Ұйым ақшасының жалпы ағымы

Ұйым ақшасының жалпы ағымы

Қаржылық қызметтен түскен ақша ағымы

Қаржылық есеп беруді құру жөніндегі Әдістемелік рекомендациясының (Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің бухгалтерлік есеп және аудит әдістемесі Департаментінің 14.02.2003 жылғы №61 бұйрығы) түсіндіруі бойынша, операциялық қызмет – табыс алу бойынша заңды тұлғаның қызметі және қаржылық, инвестициялық қызметтерге қатысы жоқ қызметтер.
Бізге белгілі, халықаралық практикада ақша қозғалысы туралы есеп беруді құрудың екі әдісі бар – тура және жанама. Құру әдісі ұсынылатын ақпараттың мазмұнынан білінеді. Екі әдістің бірде-біреуі қай елде болмасын жалғыз емес, әрі міндетті емес.
Қазақстан Республикасындағы ақша қозғалысы тура және жанама әдістерді қолданумен операциялық қызмет арқылы іске асады.
Тура әдіс кезінде ақша түсімдерінің және төлемдерінің негізгі түрлері ашылады.
Қаржы-шаруашылық қызмет нәтижесінде ағымдары пайда болған ақшалардың жалпы айналымы тура және жанама әдістермен құрылған ақша қозғалысы туралы есеп беруде өзгерістерді туғызады. Төмендегі кестеде ақша қозғалысы туралы есеп берудің формасы келтірілген.


Ақша қозғалысы туралы есеп
(тура әдіс)
теңге

Көрсеткіштердің атауы	Бет коды		Есептік кезең үшін	Өткен кезең үшін
I. Операциялық қызметтен ақша қаражаттарының қозғалысы
1. Ақша қаражаттарының түсуі, барлығы	010
оның ішінде:
тауарларды сату	011
қызметтер көрсету	012
алынған аванстар	013
дивидендтер	014
өзге де түсімдер	015
2. Ақша қаражаттарының істен шығуы, барлығы	020
оның ішінде:
тауарлар мен қызметтер үшін берушілердің төлемдері	021
берілген аванстар	022
жалақы бойынша төлемдер	023
қарыздар бойынша сыйақылар төлеу	024
корпоративтік табыс салығы	025
бюджетке төленетін басқа да төлемдер	026
өзге де төлемдер	027
3. Операциялық қызметтен түскен ақша қаражаттарының таза сомасы (бет 010 – бет 020)	030
II. Инвестициялық қызметтен түскен ақша қаражатының қозғалысы
1. Ақша қаражаттарының түсуі, барлығы	040
оның ішінде:
негізгі қаражатты сату	041
материалдық емес активтерді сату	042
басқа ұзақ мерзімді активтерді сату	043
қаржы активтерін сату	044
берілген қарыздарды өтеу	045
фьючерстік және форвардтық келісімшарттар, опциондар мен своптар	046
өзге де түсімдер	047
2. Ақша қаражаты мен олардың эквиваленттерінің істен шығуы, барлығы	050
оның ішінде:
негізгі қаражатты сатып алу	051
материалдық емес активтерді сатып алу	052
басқа ұзақ мерзімді активтерді сатып алу	053
қаржы активтерін сатып алу	054
басқа ұйымдарға қарыздар беру	055
фьючерстік және форвардтық келісімшарттар, опциондар мен своптар	056
өзге де төлемдер	057
3. Инвестициялық қызметтен түскен ақша қаражатының таза сомасы (бет 040 – бет 050)	060
III. Қаржы қызметінен түскен ақша қаражаты мен олардың эквиваленттерінің қозғалысы
1. Ақша қаражаттарының түсуі, барлығы	070
оның ішінде:
акциялардың және басқа да бағалы қағаздардың эмиссиясы	071
қарыздар алу	072
қаржыланатын жалгерлік бойынша сыйақы алу	073
өзге де түсімдер	074
2. Ақша қаражаттарының істен шығуы, барлығы	080
оның ішінде:
қарыздарды өтеу	081
меншік акцияларды сатып алу	082
дивидендтерді төлеу	083
өзгелер	084
3. Қаржылық қызметтен түскен ақша қаражаттарының таза сомасы (бет 070 – бет 080)	090
Жиыны: Ақша қаражаттарының көбеюі (+)/-азаюы (бет 030 +/- бет 060 +/- бет 090)
Есептік кезең басындағы ақша қаражаты мен олардың эквиваленттері
Есептік кезең соңындағы ақша қаражаты мен олардың эквиваленттері

Ақша қоғалысы туралы есеп берудің әдісі де пайдаланушыларға қажетті ақпарат алуға мүмкіндік береді.

• 
  ақшалардың түсімі:
  

• 
  ақшалардың шығыстары:
  

1. 
   ақшалардың түсімі:
   

2. 
   ақшалардың шығыстары:
   

1. 
   Қаржы есептемеде көрсетілмеген, бірақ шынайы мәліметтер үшін қажетті қосымша ақпараттармен қамтамасыз ету.
   

• 
  материалдық емес активтер;
  
• 
  негізгі құралдар;
  
• 
  субъектінің инветициялық саясаты;
  
• 
  тауарлы-матеиалдық босалқылар,
  
• 
  тапсырыс берушілер мен сатып алушылармен есеп айырысу формасы;
  
• 
  еншілес кәсіпорынның дебиторлық қарыздары;
  
• 
  меншікті капитал;
  
• 
  міндеттемелер;
  
• 
  кірістер мен шығыстар.
  

• 
  ұзақ мерзімді активтер;
  
• 
  меншікті капитал;
  
• 
  ұзақ мерзімді міндеттемелер;
  
• 
  ағымдағы активтер.
  

• 
  кірістің өзгеруіне әсер еткен факторлар;
  
• 
  жалпы және әкімшілік шығындарының өзгерісі, пайыз бойынша төлемдер;
  
• 
  төтенше жағдайлардан болған пайда мен зиян.
  

2. 
   ақша қозғалысы туралы есептеме бойынша:
   

• 
  операциялық қызметтен түскен қызметінің ақша құралдарының қозғалыстарын ашу үшін кәсіпорынның қолданған әдісі,
  
• 
  нетто негізінде ашылатын төлемдер және ақшалай түсімдердің қандай болғандығы;
  
• 
  ақша құралдарының қозғалыстары бойынша шектеулер.
  

• 
  кәсіпорынның иелігінде шаруашылық құралдарының бағалануы (баланс-брутто=баланс валютасы-реттеуші статьялар);
  
• 
  баланс валютасындағы негізгі құралдардың үлесі (негзгі құралдардың баланстық құнының баланс валютасына қатынасы);
  
• 
  негізгі құралдардың бастапқы құнының есеп беру кезеңінің аяғындағы негізгі құралдр омаларына қатынасы ретінде еептелетін негізгі құралдардың жаңару коэффициенті;
  
• 
  негізгі құралдардың шығыс етілуінің коэффициенттері;
  
• 
  бастапқы құнға бөлінген негізгі құралдардың баланстық құнына тең негізгі құралдардың жарамдылығын коэффициенті;
  
• 
  негізгі құралдардың тозу коэффициенті;
  
• 
  негізгі құралдардың активті бөлігінің үлесі (машиналардың жабдықтардың және көлік құралдары бастапқы құнының барлық негізгі құралдардың бастапқы құнына қатынасы);
  
• 
  негізгі құралдардың төлем қабілеттілігін және өтімділігін бағалау;
  
• 
  жылдам өтімділік коэффициенті;
  
• 
  абсолюттік өтімділік коэффициенті;
  
• 
  іскер белсенділіктің бағалары;
  
• 
  активтердің айналымдлығы (өткізілген активтер құнының активтердің жалпы құнына қатынасы);
  
• 
  дебиторлық қарыздар айналымдылығы;
  
• 
  материалдық-өндірістік босалқылар айналымдылығы;
  
• 
  активтердің рентбельділгі;
  
• 
  өткізу рентабельдігі;
  
• 
  бір акцияға түсетін пайда;
  
• 
  дайын өнімді өткізуден түскен жалпы табыс;
  
• 
  операциялық қызметтен түскенпайда (зиян);
  
• 
  девидент нормасы;
  

3. 
   Келісімді міндеттемелер және басқа да қаржы ашулар;
   
4. 
   Қаржылық емес сипаттағы ашулар.