participate in other activities of the curriculum.)

242 
маңызды дағды - кез келген кіріс ақпаратты түсіну, талдау және пайдалану қабілеті. 
Осылайша, білім берудегі екпін ақпаратты жинақтау мен есте сақтаудан оны дұрыс қолдану 
дағдысын меңгеруге ауысады. Бұл дағды қазіргі жастың қоғамда өзін сенімді сезінуі үшін өте 
қажет.Функционалды сауатты адам – қоршаған әлемге еркін бағдарланатын, қоғамның 
құндылықтарына, мүдделеріне, үміттеріне сәйкес әрекет ететін адам. Мұндай адам тәуелсіз, 
белсенді, өмір бойы оқуға дайын, стандартты емес шешімдер қабылдауға қабілетті, өзінің 
кәсіби жолын сенімді таңдайды. Қазір заманауи педагог 1-сыныптан бастап, мектеп бітіргенге 
дейін бала бойына осы қасиеттерді сіңіріп,тәрбиелеуі керек. 
Мұғалімнің өз іс-әрекетінде қолданатын барлық әдістері, тәсілдері, жұмыс формалары, 
технологиялары танымдық, ақыл-ой әрекетін дамытуға бағытталуы керек, бұл өз кезегінде 
әрбір оқушының пысықтауына, білімін байытуға, оның функционалдық сауаттылығын 
дамытуға бағытталған. Қиын жұмыс бастауыш мектептен басталады. Өйткені, бастауыш 
сыныпта ойлауды көрнекі-тиімділіктен абстрактілі-логикалыққа көшіретін, сөйлеуді, 
аналитикалық-синтетикалық қабілеттерін дамытатын, есте сақтау, зейін, қиял мен қиял, 
кеңістікті қабылдау, коммуникация дағдыларын, бақылау қабілетін дамытуы керек [2]. 
Жалпы функционалдық сауаттылықты дамыту бойынша 3 сынып оқушыларына 
«Ғарыш» тақырыбы бойынша сабақ жүргізілді. 
«Шаттық шеңбері» - сабақты көтеріңкі, жақсы көңіл күймен ұйымдастыруға 
бағытталған. Мұғалімнің балалармен бірге құрған шеңберінде (1-сурет) олар бір - бірімен 
еркін қарым – қатынас жасайды, әр түрлі өлең,ән,және достарына деген ізгі тілектерін айтады. 
Мұнда әрбір бала өзін еркін сезінетін үлкен достық шеңберіне қабылданғанын түсінеді,өзіне, 
өзгелерге сенім артады.Мұнд ада функционалдық сауаттылықты байқауға болады.Ол өздерін 
еркін ұстай алады.Пәндер барысында алған білімдерін қолдана алады. 
1-сурет. 3 сынып оқушыларымен «Шаттық шеңбері»
Топтық жұмыс дегеніміз не? Сыныптағы барлық тәрбие жұмысы мұғалім мен 
оқушылардың, белгілі бір дәрежеде бір-бірімен өзара әрекеттесуімен жүзеге асады. Мұғалім 
белгілі бір мазмұндағы оқушыларға ауызша, интонация, мимика және т.б. арқылы әсер 
етеді.Оқушылар бұл әсерлерді қабылдайды, оларға реакция жасайды, соған байланысты 
мұғалімнің одан әрі әсер етуінің мазмұны мен формасы өзгереді. Бұл өзара әрекеттің сипаты 
сабақтағы жұмыс формасын анықтайды (2-сурет). 
2-сурет. 3 сынып оқушыларымен топтық жұмыс
Топтық жұмыстың көмегімен қандай тәрбиелік және дидактикалық міндеттерді 
шешуге болады. Салыстырмалы түрде аз ақыл-ой қабілеттерімен оқуда табысқа жетуге 
болады, егер бұл оқуға оң көзқараспен, уақытты қатаң жоспарлаумен және оны мақсатты 
жұмсаумен бірге жүреді. Мұның бәрі өзін-өзі реттеуге дағдыландыруы мүмкін. 

243 
Топтарды құру кезінде бірнеше критерийлерді ескеру қажет. Міндеттеріне мыналар кіретін 
топ басшысын сайлауға рұқсат етіледі: 

жұмыстың берілген байланыс схемасы бойынша жүруін қамтамасыз ету; 

тапсырманы орындағаннан кейін, қажет болған жағдайда, топтың нәтижелерімен бүкіл 
сыныпты таныстыра алатын оқушыны сайлау. 
Топтық жұмыстың материалдары мен тапсырмаларына мынадай жалпы талаптар қойылуы 
мүмкін: 
1.
Тапсырмалар топтық жұмыс жасай алуға ыңғайлы болуы керек.Сонымен бірге
тапсырмалар әртүрлі пікірлердің туындауына ықпал етіп, талқылауға негіз болуы 
керек. Басқаша айтқанда, тапсырмалар проблемалық болуы керек, бұрыннан бар 
білімді белсенді пайдалануға мүмкіндік береді және шығармашылыққа, жаңа білім мен 
әрекеттің жаңа тәсілдерін іздеуге серпін береді. 
2.
Тапсырмалар жеткілікті деңгейде қиындық дәрежесіне ие болуы керек; 
3.
Оның құрылымындағы материал салыстырмалы түрде тәуелсіз бірліктерге 
бөлінетіндей болуы керек, олармен бір топтың ішінде әртүрлі топтар немесе жеке 
оқушылар жұмыс істей алады; 
4.
Өзара байыту принципіне негізделген тапсырмалар оқушының өмірлік тәжірибесін, 
әртүрлі көздерден алынған ақпаратты пайдалану мен түсінуді қамтуы керек. 
Жұптық жұмыс – оқу процесін ұйымдастырудың ең қолайлы түрі, оның мақсаты іскер 
тұлғааралық қарым-қатынасты қалыптастыру болып табылады. Жұптық жұмыс – екі 
оқушының бір-бірімен сөйлесіп, өзара әрекеттесе отырып, ортақ нәтиже алуға бағытталған 
есептің шешімін аяқтайтын тапсырманы орындауы. Ол іс жүзінде оның қатысушыларының 
екі нәтижесінен тұрады, сондықтан жалпы нәтиженің қойылған мақсатқа сәйкестігі әрбір 
қатысушы орындаған тапсырманың дұрыстығына байланысты.Жұптық жұмысты бірінші 
сыныптан бастап енгізуге болады. Бұл кезеңдегі ең бастысы оқушылардың келіссөздер 
жүргізуі, конструктивті қарым-қатынас жасау қабілетін дамыту (3-сурет). Ол үшін бірінші 
кезекте оқушыларды қарым-қатынастың негізгі ережелерімен таныстырамыз: 

Әңгімелескенде сұхбаттасушыға қараңыз; 

Сыныптастарыңызға кедергі келтірмеу үшін жұппен тыныш сөйлесіңіз; 

Досыңды атын атап шақыр, жауапты мұқият тыңда, өйткені сол кезде оны түзетесің, 
толықтырасың, бағалайсың. Партаға қалай отыру, келісім мен қарсылық білдіру, көмек 
көрсету және сұрау жолын түсіндіреміз. 
3-сурет.3 сынып оқушыларымен жұптық жұмыс 
Сабақ соңында сабақтың қалай өткендігі туралы оқушылардың пікірін білу 
маңызды.Өйткені оқушыларды функционалдық сауаттылықты дамыту бірінші кезекте,сынып 
ішінде өз пікірін жеткізе алудан басталуы керек.Шағын ортада өз ойын еркін жеткізген 
оқушы,үлкен орталардада өз ойын еркін жеткізе алады [3]. 
Қорыта келегенде қазіргі жылдам өзгеретін әлемде жүйені қайта бағдарлау өте 
маңызды.Қазіргі білім жүйесіне еңгізіліп отырған өзгерістердің бірі-функционалдық 
сауаттылық. Функционалдық өз алдына мақсат қою, адамға бейімделу мүмкіндігін беретін 
құрал және өзін-өзі жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

244 
Жүргізген практика барысында оқушыларға жаңа технологияларды пайдалану арқылы 
оқытып,оқушы бойынша бірдіндеп өз ойын ашық айта алатын адам қылып тәрбиелеуге 
болады екенін түсіндім.Оқушылар функционалдық тұлға болып бір сарынды сабақтарға 
қарағанда, жаңа технологиялармен тез меңгере бастайды. 
 
Әдебиеттер: 
1.
Мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі 2012-2016 
жылдарға арналған ұлттық іс-қимыл жоспары: / Қазақстан Республикасы Н. Ә. Назарбаев 
«Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» Қазақстан 
халқына Жолдауы / Н.Ә. Назарбаев //Егемен Қазақстан. – 2012. – 28 қаңтар
2.
Пентин А.Ю. От задачи формирования естественнонаучной грамотности учащихся к 
необходимым компетентностям учителей естественнонаучных дисциплин // Непрерывное 
педагогическое образование.2012. 158 с. 
3.
Гольцова Т.В. Изучение альтруистических представление детей старшего дошкольного и 
младшего школьного возраста // Актуальные проблемы современной науки. – Москва: 
Наука, 2016. -187 с. 

жүктеу/скачать 19,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: