Қазақстан Республикасы және жоғары білім министрлігі


Негізгі қарастырылатын сөздер: Н



бет59/103
Дата27.11.2023
өлшемі1,62 Mb.
#129130
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   103
Негізгі қарастырылатын сөздер: Негізгі құралдар, меншікті және жалға алынған негізгі құралдар, жұмыс істеп тұрған, жұмыс істемейтін (консервациядағы) және қосалқыдағы негізгі құралдар, мүліктік және мүліктік емес негізгі құралдар, бастапқы құн, ағымдағы құны, жою құны, әділ құны, инвестициялар, амортизация, амортизациялық құн, амортизациялық аударымдар, амортизация нормасы


1. Негізгі құралдар, олардың жіктелінуі мен бағалануы.
2. Негізгі құралдар, қозғалысының есебі және рәсімделуі.
3. Негізгі құралдардың жалдау есебі.
4. Материалдық емес активтер, олардың жіктелінуі


1 Негізгі құралдар, олардың жіктелінуі мен бағалануы. Негізгі құралдар- дегеніміз ұзақ уақыт жұмыс істейтін материалдық-заттық құндылықтар (ғимараттар, өткізгіш тетіктер машиналар, жабдықтар, көлік құралдары, құрал-саймандар, өндірістік және шаруашылық мүлкі, жұмысқа пайдаланылатын және өнім беретін мал және басқалар).
Негізгі құралдар ұзақ уақыт бойы көптеген өндіріс цилында пайдаланылады. Осы уақыт ішінде олардың құны өндірілетін өнімнің (жұмыстың, қызметтің) құнына біртіндеп ауысады.
Экономикалық мақсатына қарай негізгі құралдар өнеркәсіптік-өндірістік негізгі құралдар, басқа салалардың өндірістік негізгі құралдары және өндірістік емес негізгі құралдар болып бөлінеді.
Халық шаруашылығының әрбір саласында негізгі құралдар бұйымдық-заттық белгілері бойынша келесі түрлерге бөлінеді:

    • ғимараттар;

    • құрылыстар;

    • өткізгіш жабдықтар;

    • машиналар мен жабдықтар;

    • көлік құралдары;

    • аспаптар;

    • өндірістік инвентар және керек жарақтар;

    • шаруашылық инвентары;

    • биологиялық активтер;

    • библиотека қоры;

    • жерді жақсартуға жұмсалатын күрделі шығындар;

    • басқа да негізгі құралдар.

Кімге қарайтынына қарай негізгі құралдар меншікті және жалға алынған болып бөлінеді. Меншікті дегеніміз - субъектіге тиесілі және оның балансында көрініс табатын негізгі құралдар. Белгіленген мерзімге шарт бойынша басқа субъектіден алынған негізгі құралдар, жалға алынған құралдар болып саналады.
Пайдалану сипатына қарай негізгі құралдар жұмыс істеп тұрған, жұмыс істемейтін (консервациядағы) және қосалқыдағы болып бөлінеді.
Заттық құрамына қарай негізгі құралдар мүліктік және мүліктік емес болып бөлінеді. Мүліктікке (заттай) көрінісі бар, яғни санауға және өлшеуге болатындар (үйлер, ғимараттар, машиналар, жабдықтар) жатады. Мүліктік еместерге пайдаланылатын жер, орман алқабы, су ресурстары (ғимараттардан басқа күрделі қаржы салымы, яғни заттық нысаны жоқ шығындар (жер учаскелерін, егістік үшін пайдаланылатын жерді өңдеу, жалға алынған негізгі құралдарға күрделі қаржы жұмсау, т.б.) жатады.
Негізгі құралдардың қозғалысына байланысты операцияларды көрсетуде бағалаудың бірнеше түрлері қолданылады. Есептеу тәжірибесінде алғашқы, ағымдағы, баланстық, жою және әділ құндары ажыратылады.
Бастапқы негізгі құралдарды алу немесе тұрғызу бойынша іс жүзінде болған шығындардың құны, оларды жеткізу, құрастыру, орнату, іске қосу және активті мақсаты бойынша пайдалану үшін жұмыс жағдайына келтірумен байланысты басқа да шығындарды, сонымен бірге төленген салықтар төлемдерді қоса.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   103




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет