Қазақстан республикасы денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі



Pdf көрінісі
бет95/199
Дата23.02.2022
өлшемі3,75 Mb.
#26194
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   199
А.С.Кайсаров  негізгі  зейінді  әлеуметтік  өмірді  зерттеуге 
қойды  және  Ресейдің  крепостной  христиандарының  азат  ету 
қажеттігін негіздеді. К.Ф.К.Уден Медициналық-хирургиялық 
академияның  профессоры  болды.  Оның  дәрістері  әр  түрлі 
философиялық  мектептердің  өкілдерінің  философиялық 
көзқарастары  туралы  ақпараттармен  қамтылған,  медицинаның  тарихи-
теориялық негіздерінен басталған. Танымда ол абсолюттенбеген тәжірибеге көп 
мағына  бөлген.  Уденнің  философиялық  көзқарастарын  механикалық 
материализм ретінде сипаттауға болады.  П.А.Загорский сол уақытта басыңқы 
болған  барлық  өмірлік  үрдістерді  реттеуші  сиқыршылдық  әрекеттер  болып 
есептелген  «өмірлік  күш»  туралы  ілімге  қарсы  шыққан.  Ч.Дарвиннің  ілімі 
пайда болуынан көп бұрын ол адамның эволюциялық пайда болуын түсіндіруге 
жақын  болған.  Зерттеу  үрдісінде  ағза  құрылысы  және  оның  қызметтері 
арасында  тығыз  өзара  тәуелділік  бар  деген  қорытындыға  келді,  ол  маңызды 
өмірлік заңдылықтарды зерттеудегі бірінші жасалған қадам болып табылды.  
ХІХ  ғасырдағы  Ресей  философиялық  ойларының  дербес  бастамасы 
славянофильдер  И.В.  Киреевский  (1800-1856  жж.)  және  А.С.  Хомяковтың 
(1804-1860  жж.)  аттарымен  байланысты  болды.  Олардың  философиясы 
философиямен айналысудағы христиандықты жаңаша түсіндіру негізінде неміс 
стилін  жоққа  шығару  талпынысы  болды,  ол  орыс  рухани  өмірінің  ұлттық 
ерекшелік  нәтижесі  ретінде  пайда  болған  және  шығыс  шіркеулері  әкейлерінің 
шығармаларына сүйенген.  
Киреевский  де,  Хомяков  та  ешқандай  философиялық 
жүйе  жасамаған,  бірақ  олар  орыс  идеяларында  бағалы 
жетістік  болып  табылатын  философиялық  қозғалысты 
жасады.  Бұл  жерде  орыс  ойшылдарының  христиан 
дүниетанымын жүйелі дамыту айтылады.  
Орыс  философиясының  ерекше  бағыты  ретінде 
славянофильдерге 
К.С.Аксаков 
(1817-1860 
жж.), 
Ю.Ф.Самарин (1819-1876 жж.), Н.Я.Данилевский (1822-1885 
жж.), 
Н.Н.Страхов 
(1828-1896 
жж.), 
К.Н.Леонтьев 


119 
 
көзқарастары жатады.   
Славянофильдердің  барлық  философиялық  құрылымдарының  негізгі 
салалары  «тотальдылық»  полюсіне  тартады.  Православие  оларша  адамның 
барлық  қабілеттерінің  біріңғай  «тұтас  танымда»  үйлесімді  мүмкіндігін 
қамтамасыз  ететін  дүниетаным  мен  танымның  ірге  тасы  ретінде  баяндалады. 
Олар Ресейдің тарихи даму жолының ерекшелігін негіздеді.   
Славянофильдермен  күресте  батысқа  ұмтылған  дара  философия 
қалыптасты.  Батысшылдардың  көрнекті  өкілдері  болып  П.Я.Чаадаев, 
Н.В.Станкевич,  В.Г.Белинский,  А.И.Герцен  табылады.  Олар  православиені 
сынады, батыс еуропа өркениетінің идеалдарына бейімделді.  
Көптеген 
батысшылдар 
орыс 
революцияшыл 
демократтардың 
философияларын дамытты. Бүл бағыттың белгілі өкілдері болып В.Г.Белинский 
(1811-1848  жж.),  А.И.Герцен  (1812-1870  жж.),  Н.Г.Чернышевский  (18231889 
жж.),  Н.А.Добролюбов  (1836-1861  жж.)  табылады.  Аталған  революцияшыл 
демократтар  неміс  классикалық  философиясының  бірнеше  кемшіліктерінен 
арылған.  
Осы  философияның  негізгі  сипаттары  болып  материализм  және  атеизм, 
шындыққа және таным үрдісіне диалектикалық  тәсіл болып табылады. Герцен 
мен Чернышевский тарихты материалистік түсінуге толықтай жақындады.  Бұл 
философиялық  бағыт  академиялық  сипатта  болған  жоқ,  ал  әдеби-сыни  және 
басылым  қызметтерінің  құрамдас  бөлігі  болып  философиялық,  эстетикалық, 
этикалық  және  саяси  мәселелердің  байланысындағы  қазіргі  заманның  өзекті 
мәселелерін сипаттады.  
Славянофильдердің  ізбасары  тікелей  болып  Ф.М. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   199




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет