Қазақстан республикасыішкі істер министрлігі төтенше жағдай комитеті көкшетау техникалық институты
жүктеу/скачать 1,38 Mb. Pdf көрінісі
|
|
1.1.2. Экстремалды жағдай Күн сайын үйден шығып, адам әртүрлі қиындықтарға тап болуы, жарақат алуы немесе жол-көлік апатына ұшырауы мүмкін үлкен әлемге енеді. Бұл қиындықтар экстремалды жағдайлар болып жіктеледі. Ғылыми әдебиеттерде келесі анықтама берілген: «Төтенше жағдай - бұл табиғи, техногендік, әлеуметтік апаттардан немесе қарулы күрестен туындаған зиянды әсердің нәтижесінде өмірге, мүлікке және қоршаған ортаға зиян келтіретін дағдарыстық жағдай». Төтенше жағдайдың әсері оның әсер ету күші, әсер ету уақыты, белгісіздігі және факторлардың көрінуінің жаңалығымен анықталады. Жағдай адам мен оның туыстарының өмірі мен денсаулығына нақты қауіп төнген кезде ғана емес, сонымен бірге адамның өзі болып жатқан жағдайларға деген көзқарасы болған кезде де ауыр болады. Бұл жағдай әрбір жеке тұлғаның бірдей жағдайды өзінің көзқарасы бойынша қабылдағандығымен байланысты, осыған байланысты «экстремизм» критерийі адамның психикалық дамуына тікелей байланысты. ТЖ анықтайтын факторлар 1.4- суретте келтірілген. 17 1.4-сурет - Экстремалдылықты анықтайтын факторлар Ғылыми әдебиеттерде төтенше жағдайлардың кеңейтілген типологиясы бар. Олар қауіптердің себептеріне, дәрежесіне және сипатына, ықтимал зардаптарына, әсер ету ұзақтығына байланысты ерекшеленеді (1.4 кесте). Күнделікті өмірден экстремалдық жағдайдың басты ерекшелігі таңқаларлық жағдай және қалыптасқан жағдайларды басқаруға кедергі келтіретін ауыр күйзеліс факторының әсері болып табылады. Жеке тұлға оны басқаратын қалыптасқан жағдайлардың артында, нәтижесінде Эмоциялық және психикалық күйзеліс қалыптасады. Ойлау үрдістерін қосу үшін адамға қосымша уақыт қажет. Бұрын жасалған мінез-құлық механизмдері тиімсіз. Төтенше жағдайлардың адамға әсері нәтижесінде оның қауіпсіздік және өмір белгілі бір алгоритмдерге негізделген және үнемі бақылауда болатындығы туралы сезімі бұзылуы мүмкін. Нәтижесінде адам ауыр жағдайларды тудыруы мүмкін - травматикалық және жарақаттан кейінгі күйзеліс, сондай-ақ басқа да невротикалық және психикалық бұзылулар. 1.4.-кесте Экстремалды жағдайлардың түрлері Туындау себебі Сапалық көрсеткіші Салдарының ауырлығы Ауқымдылығы Ұзақтығы – стихиялық; – техногендік; – антропогендік; – аралас – табиғи; – әлеуметтік саяси; – экономикалық; – кәсіби; – тұрмыстық; – соматикалық; – көліктік; – криминалдық; – әскери – кризистік; – катастрофалық; – төтенше; – қоғамдық зілзала. – ауқымды; –халықаралық; – бөлшектік; – жергілікті; – топтық; – жеке – қысқа мерзімді; – ортамерзімді; – ұзақмерзімді жүктеу/скачать 1,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|