бир 

темир  дарвоза  турганмиш.  Дарвозанинг  ўртасида 

Қаҳрамоннинг  номи  ёзилган.  Қаҳрамон  ҳайрон 

бўлибди.  Зўр  билан  темир  дарвозани  очиб  ичкарига 

кирибди.  Қараса,  ичкарида  бўйинларига  йўғон  занжир 

осилган ўн икки дев ётган эмиш. - Сизларни ким банди 

қилди?  -  деб  сўрабди  Қаҳрамон.  Девларнинг  орасида 

Сангги деган бир барваста дев бор экан, ҳамма девлар 

ичида энг зўри ўша дев экан. Сангги дев:- Бизни сенинг 

Саквон деган бобонг банд этиб, таслим қилиб кетган, - 

деб жавоб берибди. 

Қаҳрамон  Сангги  девдан  бу  гапни  эшитиб, 

девларнинг  бўйнидан  бандларини  узиб  ташлабди. 

Уларни  озод  қилибди.  Девлар  хурсанд  бўлиб, 

Қаҳрамондан  «Қаёққа  кетяпсан»  деб  сўрабдилар. 



 

 

 

 

 

70 



 

 

Қаҳрамон 



номаълум 

дев 


билан 

олишишга 

кетаётганини айтибди. Сангги дев Қаҳрамонга қараб: - 

Сен бизни банддан озод қилдинг. Энди биз ўн икки дев 

хизматингда  бўламиз,  номаълум  девни  йўқ  қилишга 

ёрдамлашамиз,  -  дебди.  Қаҳрамон  уларни  ёнига  олиб, 

йўлга равона бўлибди. Қаҳрамон йўл юрибди, йўл юрса 

ҳам мўл юрибди. Охири Забуншоҳнинг шаҳрига етибди. 

Қаҳрамон  ёнидаги  девларга  қараб:  -  Ҳар  биттанг 

шаҳарнинг  ҳар  томонидан  наъра  тортиб  кирасан. 

Номаълум  дев  кимнинг  қўлига  тушса  ўлдирмасдан, 

Забуншоҳга олиб бориб топширсин! - дебди.  

Девлар  ўн  икки  томондан  ҳужум  қилиб,  шаҳарга 

кирибдилар.  Қаҳрамон  бўлса,  шаҳарнинг  катта  темир 

дарвозасини  даст  кўтариб,  ирғитиб  ташлабди, 

ҳайқириб шаҳарга кирибди.  

Номаълум  дев  бу  наъраларни  эшитиб,  дарҳол 

девларнинг  олдига  етиб  келибди.  Улар  билан  жанг 

қила бошлабди. Узоқ олишгандан кейин, охири ўн бир 

девни  ярадор  қилибди.  Яраланмаган  ёлғиз  Сангги  дев 

қолибди.  Номаълум  дев  Сангги  дев  билан  олишиб 

турганда,  Қаҳрамон  етиб  келибди.  Номаълум  дев 

Қаҳрамоннинг  овозини  эшитиб,  Сангги  дев  билан 

олишишни  қўйиб,  унга  ҳамла  қила  кетибди.  Иккаласи 

гурзибозлик қилишибди. 

Жанг  ажрим  бўлмабди.  Кейин  найзабозлик 

қилишибди.  Яна жанг  бир  ёқли  бўлмабди.  Шу зайилда 

етти кеча-етти кундуз дам олмай, ҳарб-у зарб қилишиб, 

охири  гал  қиличбозликка  келибди.  Қиличбозлик 

қилиша-қилиша 

охири 

Қаҳрамоннинг 



қиличи 

номаълум  девнинг  ўнг  жимжилоғини  узиб  ташлабди. 

Номаълум  дев  Қаҳрамондан  соғ  қутулмаслигига  кўзи 

етиб, афсус билан дарров кўздан ғойиб бўлиб кетибди.  

Қаҳрамон  ўз  рақибининг  бирдан  ғойиб  бўлганини 

кўриб  жуда  ҳайрон  бўлибди.  Кейин  Сангги  девга:  - 



 

 

ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ 

 

 

 

 



71

 

 



Тезда  ўн  бир  девни  олиб,  номаълум  девни  қаердан 

бўлса ҳам топиб кел, мен Забуншоҳ саройида бўламан, - 

деб  буйруқ  қилибди,  ўзи  Забуншоҳ  саройига  қараб 

жўнабди.  Сангги  дев  бўлса,  ёнига  ўн  бир  девни  олиб, 

номаълум девни ахтариб кетибди. 

Номаълум девнинг овози ўчганини ва Қаҳрамоннинг 

ўз  саройига  келаётганини  билган  Забуншоҳ  карнай-

сурнай  чалдириб,  Қаҳрамонни  тантана  билан  кутиб 

олибди.  Кейин  Қаҳрамоннинг  шарафига  етти  кеча-ю 

етти кундуз эл-у юртга тўй берибди.  

Булар  шу  ерда  тўй  қилиб  тура  турсин,  икки  оғиз 

гапни Сангги девдан эшитинг: 

Сангги  дев  ўз  шериклари  билан  номаълум  девни 

қидириб,  бормаган  ери,  қадам  қўймаган  манзили 

қолмабди.  Сангги  дев  ўн  бир  кеча-ю  ўн  бир  кундуз 

номаълум  девни  ахтариб,  тополмабди.  Ахири  ноилож 

Қаҳрамоннинг  олдига  келиб:  «Номаълум  девни 

тополмадик», дебди. Қаҳрамон бу хабарни эшитиб, хафа 

бўлибди.  Кейин  Забуншоҳга: -Бу  дом-у  дараксиз  бўлиб 

кетган  дев  қанақа  дев  эди?  Нима  учун  у  сизнинг 

шаҳрингизни вайрон қилди?-  деб сўрабди. Забуншоҳ: - 

Бу  девнинг  номи  Аквон.  У  жуда  забардаст,  маккор  ва 

золим бир дев. У бир куни менга совчи юбориб:  «Қизи 

малика  Зубайда  Зулфиқорани  менга  берсин,  унаса-

унагани,  унамаса  халқини  қираман,  шаҳрини  вайрон 

қиламан,  ўзини  ўлдираман,  қизини  асир  оламан», 

дебди.  Мен:  «Аквон  дев  одамзод  эмас,  шунинг  учун 

қизим  Зубайда  Зулфиқорани  унга  бермайман»,  деб 

совчиларни  жўнатиб  юбордим.  Шундан  кейин 

Аквоннинг ғазаби келиб, шаҳримга юриш қилди. 

Қаҳрамон  бу  сўзларни  эшитиб  ҳайрон  бўлибди  ва: 

«Шаҳрингизга  ҳужум  қилган  Аквон  дев  экан,  нега 

бўлмаса  бизга  юборган  хатингизда  унинг  номини 


 

 

 

 

 

72 



 

 

яшириб,  номаълум  дев  деб  ёздингиз»,  деб  сўрабди. 



Забуншоҳ: - Бундай қилганимга сабаб шуки, агар Аквон 

девнинг номини ёзсам, уни эшитган полвонлар қўрқиб, 

менга  ёрдам  беришга  келмайди,  деб  ўйладим,  -  деб 

жавоб  берибди.  Кейин  Забуншоҳ:  -  Бизни  ўлимдан 

қутқардинг,  сендан  жуда  миннатдормиз,  баракалла,  - 

дебди.  Шундан  кейин  Забуншоҳ  Қаҳрамоннинг 

шарафига  қирқ  кеча-ю  қирқ  кундуз  карнай-сурнай 

чалдириб, юртга томоша қилиб берибди. Тўйдан кейин 

Қаҳрамон Забуншоҳга: «Мени жуда сийладингиз. Мени 

деб қирқ кеча-ю қирқ кундуз юртга тўй бердингиз, мен 

жуда  хурсандман,  аммо  ўз  юртимни  соғиндим,  агар 

рухсат  берсангиз,  энди  ўз  шаҳримга  кетсам,  дебди. 

абуншоҳ Қаҳрамондан: «Яна бир неча кун туринг», деб 

илтимос  қилибди,  аммо  Қаҳрамон  унамабди.  Охири 

ноилож  жавоб  бериб,  беҳисоб  совғалар,  иззат-у 

икромлар билан Қаҳрамонни ўз юртига жўнатибди. 

Қаҳрамон  совғаларни  каркидонларга  ортиб,  карки

-

донига  миниб,  кечаси  салқинда  шаҳрим  қайдасан,  деб 



йўлга  равона  бўлибди.  Бир  вақт  Қаҳрамон  шаҳардан 

чиқиб,  тоғнинг  этагига  етган  экан,  орқасидан  «Тўхта, 

Қаҳрамон!»  деган  овоз  эшитилибди.  Қаҳрамон  карки

-

донини тўхтатиб, орқасига қайрилиб қараса, ниқобдор 



бир  одам  келаётган  эмиш.  Қаҳрамон  уни  кўриб,  яна 

бирор  душман  бўлмасин,  деб  қиличини  ғилофидан 

суғуриб,  жангга  ҳозирланиб  турибди.  Бир  вақт 

ниқобдор  Қаҳрамоннинг  олдига  етиб  келиб,  юзидан 

ниқобини  олса,  кеча  кундузга  айланиб  кетибди. 

Қаҳрамон қараса, қаршисида моҳ талъатли ажойиб бир 

йигит турибди. Қаҳрамон ёш йигитнинг ҳуснига қойил 

қолиб сўрабди: «Гўзал йигит, кимсан? Нима учун мени 

тўхтатдинг?  Менда  нима  ишинг  бор?»  Ниқобдор: 

«Қаҳрамон, 

мен 

Забуншоҳнинг 



қизи 

Зубайда 


Зулфиқораман.  Сенинг  ботирлигинг,  мардлигингга 

 

 

ӨЗБЕК ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІ 

 

 

 

 



73

 

 



қойил  қолдик.  Энди  сендан  бир  илтимосим  бор: 

душман  тирик  бўлса,  ҳамма  вақт  душманлик 

қилаверади,  душмандан  қутулмоқ  учун  уни  ўлдириш, 

йўқ  қилиш  керак.  Шунинг  учун  сен  аввал,  қаерда 

бўлмасин, Аквон девни топиб ўлдирсанг», дебди. 

Зубайда  Зулфиқоранинг  бу  илтимоси  Қаҳрамонга 

маъқул  бўлибди.  У  Зулфиқорага:  -  Мен  шу  соатдан 

бошлаб  Аквон  девнинг  пайига  тушаман.  Етти  қават 

ернинг  тагига  кириб  кетса  ҳам  топаман,  то  унинг 

калласини  олмагунча,  келмайман,  -  дебди.  Шундай 

қилиб, иккаласи маслаҳатни бир ерга қўйиб, тонг билан 

шаҳарга  қайтишибди.  Зубайда  Зулфиқора  ўз  кўшкига 

кетибди.  Қаҳрамон  бўлса,  Забуншоҳнинг  саройига 

борибди.  Забуншоҳ  Қаҳрамоннинг  қайтиб  келганини 

кўриб,  жуда  хурсанд  бўлибди.  Аммо  Қаҳрамон  нима 

учун  қайтиб  келганини  Забуншоҳга  билдирмабди:  - 

Иложи  бўлса,  жами  қуръачиларингизни  йиғдириб, 

қуръа очдирсангиз, Аквон дев қаёққа қочганини менга 

билиб  берсалар,  -  дебди.  Забуншоҳ  қуръачиларни 

чақириб, қуръа очдирибди. Қуръачилар Аквон девнинг 

етти  зулмат  дарёсининг  нариёғидаги  Қавс  деган  бир 

шаҳарга  ўтиб  кетганидан  хабар  берибдилар. Қаҳрамон 

қуръачилардан:  -  Бу  етти  зулмат  дарёсидан  қандай 

қилиб ўтиб бўлади, - деб сўрабди. Қуръачилардан бири: 

- Етти зулмат дарёсидан ўтишнинг ҳеч иложи йўқ, аммо 

семурғ  деган  бир  қуш  бор,  фақат  ўшагина  олиб  ўта 

олади.  Лекин  семурғни  бу  ишга  ҳеч  ким  кўндира 

олмайди, - деб жавоб берибди. Қаҳрамон: - Семурғнинг 

уяси  қаерда?  -  деб  сўрабди.  Қуръачилар:  -  Шаҳарнинг 

чеккасида  бир  юз  етмиш  ёшга  кирган  бир  мўйсафид 

бор. Ўшандан бориб сўрасанг, айтиб беради, - дебдилар. 

Қаҳрамон  саройдан  чиқиб,  тўғри  ўша  мўйсафиднинг 

олдига  бориб,  муддаосини  айтибди.  Чол  Қаҳрамонга 


 

 

 

 

 

74 



 

 

семурғнинг яшаш ерини айтиб: - Семурғ ҳар йили бола 



очади,  аммо  ҳар  йили  унинг  болаларини  бир  аждар 

келиб  еб  кетади.  Агарда  сен  ўша  аждарни  ўлдириб, 

семурғнинг  болаларини  ўлимдан  қутқарсанг,  семурғ 

ҳам етти зулматдан сени ўтказиб қўяди, - дебди.  

Қаҳрамон  чолдан  бу  сўзларни  эшитиб,  яроғ-

аслаҳаларини  тақиб  семурғ  уя  солган  манзилга  қараб 

равона  бўлибди.  Қаҳрамон  йўл  юрибди,  йўл  юрса  ҳам 

мўл  юрибди.  Охири  катта  бир  тоғга  етибди.  Тоғ  жуда 

баланд  экан,  унинг  чўққисида  бир  катта  чинор  бор 

экан,  семурғнинг  уяси  ўша  чинорнинг  учида  экан. 

Семурғ  бир  ой,  бир  ярим  ой  йўқ  бўлиб  кетиб, 

болаларига овқат йиғиб келар экан. Худди ана шундай 

семурғ  уйида  бўлмаган  вақтларида  аждар  унинг 

болаларини еб кетар экан. 

 Қаҳрамон  тоғга  чиқибди.  Чинорнинг  ёнига  келиб, 

семурғнинг  уясига  кўз  солибди.  Семурғ  болалари 

аждарнинг  келишидан  қўрқиб,  йиғлаб  туришган  экан. 

Қаҳрамон  атрофни  қараб  чиқиб,  ҳали  аждардан  дарак 

йўқлигини  билибди  ва  «Ҳойнаҳой  аждар  яқинда  келса 

керак»,  деб  чинорнинг  яқинидан  бир  чоҳ  қазиб,  ичига 

тушиб, аждарни пойлаб ётибди.  

Бир  вақт  узоқдан  бир  нарса  дарёга  ўхшаб,  ялтираб 

кўринибди.  Бу  аждар  экан.  У  пишқириб  оғзидан  ўтлар 

сочиб,  яқинлаша  бошлабди.  Уни  кўриб  семурғ  бо

-

лалари  чирқиллашиб,  қалтирашиб,  оналарини  йўқлай 



бошлабдилар. Қаҳрамон аждар келаётганини билибди.  

Қаҳрамон ўқ-камонини тайёрлаб кутиб турибди. Бир 

вақт  аждар  етиб  келиб,  чинорга  тирмашиб  чиқа 

бошлабди.  У  семурғнинг  болаларига  яқинлашиб,  энди 

ейман  деб  қўлини  чўзган  пайтда,  Қаҳрамон  камондан 

кетма-кет  икки  ўқ  узибди.  Икки  ўқ  ғизиллаб  бориб 

аждарнинг  икки  қўлидан  тешиб  ўтиб  чинорга 

қадалибди.  Аждарнинг  қўллари  чинорга  михланиб 




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   33




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет